Оқулық Алматы, 012 ƏӨж ббк ə Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 7.14 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Халықаралық ғарыш станцияларын
| Əубəкіров пен Талғат Мұсабаевтың ғарыш кеңістігіндегі жасаған
ерліктері Космонавтика тарихында алтын əріппен жазылған. Бүгінгі таңда ғарыш кеңістігін жеке дара емес, бірлесіп зерт- теу шараларын жүргізу қолға алынуда. Оған Халықаралық ғарыш станцияларын құру жəне ғарыш аймағында ұзақ уақыт тоқтаусыз зерттеу жұмыстарын жүргізу нақты дəлел болады. Мұндай жұмыстар барысында биологиялық-медициналық, физикалық, астрономиялық, космологиялық, метеорологиялық зерт- теулер жан-жақты жүргізілуде. Ғарыштық зерттеулер нəтижесінде жер ғаламшарын тереңірек танып-білуге жаңа мүмкіндіктер пайда болды. Осы зерттеулердің негізінде жаңа ғылым саласы – ғарыштық жертану пайда болды. Түрлі геофизикалық жəне геохимиялық зерттеу əдістері көмегімен ғарыш əлеміндегі аспан денелері арасында өзара материялық байланыстың бар екені нақтыланды. Жасанды жер серіктері көмегімен радионавигациялық жүйелер орнатылып, олардың көмегімен Жер бетінде жəне оның қойнауында болып жатқан түрлі процестерге байқау мен бақылау жасауға мүмкіндік туындады. Ғарыш əлемін қарқынды игеру жұмыстары барысында Жер 90 ғаламшары орбитасы маңайында түрлі сипаттағы қалдықтардың үлесі күннен-күнге артуда. Сонымен қатар Жер ғаламшары маңайындағы кеңістіктердің ластануы табиғи жолмен де жүреді. Бұл құбылысты барынша тежеу Жер атмосферасының тығыз қабаттарына енген кез- де, ғарыш денелерінің жануы арқылы жүзеге асады. Күн белсенділігінің 11-жылдық өзгеруі əсерінен Жер атмосферасының тығыздығы осы уақыт аралығында ауытқуларға ұшырап отырады. Күн бесенділігі артқан сайын Жер атмосферасының тығыздығы да артады, демек Жерге жететін қалдықтардың мөлшері азаяды деген сөз. Бұл мəселелерді зерттеумен жаңа қалыптасып келе жатқан қолданбалы – ғылым саласы – ғарыштық экология айналысу- да. Ғарышты игеру басталғалы бері Жерден ұшырылған ғарыш объектілерінің жалпы саны шамамен 8700-ге, жалпы массасы 2,3·10 6 кг жеткен жəне бұл көрсеткіш қазіргі техникалық жетістіктер нəтижесінде артып отыр. НАСА жəне Еуропалық Ғарыш Агенттігінің мəліметтері бой- ынша ғарыш кеңістігін ластаушы заттардың үлесі мынадай сипатта болып келеді (32-сурет) 32-сурет. Ғарыш қалдықтарының үлесі Бүгінгі таңда ғарыш кеңістігінен ластаушы заттардың үлесін барынша азайту аса маңызды ғаламдық проблемалардың біріне ай- налып отыр. Сондықтан да ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында неғұрлым қалдықсыз технология талаптарын барынша қатаң сақтау, жеңіл салмақты конструкцияларды пайдалану, қалдықтардың өздігінен зарарсыздануы сияқты шараларды жүргізуді басшылыққа алу жолға қойылуда. Ғарыштан түсірілген суреттер көмегімен табиғат ресурстарының таралуын, ландшафт зоналарының шекарасын, 91 ауылшаруашылық жерлерінің жай-күйін, табиғат апаттарының қалыптасу аудандарын, жер бедерінің өзгерістерін бақылау сияқты адамның шаруашылық əрекеттерін тиімді ұйымдастырудың жол- дарын қарастыруға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 7.14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|