«Өсімдік, балық ЖӘне ара шаруашылығЫ Өнімдерін ветеринариялық санитариялық сараптау»



бет6/7
Дата16.06.2016
өлшемі0.69 Mb.
#140157
1   2   3   4   5   6   7

Тақырыбы №8 Балдың физико-химиялық көрсеткіштері.

Сабақтың мақсаты: Балдың физико-химиялық көрсеткіштерінің маңызын білу.

Негізгі сұрақтар:

1.Балдың құрамындағы судың мөлшерін анықтау

2.Балдың жалпы қышқылдығын анықтау

3.Инверттелген қантты анықтау

4.Балдағы сахарозаны анықтау

5.Балдың дефектісі және оны шығыру тәсілі

6.Балды сақтау

5-ші, 6-шы сұрақтар бойынша жазбаша жауап жазу.



Сабақтың қысқаша мазмұны: Алдынғы өткен тақырыпты теориялық бекіту және тапсырма бойынша сұрақ–жауап алу. Оқытушының жетекшілігімен студенттер балдың физико-химиялық көрсеткіштерінің әдістемесін жазады.

1.Балдың құрамындағы судың мөлшерін анықтау

Балдың құрамындағы құрғақ заттар мен судың ара қатынасына байланысты күн сәулесінің рефракциясының өзгеруіне негізделген. Неғұрлым құрғақ заттар көп болса, соғұрлым рефракция индекісі жоғары болады. Ылғалдылығы 21% дейінгі балда 1,4840 төмен емес рефракция көрсеткіші болады.

Зерттелінетін балдың 1-2 тамшысын шыны таяқшамен рефрактометрдің төменгі призмасына РЛ немесе РДУ қояды. Призмалардың замыкать етеді. Винттердің көмегімен ашық және қараңғы зоналар аралығындағы шекараны біріктіреді. Окулярдағы жіпшелердің қосылу нүктесінде шкала бойынша прибордың көрсеткішін анықтайды. Анықтауда 3 рет қайталап, орташа арифиметикасын есептейді. Кесте бойынша балдың құрамындағы суды анықтайды.

Индекс рефракциясына байланысты балдағы судың мөлшері,%




Индекс

рефракция

20°С


Судың

құрамы


Индекс

рефракция

20°С


Судың

құрамы


Индекс

рефракция

20°С


Судың

құрамы


1,5044

13,0

1,4940

17,0

1,4840

21,0

1,5038

13,2

1,4935

17,2

1,4835

21,2

1,5033

13,4

1,4930

17,4

1,4830

21,4

1,5028

13,6

1,4925

17,6

1,4825

21,6

1,5023

13,8

1,4920

17,8

1,4820

21,8

1,5018

14,0

1,4915

18,0

1,4815

22,0

1,5012

14,2

1,4910

18,2

1,4810

22,2

1,5007

14,4

1,4905

18,4

1,4805

22,4

1,5002

14,6

1,4900

18,6

1,4800

22,6

1,4997

14,8

1,4895

18,8

1,4795

22,8

1,4992

15,0

1,4890

19,0

1,4790

23,0

1,4987

15,2

1,4885

19,2

1,4785

23,2

1,4982

15,4

1,4880

19,4

1,4780

23,4

1,4976

15,6

1,4875

19,6

1,4775

23,6

1,4971

15,8

1,4870

19,8

1,4770

23,8

1,4966

16,0

1,4865

20,0

1,4765

24,0

1,4961

16,2

1,4860

20,2

1,4760

24,2

1,4956

16,4

1,4855

20,4

1,4755

24,4

1,4951

16,6

1,4850

20,6

1,4750

24,6

1,4946

16,8

1,4845

20,8

1,4745

24,8


2.Балдың жалпы қышқылдығын анықтау

Табиғи бал аздаған мөлшерде органикалық және органикалық емес қышқылдарды құрайды.

Жалпы қышқылдықты қалыпты градусымен ол 100 г балды титрлеуге кетен 0,1H NaOH ертіндісінің мөлшері.

