ОқУ-Әдістемелік қҰрал
жүктеу/скачать 1.54 Mb. Pdf көрінісі
|
| Әлеуметтік бақылау
Мұндай мінез-құлықтың бірінші тобы да, екінші тобы да әлеуметтік бақылаудың әлеуметтік нормаларымен және құралдарымен тартысқа түседі. Қоғамдық жүйе үшін жекелеген тұлғалар мен әлеуметтік қауымдастықтардың, жіктердің, топтардың және т.б.-ының қызметіне әлеуметтік бақылау жасау ӛмірлік маңызды болып табылады. Әлеуметтік бақылау деп әлеуметтік жүйенің ӛзін-ӛзі реттеуін қамтамасыз ететін адамдардың мінез-құлқын және олардың ӛзара қарым-қатынастарын нормативті реттеу түсініледі. Әлеуметтік бақылау - әлеуметтік институттардың элементі. Ол арқылы индивидтердің әлеуметтік нормаларды, қызмет ережелерін және әлеуметтік шектеулерді басшылыққа алып әрекет етуі қамтамасыз етіледі. Адамның тіршілік-қызметін реттеудің мұндай тәсілі қоғамның тұрақтылығын ұдайы қамтамасыз етеді. Әлеуметтік бақылауды ретке келтіруде қоғам мен индивидтің ӛзара қарым-қатынасы проблемасы маңызды орын алады. Теориялық тұрғыдан алғанда қоғам мен тұлғаның қарым-қатынасы әлеуметтік бақылау жағдайында барынша қарапайым түрде кӛрініс береді: яғни, индивидуалдық сапаларды әлеуметтік стандартқа сәйкес жӛнге келтіру. Әлеуметтік бақылау тұлғаның индивидуалдық мінез-құлқына қоғамның, әлеуметтік қауымдастықтың реакциясы арқылы іске асырылады. Соған байланысты қоғам әр түрлі санкцияларды қолданады. Ал мәнін ашу бұл «норма» түсінігімен байланысты. Әлеуметтік норма – бұл нақты қоғамда тарихи түрде пайда болған дара тұлғаның, әлеуметтік топтың немесе ұйымның шектелген іс-әрекеті .Норманың бұзылуы қоғам , 125 әлеуметтік топтар тарапынан нақты негативті реакцияны тудырады, яғни норманың бұзылуы- девиация, яғни әлеуметтік ауытқу болып табылады. Қазіргі жағдайда девиацияның негізгі түрлеріне қылмысты, маскүнемдікті, нашақорлықты, суицдті, жезӛкшелікті жатқызуға болады. Қылмыс – бұл мәселені зерттеуде оның динамикасына әсер ететін ӛте кӛп факторларды атауға болады. Мысалы әлеуметтік жағдай айналысатын іс түрі, білім, кедейшілшік бұл ӛз алдына жеке фактор, декласстау, яғни индивид және әлеуметтік топ арасындағы байланыстардың құлдырауы мен нашарлауы, қылмыстық жағдайда, нарықтық қатынасқа ӛтудің әсері зор. Бұл бәсекелестік, жұмыссыздық, инфляция сияқты феномендердің пайда болуымен сипатталады. Маскүнемдік – адамзатқа мас қылатын сусындар бұрыннан белгілі. Ол XYI-ғ пайда болды. Түбегейлі ӛзгерістер этил спиртін ӛнеркәсіптік әдіспен алудан соң басталды. Міне, осы алкоголды бұқараның тұтынуына алып келеді және XYIII-ғ маскүнемдік Европа елдерінде :Англия, Германия, Швеция және т.б. кеңінен етек алады. Осы уақытта Россияда арақ тұтыну пайда болды. Бұл XIX-ғ пайда болды, ал XX-ғ-да бұл адамзат ӛркениетінің ең күрделі мәселесіне айналды, яғни алкоголизм мәселесіне. Шын мәнінде алкоголь біздің ӛміріміздегі әлеуметтік салттың бір элементі болып кірді. Мысалы мерекелер, уақыт ӛткізудің кейбір әдістері және мәселені шешу. Бірақ осыған байланысты біздің қоғамымызда кӛптеген негативті жағдайларда кӛбейіп кетті. Нашақорлық – (бұл грек тілінде narke- ағытылу және mania- құтырушылық, ақылсыздық дегенді білдіреді) Бұл жайлап адам ағзасының физикалық және психологиялық функцияларының терең жүдеуіне алып келетін есерткелік заттардан физикалық және психологиялық тәуелділікте болатын ауру. Нашақорлық – бұл әлеуметтік жаратылыс ретінде есірткіні қолданудың таралып кету дәрежесімен сипатталады немесе соларға ұқсастардың медицинаның рұқсатынсыз қолданумен сипатталады. Негізгі есірткіні қолданушы адамдарды жасы 30-жас шамасында болады. 60 -нашақорлар 19- жасқа дейін ӛмірінде бірінші рет қолданады. Міне осылайша нашақорлық ең алдымен жастар мәселесі сонымен қатар нашақорлардың кӛп бӛлігі , әсіресе радикалды есірткіні қолданылатындар жасы жеткенге дейін күтпейді. Суицид – бұл ӛз ӛмірін қиюшылық, яғни ӛз-ӛзін ӛлтірудің жоғарғы батылдығы керітартпа ғадеттің пассивті түрі ӛмірдегі шешілмейтін мәселелерден кетуден, ӛмірден кетуден сипатталады. Суицид кӛбінесе дамыған елдерге тән және бүгінгі күні бұның санының кӛбеюіне алып келетін тенденциялар пайда болды. жүктеу/скачать 1.54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|