ОңТҮстік қазақстан мемлекеттік фармацевтикалық академиясы қалыпты және патологиялық физиология кафедрасы студенттерге арналған тәжірбиелік сабақТЫҢ
Жүйке талшықтарының қозуды өткізуі
жүктеу/скачать 279 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қолданылған әдебиеттер
| Жүйке талшықтарының қозуды өткізуі.
Қозуды өткізу мембрананың қызметі. Миелинді және миелинсіз жүйке талшықтарының қозуды өткізу механизмі бірдей емес. Миелинсіз талшықта қозу үрдісі (теріс заряд) оның тітіркендірген жерінен қасындағы жерге. Одан әрі қарай үздіксіз, өте жай жылжиды. Ал миелин қабығы бар жүйкеде теріс заряд (деполяриация) бір Равье үзілісінен екіншісіне секіріп өтеді (сальтаторлық өту). Миелинсіз талшықтан қозу үрдісінің өтуін талқыласақ, алдымен тітіркендіргіш әсері орнында қозу үрдісі (ӘП) – деполяризация пайда болады. Бұл жердегі мембрананың Na+ ионына өткізгіштігі жоғарылай бастайды, яғни теріс заряд мембрананың осы қозбаған жеріне көшеді. Осы сәтте бұрын қозған жерде қоудың реполяризация кезеңі басталады. Сөйтіп, теріс заряд кері жылжымай, жайлап мембрана бойымен әрі қарай таралады. Сонымен қозудың өтуі дегеніміз теріс зарядтың (деполяризацияның) жүйкенің мембранасы арқылы жылжуы. Миелинді талшықты тітіркендіргенде миелин қабағы электрлік изолятор болғандықтан теріс заряд тек Ранвье үзілісінде (миелин жоқ жерде) пайда болады. Пайда болған әрекет потенциалының шамасы қозу табалдырығынан 5-6 есе жоғары болуы мүмкін. Сондықтан ол көршіліес Ранвье үзілістерін тітіркендіре алады және теріс зарядталған үзіліс пен оң зарядты үзіліс арасында оңнан солға қарай талшықтың бойымен оның сырты мен ішіндегі иондар жылжи бастайды. Осының себебінен қозған үзілістің екі жағындағы үзілістер мембранасының Na+ ионына өткізгіштігі күшейіп, теріс зарядталады, яғни серпінісі қозған үзілістен қозбаған үзіліске көшеді. Кейде қозу үрдісі бір үзілістен ғана емес екі үзілістен де секіруі мүмкін. Алғашқыда қозған үзіліске реполяризация кезеңі басталуына байланысты теріс заряд кері жылжымай, қозған үзілістен әрі қарай ғана жылжиды. Импульстің (теріс зарядтың) осылайша секірмелі (сальтаторлы) таралуы миелинді талшықтардан қозудың жылдам өтуін қамтамасыз етеді. Қозу секірмелі түрде өткізілсе, жүйке нейрон энергиясын аз жұмсайды. Қолданылған әдебиеттер: Тақырып бойынша дәріс. А.А. Өтепбергенов, Х.Қ Сатпаева, Ж.Б. Нілдібаева «Қалыпты физиология». Алматы-2005ж. қалыпты физиологияның лабораториялық жұмысы. Ақтөбе-1993ж. Х.Қ. Сатпаева, нілдібаева Ж.Б. Покровский В.М. физиология Человека. I-II том. М.: Медицина, 1998, 2001, 2003. Косицкий Г.И. «Физиология человека» М.: Медицина, 1975,1986. Логинов А.В. «Физиология с основами анатомии человека» М.: Медицина, 1983г. Ткаченко Б.И. «основы физиологии человека». А-Ата, 1992г. Тель Л.З., Агаджанян Н.а. «Физиологии человека». А-ата, 1992г. Коробков А.В., Чеснокова С.А. «Атлас по нормальной физиологии» М.: ВШ, 1987. Румянцева М.Ф., и др. Руководство к практическим занятиям по физиологии с основами анатомии человека. М.: Медицина, 1986г. жүктеу/скачать 279 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|