Колбаға 100 мл 10% бал ертіндісін өлшеп, оған 3-5 тамшы 1% спиртті фенолфталеин ертіндісін қосып, 0,1H NaOH ертіндісінде 10 сек кетпейтін әлсіз қызыл түс пайда болғанша титрлейді. Титрлеуді 2 рет жүргізеді. Нәтижелері ± 0,05 жоғары болмауы керек.

Құрамында қышқылдың жоғар болуы балдың ашуының және сірке қышқылының көбеюінің көрсеткіші.

Қышқылдың төмен болуы ол балдың қант сиропымен, крахмалмиен фальсификацияланғандығының әсерінен болуы мүмкін. Сапасы жақсы балда 1-4°Т.



3.Инверттелген қантты анықтау

Ара балындағы моносахаридтардың (негізінен глюкоза және фруктоза) жалпы мөлшерін инверттелген қант деп аталады. Жетілген балдағы инверттелген қанттың мөлшері 65-79% дейін болады. Жаңа стандарт бойынша оның мөлшері 79% кем болмауы керек.



Анықтау тәсілі

Колбаға 10 мл 1% ті қызыл қант тұзы ертіндісін, 2,5 мл 10% күйдіргіш натрий ертіндісін, 5 мл 0,25% ара балының ертіндісін және 1 тамшы 1% метилен көгін құяды. Қоспаны отырып, оны 0,25% бал ертіндісімен көк тү жайылғанша титрлейді. Титрлеуді 2-3 рет қайталап, ортаңғы нәтижесін алады.

Инерттелген қанттың процентік мөлшерін келесі кесте бойынша анықтайды.

Мысалы: инверттелген қанттың мөлшері 70,7 % болса, тирлеуге 5,75 мл 0,25% бал ертіндісі кетеді. 59,5%-5,35 мл.


Кесте 7 Балдағы инверттелген қанттың мөлшерін анықтау


Титрлеуге

шығындалған

0,25% бал

ертіндісінің

мөлшері, мл


Инверттелген

қанттың


мөлшері, %

Титрлеуге

шығындалған 0,25% бал

ертіндісінің

мөлшері, %



Инверттелген

қанттың


мөлшері, %

5,0

81,2

7,4

55,1

5,1

79,6

7,5

54,3

5,2

78,0

7,6

53,6

5,3

76,6

7,7

53,0

5,35

75,9

7,7

53,0

5,4

75,2

7,9

51,6

5,45

74,5

8,0

51,0

5,5

73,8

8,1

50,4

5,6

72,5

8,2

49,8

5,7

71,3

8,3

49,2

5,75

70,7

8,4

48,6

5,9

68,9

8,6

48,0

6,0

67,8

8,7

47,5

6,1

66,6

8,8

45,4

6,2

65,6

8,9

45,9

6,3

64,5

9,0

45,4

6,4

63,5

9,1

44,9

6,5

62,6

9,2

44,9

6,6

61,6

9,3

43,9

6,7

60,7

9,4

43,5

6,8

59,8

9,6

42,6

6,9

59,0

9,5

43,0

7,0

58,2

9,7

42,2

7,1

57,3

9,8

41,7

7,2

56,6

9,9

41,3

7,3

55,8

10,0

40,3


4.Балдағы сахарозаны анықтау

Ара балына қант сиропының қосылғандығын балдағы сахарозаның мөлшеріне қарап анықтауға болады. Гүлден алынған балда сахароза 5 %, шіре балында 10% - тен аспау керек. Бұл әдіс балдың құрамындағы сахарозаның глюкоза мен фруктоза жасанды айналуға (инверсия) негізделген.

Анықтау әдісі

Колбаға (200 мл) 5 мл 10 % -тік бал ертіндісіне және 45 мл дистиленген су құяды. Содан соң, колбаның су ваннасына (80 °С) қояды. Колбаның ішіндегі температура 68-70 °С –ға жеткен кезде оған 5 минут тұз қышқылын (1:5) қосып, араластырып , осы температурада 5 минут ұстайды. Содан соң , колбаға,1-2т амшы метилфанги (1% тік ертітінді ) индикаторын тамызып, оған 10% тік NaOH ерітіндісінің қосып қызғылт сары түс пайда болғанша бейтараптандырады. Колбаның ішіндегісін 200 мл дейін сумен толтырып , одан алынған 0,25% -тік бал ерітіндісін үш қайтара ауыстыруы арқылы араластырады.

