Интеллекті дамуының негізгі кезеңдері

61
О п е р а ц и я л а р – өзге əрекеттер арқылы біртұтас жүйеге 
реттелген əрі кері қайтарымы бар интериоризацияланған ішкі 
əрекеттер. Кері қайтарым объектінің шарты ретінде анықталып, 
негізгі қасиеттерінің сақталуына байланысты. 
Операция – əрдайым ішкі əрекет болады. Сыртқы əрекет – мате-
риялы, физикалық болғандықтан, операция бола алмайды. Мəселе 
мынада, тек интериоризацияланған əрекет қана əрекет сызбасының 
алгоритм жəне өңделудің жүйесі ретінде құрастырылуын бол-
жайды. Əрекеттің сызбасы қисынды операциялық құрылымды 
құрудың негізі болып табылады. 
Операциялардың жүйелілігі – олардың ең маңызды қасиеті. 
Операция əрдайым əрекеттердің жүйесінен құралады. Жеке əрекет 
кері қайтарымды қамтамасыз етпейді. Мəселен, қосу əрекетін (А 
+ В = С) ойша жүзеге асырғанымызбен операцияға айналмайды. 
Біз қосу əрекетін кері алу əрекеті арылы теңдестіре алсаңыз ғана 
ол операцияға айналады. 
Кері қайтарым тура жəне кері əрекеттердің теңелуімен, 
жүйелілігімен қамтамасыз етіледі. Операциялар – топтасты-
ру қағидасына бағынышты əрекеттердің жүйесі. Топтастыру 
– тұтастыққа біріктірілген барлық операциялар бес өлшемге 
бағынышты болатын тұйық та қайтарымды жүйе:
1. комбинативтілігі (композиция) А + В = С;
2. кері қайтарымдылығы С – В = А;
3. ассоциативтілігі (А + В) + С = А+ (В + С);
4. жалпы ұқсастығы А – А = 0;
5. арнайы ұқсастығы А + А = А.
Кестеде интелекті дамуының кезеңге жіктелуі ұсынылған 
(5-кесте).
5-кесте

жүктеу/скачать 7.97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: