Оқу сауаттылығЫ 1022-нұсқа Нұсқау
жүктеу/скачать 2.73 Mb. Pdf көрінісі
|
| 4-мәтін
1.1465-1470 жылдяр - хандықтың құрылған емес, нығайған уақыты, халықтың өз тәуелсіздігін жариялаған емес, көрші жұрттарға біржола танылған мезгілі. Туптеп келгенде, мұның бәрі қазақ тарихының бастауын мүмкін болғанынша кейіндету талабының бір көрінісі ғана. Қазақ хандығының құрылуы ЖӨНІНДЕ бірден-бір дерек «Тарих-и Рашиди» еңбегіне сүйенетін болсақ, Қазақ хандығының негізін қалаушылар Керей мен Жәнібек хан Шибан әулетінен шыққан Әбілқайыр ханмен жауласуынан 87474320427 111 кейін оның билігінен бас тартып, Шу өзенінің бойындағы Қозыбасы дейтін қоныста дербес Қазақ хандығының туын көтереді. Алғаш туымыз тігілген Қозыбасы жері — ХІУ-ХҰ ғасыр басында өмір сүрген Моғолстан мемлекетінің батыс бөлігіндегі аумақ. Қозыбасы атауының түп мағынасы төңірегіндегі жоталардан оқшау тұрған қозының басындай ғана жұмыр, аласа шоқы төбені білдірсе керек. 2.Қазақ хандығы құрылғанда алдымен Керей ақ киізге оғыргызылып, хан көтеріліпті. Керейдің нақты қай жылы қайтыс болғпны белгісіз. Одан соң Жәнібек хан амір жүрғізсді. Сірә, қазақ жұртының Әбілқайырды жеңіп, біржола іргеленуі Жәнібек тұсында болса керек, жаңа хаңдықтың өзіндік құрылымы мен заң жүйесі де осы Жәнібек заманында жөнге түскен сияқты. Жәнібектің қазақ тарихындағы айрықша тұлға екендігінің бір белгісі - оның халық санасында әулиеге пара-пар,- ақылды әрі әділетті әмірші ретінде танылуы. Ол ұлттық тарихымызда жай ғана Жәнібек хан дел аталмайды, Әз-Жәнібек хан деп аталады. 3. Әз-Жәнібек - қазақ жұртының іргесін бекітіп, ордасын орнықтырған ұлы хан ғана емес, сол халықтың бар игілігіне ұйытқы болган асылы, ұлы әулеттің де негізін салушы. Қазақ Ордасының құдіретті әміршілері, қазақ халқының ұлы перзенттері Қасым хан, Хақ-Назар хан, Әз-Тәуке хан, Абылай хан, Кенесары хан, ұлы ғалымдарымыз Шоқан, қайраткер Әлихян Бокейхановтар - осы әулие Әз-Жәнібек ханның тікелей ұрпақтары. 4. Тұғырлы көк байрағымызды аспанда желбіретіп ұстау енді келешегі кемел, білімді болашақ ұрпақгың еншісінде. Бүкіл дүние жүзі халықтары бүгінгі күиде қазақ халқын картадан ғана смес, оны жср байлығы мен экономикасы дамыган алдыңғы қатарлы мемлекетгердің санатыііяіі көруі - Елбасымыздың көрсген саясатыныц жсмісі. Сонау Қасым хан негіздеген «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім хаішың сскі жолы» жэне Елбасы салған сындарлы сара жолмен жүріп келе жатқан слімізде «Қазақстан - 2030» стратегиясының бүгінгі күнде мерзімінен бұрын орындалуы, 2010 жылы ЕҚЫҰ-ға терағалық етуі, Әлемдік діндер ұйымының конферсияиясының, 2010 жылы Қысқы Азияда ойындарының, ЕХРО-2017 кормесінің өтуі қазақ халқының дүние жүзі алдындағы бірлігі жарасқан, толерантты мемлекет екенін дәлелдеді. 5. Мәңгілік Ел - елдің біріктіруші куші, ешқашан таусылмас қуат көзі. Ол «Қазақстан-2050» стратегиясының ғана емес, XXI ғасырдағы Қазақстан мемлекетінің мызғымас идеялық тұғыры! Жаңа Қазақстандық патриотизм дегеніміздің өзі - Мәңгілік Ел! Ол - барша Қазақстан қоғамының осындай ұпы құндылығы. Өткен тарихымызға тағзым да, бүгінгі бақытымызға мақтаныш та, гүлденген келешекке сенім де «Мәңгілік Ел» деген құдіретті ұғымға сыйып тұр. 13. Керей мен Жәнібек хандардың тарихтағы орны A)Отарлау саясатынан құтқарушылар B)Соғыс әдіс-тәсілінің білгірлері C)Саяси бітімгерлер Д) «Жеті жарғыны» енгізген хандар Е) Қазақ хандығының негізін қалаушылар 14.Мәтін бойынша халық санасында ақылды әрі әділетті әмірші ретінде таңбаланған хан A)Әз-Тәуке хан B)Кенесары хан C)Әз-Жәнібек хан Д) Әбілқайыр хан Е) Абылан хан 15.Алашорда көсемі болған Әз-Жәнібек ханның ұрпағы. A)Абылай хан B)Шоқан Уәлиханов C)Хақ-Назар хан Д) Әз-Тәуке хан Е) Әлихан Бөкейханов 16.Мәтіндегі ойға сай мақалды анықтаңыз. A)Хан екі айтса. қадірі кетеді, Қараша екі айтса, ары кетеді. B)Ұят - елімен кушті. C)Көргені жақсы көш бастар. Д) Хан қарашасыз болмас, Дау арашасыз болмас. Е) Ел ерімен, ер елімен мыкты. 17.2010 жылы Қазақстанда Қысқы Азияда ойындарының өтуі A)Елімізде еңбекқор жастардын көп екенін дәлелдейді. B)Қазақстан климатының қысқы ойындарға қолайлы екендігін дәлелдейді. C)Еліміздегі өскелен ұрпақтың салауатты өмір салтын қолдайтынын дәлелдейді. Д) Азия жерінің ұлан ғайыр екенін дәлелдеді. Е) Бірлігі жарасқан ұйымшыл, төзімді, толерантты мемлекет екенін дәлелдеді. 18.Өткен тарихымызға тағзым, бүгінгі бақытымызға мақтаныш білдіру идеясы A)«Мәңгілік Ел» B)«Қасым ханның қасқа жолы» C)«ЕХРО-2017» Д) «Қазақстан - 2030 стратегиясы» Е) «Қазақстан-2050» 19.Қозыбасы атауының түп мағынасы A)Қозының жайылым орынын біддірсе керек. B)Қозы көш жерден көрінгендіктен C)Қой қоздаған аласа шоқы болса керек. Д) Қозы ербіткен жер болса керек. Е) Қозының басындай ғана төбені білдірсе керек. 20.Мәтін мазмұнына сай тақырып A)Рухы мықты ұлтымның ұлы жетістіктері. B)Тәуелсіздік тірегі - тіл. C)Тәрбие басы - тал бесік. Д) Күшті бірді, білімді мыңды жеңер. Е) Ел боламын десең, бесігінді түзе! |