Оқулық " Экология"мамандығы
Қазақстан экожүйесінің биоалуантүрлілігі және ландшафтар алуантүрлілігі
жүктеу/скачать 7.62 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 8-шi сурет. Су бионттарының түрлерiнiң әр түрлiлiгi
- Экожүйелердің әртүрлiлiгi.
- 9-шы сурет. Ұйымдасу деңгейлері және биологиялық әр түрлiлiктi бағалау.
9.2. Қазақстан экожүйесінің биоалуантүрлілігі және ландшафтар алуантүрлілігі.Қазақстан аумағының көлемдiлiгi және оның табиғатының ерекшелiгi, табиғи жер бедерлердiң кешендерiндегi оның компоненттерiнiң iшкi өзара байланыстарының күрделiлiгі олардың зоналық және белдеулiк құрылымдарын анықтайды. Өсiмдiк және жануарлар әлемнiң биоресурстарының әртүрлiлiгі, шикiзаттық және кәсiпшiлiк саны бойынша Қазақстан Орталық Азия және ТМД -ды мемлекеттерi арасында бiрiншi орын алады. 8-шi сурет. Су бионттарының түрлерiнiң әр түрлiлiгi Әртүрлi тiршiлiк компоненттерi (9-шы сурет) ұйымдасуының деңгейi бойынша өзгешеленедi. Негiзiнде үш деңгейде қарастырылады: түрлiк және объекттерiмен флора, фауна, өсiмдiк бiрлестiктері және экожүйелер болып табылатын экожүйелер. Әрбiр деңгейдегi құрылымның атқаратын қызметінің күрделенуі, сәйкесiнше әртүрлi тiршiлiк формалары туралы мәлiметтiң көлемі және сипатының күрделенуі. Экожүйелердің әртүрлiлiгi. Экожүйелік деңгейінде биоалуантүрлілікті бағалаудың бірқатар артықшылықтары бар: түрлердiң әр түрлiлiгi және биомдарды пайдалануға қатысты экономикалық дамуды, биоресурстардың аймақтық интеграцияланған карталарын және перспективаларын құруда; жүйедегi өзара тәуелдiлiкті анықтау мүмкiндiгі: биота - экологиялық жағдай- адам (антропогендік әсер); ресурстық потенциалды қарастыруға және ұйымның экожүйе деңгейi, түрлердiң бiрлескен мекендеу шарттарындағында табиғатты пайдалануды, жүйедегi оның қолдануы және қорғаудың басымдылықтарын анықтауға мүмкіндік береді. 9-шы сурет. Ұйымдасу деңгейлері және биологиялық әр түрлiлiктi бағалау. Ендiк аймақтардың экожүйелері. Зона тармағы бойынша дәрежелi, экожүйенің аймағы. 1. (0, 2% Қазақстан аумағы) оңтүстiк дәрежелi - қара топырақтардағы осолоделый топырақтардың сұр орманды-дала және шалғындық далаларға көктеректi - қайың және көктеректi ормандар. Орман қоры, шалғындық, жайылымдық. 1.3-шi (ГТК ) гидротермиялық коэффициент 2. (1.04% ) дәрежелi шамалы - құрғақшылық колочная - қара топырақтар және сортаң топырақтарға бай – сұр -бетегелi-дәндi, көк теректi - қайыңы бар далалар. 1.2-1.3-шi ГТК Қазақстанның аймақтық табиғи-климаттық аудандастырылуы картамен сәйкес 5 табиғи округтерге біріктіріледі. Дала зонасы, экожүйелер зона тармағы бойынша.Зона жақсы таралаған доминанатты бетегелердiң 20 негiзгi фармацияларынан тұрады: Залесский бетегесі, Лессинга бетегесі, Иоанна бетегесі, қырғыз бетегесі, сонымен бiрге типчака және овсеца. Бұталы өсiмдiк фармациялардың арасында доминанатты спирея, қарағандар, Ледебура бадамдары үстем болады.Сирек кездесетін немесе жойылу қаупі бар, қорғауды қажет ететін қызыл бетегелі сәбізді (марковниковые) далалар,эндемикалық коржинск бетегесі,овсецовые және шалғындық далалар, кейбiр бұталы өсiмдiк экожүйелері, гранитті сирек қарағайлы ормандар, қайыңдар және черноольшанниктер . 38 миллионнан астам га. жерлерге игерілген.. Зона 50 табиғи округтердi бiріктіреді. 3. Шамалы - құрғақшылық орташа және аз гумусты қара топырақтарда әртүрлі шөптесін – бетегелi дала (11, 5%) - Шалғындық, жайылымдық. ГТК 0,8-1,0 4. Шамалы – құрғақ және құрғақ типчак тәрізді –бетегелі дала (55 миллион га. -20, 4 % ) қара-қызғылт және қызғылт топырақтарда ксерофитті әртүрлі шөптесін өсімдіктер.Жайылымдық, шалғындық. Даланың 60% жері игерілген. ГТК 0,6-0,8 5. Шөлге айналған ашық қоңыр топырақтардағы жусанды – бетегелі дала (шөлейтті ) ( 21, 3 миллион га.-7, 8%) ГТК 0,5-0,6. Жайылымдық. Таңдалып игерілген. Шөл зонасы, зона тармағындағы экожүйелер. Зона таулы жерлерден басқа 40 формацияны қосады. Доминантты жартылай бұталы және жартылай бұталы жусандар таралған: эндемикалық ақшыл жусан тәрізді, лессинг жусан тәрізді және шөлейттік дала жусандары, сонымен бiрге құмдардағы құмды жусандар. Жартылай бұталы сортаң шөлді формациялар кеңінен таралған, соның iшiнде биюргунники, тасбиюргунники тағы басқалары . Ерекше орын алатын сексеуілді ормандар және құмдағы бұталы формациялар:жүзкүн, астрогал тәрізді құмақ жерлердің. Сирек кездесетін сексеуілдер қорғауды қажет етедi, ең алдымен Зайсан сексеуілі, эндемикалық спиреант және астрагал тәрізді- бұталы өсiмдiк бiрлестiктері және боярочникпен, каратау жусандары, сирек қына экожүйелері және тағы басқалар. Зона 47 табиғи округтердi бiріктіреді. 6. Қалыптасқан бурыл топырақтардағы солтүстiк дәндi – жартылай бұталы шөлдер және құмдардағы құмды-бетегелі – жартылай бұталы(40, 0 миллион га.-14, 7. Жайылымды. ГТК 0,3-0,4 7. Солтүстік Тұран (орта) сұрқоңыр топырақ, тақырлы және құмды топырақтардағы жартылай бұталы , сексеуілді және бұталы шөлдер (51, 2 миллион га, 18, 9%) . Жайылымдық, орман (сексеуілді).ГТК 0,2-0,3. 8. Оңтүстік Тұран эфермеройдты- жартылай бұталы, бұталы-сексеуілді, шөлдер. ( 303, 4 миллион га, 11, 1%) .Жайылымды, орман. ГТК 0,2. 9. Тау етегiндегi- эфермеройдты шөлдер (белдеу) ірі шөптесін және жартылай бұталы ( 3, 2 миллион га, 1, 2%) .ГТК 0,2 10. Тау етегiндегi эфермеройдты – псаммофитті бұталы шөлдер, дәнді-дақылды (11, 6 миллион га, 4, 3%) ГТК 0,3-0,5. жүктеу/скачать 7.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|