Сахарозаның мөлшерін мына формула бойынша анықтайды:

С=(Х – У) х 0,95

С- баладағы сахарозанның мөлшері, %

Х- инверттелген қанттың инверсияға дейінгі мөлшері , %

У - инверттелген қанттың инверсиядан кейінгі мөлшері , %

Өздік жұмыс: АКР орындау

1.Негізгі балдың дефектісі және оны шығару (ылғалдылықтың жоғарылығы, көпіршу, бөгде заттардың иісі, беткі қабатында сарғыш ақ түсті қабаттың пайда болуы)

2. Балды сақтаудың тәртібі:

Балды санитарлық ережелермен бекітілген таза, құрғақ, бөгде иіссіз, зиянкесермен ластанбаған транспорттарда тасымалдайды.

Құрамында 21%-тен кем емес су бар балды +200 жоғарғы емес температурада, ал 21% тен астам суы бар балды +100 жоғары емес температурада сақтау көрсетілген.

Балды таза, құрғақ, спецификалық иісі жоқ, шаң-озаннан және улы заттардан оқшауланған бөлмелерде сақтау керек. Бөлмеге шыбынның, аралардың, құмарсқа т.б. кіруінен қорғанған болу керек.



Тақырыбы №9 Балдың оптикалық белсенділігін анықтау.

Сабақтың мақсаты: Оптикалық және диастаза белсенділігін анықтау әдісін меңгеру.

Негізгі сұрақтар:

1.Оптикалық белсенділікті анықтау

2.Диастаза ферментінің белсенділігі

3.Диастаза санын анықтау

4.Балдың улылығын анықтау

5.Минералды (күлді) заттарды анықтау

4-ші, 5-ші сұрақтар бойынша конспект жазу.

Сабақтың қысқаша мазмұны: Алдынғы өткен тақырыпты теориялық бекіту және тапсырма бойынша сұрақ–жауап алу. Оқытушының жетекшілігімен студенттер зерттеу әдістерін жазады.

1.Оптикалық белсенділікті анықтау.

Балдың көмірсуы активті жоғары белсенділік, полярлық жарықтың жазықта айналдыру қабілеті бар. Гүл балы- солға айналдырады, шіре балы, қоспалары фальсификаттар оңға айналады. Балдың активті белсенділігін анықтау үшін порттық поляриметр (П-161) немесе универсальды сахариметр СУ-3 қолданылады. Өлшеу алдында құрал қалыпқа келтіреді. Содан соң поляриметрлік кюветканы (түтіншені) камераға салады. Іші 10% зерттелінетін балдың 10% сүзілген ертіндісімен толтырылған.



2.Диастаза ферментінің белсенділігі

Диастаза ферменті табиғи ара балында болады, ол қант сиропында болмайды. Ол балға негізінен гүлдің нәрінен және қосымша араның сілекей бездерінен түседі. Яғни, жасанды балдың құрамында ферменттер болмайды.

Осы ферменттің белсенділік көрсеткіші. Ол Готе бірлігімен өлшенеді. Яғни дистаза саны деп, 40° С температурада бір сағат ішінде 1г. балдың құрамында дистаза ыдыратқан 1% крахмал ерітіндісінің мөлшері.

Балға қант сиропын қосса, дистаза саны біршама азаяды.



3.Диастаза санын анықтау

Анықтау тәсілі

Он бір пробиркаға 10% тік бал ертіндісін және тағы басқа және басқа қосымша заттарды үшінші кесте бойынша құяды. Пробиркаларды тығындармен жауып, жақсылап араластырып, су ваннасына (40°С) 1 сағатқа қояды. Содан соң, бөлме температурасына дейін салқындатылған пробиркаларға бір тамшыдан йод ерітіндісін қосады.



Крахмал ыдырамаған пробиркаларда көк түс пайда болады, яғни дистаза жоқ.

