Оқулық Алматы, 013 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 3.34 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Г. Мендель тəжірибелерінде қолданған асбұршақ өсімдігінің белгілері
| 3.1 Моногибридті будандастыру
Мендель тəжірибелері үшін баламалы белгілері бойынша ажы- ратылатын бұршақтың əртүрлі сорттарын таңдап алды. 5-кесте Г. Мендель тəжірибелерінде қолданған асбұршақ өсімдігінің белгілері № Белгілер Альтернативті белгілер доминатты рецессивті 1 Тұқым пішіндері Тегіс Бұдыр 2 Тұқым түсі Сары Жасыл 3 Тұқым қабығының түсі мен гүлінің түсі Сұр Ақ 4 Жетілген бұршақ пішіні Тегіс Ойықты 5 Жетілмеген бұршақ пішіні Жасыл Сары 6 Өсімдік биіктігі Биік Аласа Баламалы немесе қарама-қарсы бір жұп белгілері бойынша ажыратуға болатын ата-аналық формалар будандастырылса, оны моногибридті будандастыру деп атайды. Аналық өсімдік ретінде қандай сорттың пайдаланылғанына қарамастан, будандасудан алынған F 1 будандарында баламалы жұп белгінің тек біреуі ғана көрініс береді, бұл құбылыс Мендельдің бірінші заңы немесе бі- рін ші ұрпақтың будандарының біркелкілік заңы деп аталынады. Бұл заңды доминанттылық ережесі деп те атайды. Бұл барлық өсімдіктерге, жануарларға, адамға да тəн жалпы құбылыс. А а А Мысалы: = = гомозигота, ал = гетерозигота, а а а 65 Егер бұршақ өсімдіктерінің бірінші будан ұрпағы F 1 өздігінен тозаңданса, онда олардың екінші F 2 -де екі ата-анасының да белгі - лері көрінетін болады. Мысалы, бұршақтың сары жəне жасыл тұ- қым жарнақтары бар түрлерін будандастырудан алынған бірінші ұрпақтың түсі сары болады. Ал осы F 1 будандарын өздігінен тозаңданудан алынған F 2 ұрпағында сары жəне жасыл тұқымдары бар өсімдіктер пайда болады. Яғни, бірінші будан ұрпақта көрінбе- ген белгілер немесе жасыл түс екінші ұрпақта көрінеді. Доми- нантты жəне рецессивті белгілер F 2 ұрпағында белгілі бір сандық арақатынаста болады. Мендельдің тəжірибесінде F 1 -де алынған 258 өсімдіктің өздігінен тозаңдануынан F 2 -де 8023 тұқым алынды. Осы тұқымдардың ¾ бөлігі (яғни, 6022) сары ал ¼ бөлігі (яғни 2001) жа- сыл түсті болып шыққан. Сонымен F 2 -де алынған доминантты жəне рецессивті белгілері бар тұқымдардың сандық арақатынасы 3:1 бол- ды. Бұл жұп белгілердің осындай арақатынаста ажырауы Мендель- дің екінші заңы немесе ажырау заңы деп аталады. жүктеу/скачать 3.34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|