Мінез-құлықтың рефлекстік табиғаты: Шартсыз және шартты рефлекстер. 22.02.2023 Сабақтың тақырыбы: Сабақтың мақсаты: - 7.1.7.6 . Мінез-құлықтың рефлекторлық табиғатын түсіңдіру
Рефлекстерді жіктеу - Рефлекстерді әр түрлі топтарға бөлуге болады.
- 1. ОЖЖ жүйке орталығының орны бойынша: ми және жұлын рефлекстері
- 2. Рефлекс жасайтын рецепторларға байланысты: көру, есту, дәм сезу, иіс сезу, тері рефлекстері деп бөледі.
- 3. Мүшелер жүйесі бойынша: тамақ (сілекей мен асқазан сөлін бөлу, жұту, құсу), тыныс алу (дем алу, жөтелу, түшкіру), қимыл (тізе рефлексі, ыстықтан қолды тартып алу), жүрек-қантамырлар болып бөлінеді.
Рефлекстер
Шартсыз
Шартты
Бір түрдің барлығында бірдей, туа біткен рефлекстер. Ағзаға өмір тәжірибесі жоқ кезде тірі қалуға мүмкіндік береді.
Жүре пайда болады және бір түр дарада бірдей емес. Қалыптасуы үшін шартты және шартсыз тітіркендіргіш үйлесімі қажет.
Шартты рефлекстің қалыптасуы
- Шартсыз рефлекстердің рефлекс доғасы бірдей тітіркендіргіштен тұрады және әртүрлі жануарларда бірдей жауап реакциясы болады.
- Шартсыз рефлекс неғұрлым күрделі болса, мидың жоғары бөлімдері, ал қарапайым болса, жұлын жауап береді.
- Жануарлардың күрделі мінез-құлқын белгілеу үшін генетикалық тұрғыда негізі қаланған мінез-құлық немесе инстинкт түсінігі қолданылады.
- Инстинкт – өзара байланысты шартсыз рефлекстер тізбегі. Бір шартсыз рефлекстің аяқталуы басқа, келесі бір реакцияны тудырады.
Шартты рефлекстің қалыптасқан физиологиялық механизмі - Шартты және шартсыз тітіркендіргіш үйлескенде жүйке импульсі алдымен бір жүйке орталығында, содан кейін басқасында пайда болады.
- Шартсыз тітіркендіргіште – жарық немесе қоңырау сілекей бөлуді тудырмайды. Бірақ шартсыз тітіркендіргіш – (қорек) шартсыз сілекей бөлу рефлексін жасайды, жауап реакциясы сілекей бөлу болады.
- Шартты және шартсыз тітіркендіргіштен пайда болатын импульстер бір-бірінің қозуын күшейтіп синхронды түрде қоза алады.
Бекіту сұрақтары - 1. Рефлекстерді қандай түрлерге жіктейміз?
- 2. Туа пайда болатын рефлекс?
- 3. Тұқым қуаламайтын, жүре пайда болатын рефлекс?
- 4. Тынысалу рефлекстері?
- 5. Тамақтану кезіндегі рефлекстер?
- 6. Шартты рефлекс қалыптасуы үшін не қажет?
Үй тапсырмасы: - §41, 42 оқу, мазмұндау
- 3-кесте сызу
Достарыңызбен бөлісу: |