Дистаза санын анықтау

Компонент

Пробиркалардың номері

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

10 % бал ерітіндісі,мл

1,0

1,3

1,7

2,1

2,8

3,6

4,6

6,0

7,7

11,1

15,1

Дистильденген су, мл

9,0

8,7

8,3

7,9

7,2

6,4

5,4

4,0

2,3

-

-

0,58 % тұз ерітіндісі,мл

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5

% крахмал ерітіндісі, мл

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

5,0

Диастаза саны (Готе1)

50

38

29,4

23,8

17,9

13,9

10,9

8,0

6,5

4,4

3,3

Диастаза саны аз мөлшерде болса, сия әртүрлі реңдегі көк түске боялады. Диастаза көп мөлшерде болса, онда қоңырқай түске боялады. Диастаза санын (Д) мына формула бойынша анықтайды:

В=Ух10/А

У- 1 % крахмал ерітіндісінің мөлшері, мл.

А- пробиркаларға құйылатын 10%-ті ара балының ерітіндісі, мл.

10- түзету коэффиценті.



Мысалы: Әлсіз бояу 4-ші пробиркада байқалады, онда 2,1 мл 10% бал ерітінідісі және 5мл крахмал ерітіндісі болған.

Д= Ух10/А=5х10/2,1=23,8

Қазіргі кезде диастаза санының әр обылыстар бойынша мөлшері белгіленгенімен, барлық аймақтарда оның мөлшері 5-тен кем болмауы керек.



Өздік жұмыс: АКР орындауының жолы.

Тапсырма 1. Балдың улылығын анықтау туралы ауызша жауап беру.

Ақ тышқандарға тері астына 1 мл 50% тік бал ертіндісін жібереді.Егер бал уытты болатын болса, онда алғашқы сағаттың өзінде тышқандардың 55% өледі, қалғандары бір тәулік ішінде өліп бітеді.

Тапсырма 2. Минералды (күлді) заттарды анықтау



Тақырыбы №10 Балды фальсификациялау тәсілдері және жолдары.

Сабақтың мақсаты: Ара шаруашылығының өнімдерімен танысу; Балдан сынама алу тәртібі және оны зерттеуге дайындау; Ара шаруашылығы тарихы және ара балымен танысу.

Негізгі сұрақтар:

1.Фальсификация түрлері

2.Фальсификация әдісі

3.Балды микроскоппен тексеру

4.Балдағы қант қоспасын анықтау

Сабақтың қысқаша мазмұны: Кезекші тағайындау, өткен сабақтарды қайталау. 1,2 сұрақтар бойынша оқытушының жетекшілігімен студенттер жазады. Аудиторияда бақылау жұмысы бойынша балды микроскопиялық зерттеу және балдағы қант қоспасын анықтау.

1.Фальсификация түрлері

1.Түрлік


2. Сапалық

3.Сандық


4.Бағалық

5.Ақпараттық



2.Фальсификация әдісі

Бал үшін түрлік және сапалық фальсификация тән. Фальсификациялаушы заттармен түріне және сол заттың балмен ұқсастығына байланысты фальсификацияның келесі түрлері ажыратылады:

1.Сумен жартылай өнімді алмастыру

2.Өнімге төменгі алмастырғыштарды қосу

3.Табиғи өнімді аметотормен алмастыру

Алмастырғыш заттар: тағамдық және тағамдық емес алмастырғыш заттар болып бөлінеді. Тағамдық алмастырғыш олар тағамдық құны төмен, арзан. Бірақ табиғи тағамға 1-2 көрсеткіші бойынша ұқсас келеді. Тағамдық емес алмастырғыштарға минералдық және органикалық заттар жатады, тағам ретінде қолдануға болмайды. Фальсификат ретінде өте көп тараған қант балы, жасанды инверттельген бал және жасанды қант қосылған.



Өздік жұмыс: АКР орындауының жолы.

3.Балды микроскопиялық зерттеу

4.Балдағы қант қоспасын анықтау

1) әдіс


5-10% бал ертіндісіне азот қышқылды күміс қосса- қоспада ақ тұнба хлорлы күміс бар.

2) әдіс


5мл 20% бал ертіндісіне 2,5 сірке қышқылын және 22,5 мл метил спиртін қосса- сары ақ түсті тұнба түзеді, яғни қант қоспасы бар.

Нәтижесін жұмыс дәптеріне жазу.




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет