Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 (ХVІІІ-ХІХ ғасырлар) ҚазаҚстан тарихы
жүктеу/скачать 7.89 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Северин гросс
- Абай (ибраһим) Құнанбайұлы
- ҚАЗАҚ ХАлҚыНың АуыЗША ТАриХи дӘСТүрІ (ХІХ ғАСырдың СОңы – ХХ ғАСырдың БАСы)
- 1. Жазбаша шежіре дәстүрі.
| долгополов Нифонт иванович (1857–1922) – ол Харьков университетiнiң студентi
бола жүрiп студенттердiң революциялық шерулерiне белсене қатысқан. Сол үшiн Семейге саяси тұтқын ретiнде жер аударылған. Мұнда ол Абай Құнанбайұлымен жақын танысып, тығыз қарым-қатынаста болған. Северин гросс (1858 – ө. ж. белгiсiз) – Польшадағы революциялық қозғалысқа белсене қатысқаны үшiн 1883 жылы Семейге жер ауда рыл ған. Семейде жүрген кезiнде ол антропологиямен, этно графиямен және қазақтың әдет-ғұрып құқықтарын зерттеумен айналысқан. Абай (ибраһим) Құнанбайұлы 1845 жылы Семей уезiнiң Шыңғыс тауындағы Шыңғыс бо лысында дүниеге келген. Халық арасында кеңiнен танылған қазақ ақыны Абай Құнанбайұлы қайтыс болды. Оның кiтапқа қарап қойылған аты Ибраһим едi. Бiрақ қазақ Бағала Абайдың ақын, ой- шыл, қоғам қайрат- кері ретінде қазақ тарихында алатын орны қандай? 13–3467 Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 194 ҚАЗАҚ ХАлҚыНың АуыЗША ТАриХи дӘСТүрІ (ХІХ ғАСырдың СОңы – ХХ ғАСырдың БАСы) Бүгінгі сабағымызда Ш. Құдайбердіұлы, М.Ж. Көпейұлы, Қ. Халид еңбек- терінің тарихи дерек ретінде маңызын анықтаймыз. 1. Жазбаша шежіре дәстүрі. ХІХ ғасырдың екінші жартысынан қазақтың жазба дәстүрі қалыптаса баста- ды. Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Құрбанғали Халид сынды ғұлама-ғалымдар ауызша де- ректерді жазбаша түрде жинастырды. Қазақтың көрнекті ақыны, ойшыл, композитор, аудар- машы, Қазақстан тарихын зерттеушілердің бірі Шәкәрім Құдайбердіұлы (1858–1931). Ол ұлы ақын Абайға жақын туыс болып келеді. Жастайынан араб, түрік, парсы, орыс тілдерін жетік меңгерген. Батыс пен Шығыс елдерінің әдебиеттерін те рең білген. Меккеге қажылыққа барған сапарында Стамбұл мен Па- §53–54. даласы оны шешесiнiң еркелетiп қойған атымен Абай атап кеттi. Оны бiз де осылай атап отырмыз. Абай әкесi жағынан тобықты руының билеушiлерi ұрпағынан тарайды. Ақынның арғы атасы Ырғызбай тобықтының биi әрi ба- тыры бол ған. Ол ХVII ғасырдың 50-жылдарында Торғай облысындағы Ырғыз өзенiнiң бойында туғандықтан Ырғызбай атаныпты. Ол тобықтылардың руын Түркiстаннан тамаша мал жайылымы бар шұрайлы өлке Шың ғыс тауына көшiрiп әкелген. Абайдың бабасы Өскенбай өзiнiң туып-өскен даласында әдiл би деген атаққа ие болған. Оған алыс аймақтағы рулардың қазақтары да әдiлдiк iз деп келедi екен. Абайдың өз әкесi Құнанбайдың тобықтыдан өзге рулар дың қазақтарына да ықпалы күштi болған. Мұны Құнанбайдың Қарқара лы округiне аға сұлтан болып сайлануы да айқын көрсетiп бердi. Ал бұл лауазымды қызмет сұл тандар әулетiнен шыққандардың ғана құқығы болып табылатын. Құнанбай ғұмырының соңғы кезiнде Меккеге қажылыққа барды. Одан келген соң бұл дүниенiң iсiнен бiржола қол үздi. Мұның өзi оның есiмiн бұрынғыдан да көпке кеңiнен танымал ете түстi». Бөкейхан Ә. Таңдамалы шығармалары. Алматы, 1995, 307-бет. 1. Ұлы ақын қай жерде және қашан дүниеге келген едi? 2. Абай Құ нанбайұлының ататегі кiмдер болған? жүктеу/скачать 7.89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|