ЫБЫРАЙ АЛТЫНСАРИННІҢ
ШЫҒАРМАЛАРЫ
«Ы. Алтынсарин – балалар
әдебиетінің негізін
салушы»
Бүкіл өмірін қазақ балаларын
оқытуға арнаған Ыбырайдың әдеби
туындылары балалар дүниесіне өте
жақын. Сондықтан да ол қазақ бала-
лар әдебиетінің атасы деп танылған.
Сол мақсатпен алғаш рет балаларға
арнап мектеп ашып, оқулық жазған.
Ағартушы оқулықты жазудағы мақ-
сатын хрестоматияның алғы сөзінде:
«Бұл кітапты құрастырғанда мен,
біріншіден, осы біздің ана тілімізде
тұңғыш рет шыққалы отырған жалғыз
кітаптың орыс-қазақ мектептерінде
тәрбиеленіп жүрген қазақ балаларына
оқу кітабы бола алу жағын, сонымен
қатар жалпы халықтың оқуына жа-
райтын кітап бола алу жағын көзде-
дім…» – деп тұжырымдаған. Өйткені
хрестоматия ға Ыбы рай өзінің ұстаз-
дық мақсатына лайықтай жазған тәр-
биелік мәні жоғары көптеген шағын
әңгімелерін, өлеңдері мен ауыз әде-
биеті үлгілерін, сондай-ақ орыс пе-
дагогтері мен айтулы орыс қаламге-
рлерінен аударған шығармаларды ен-
гізген болатын. Оның шығармалары
мұғалімдер даярлайтын оқу орын-
дарында кең көлемде оқытылады.
Мектеп оқулықтарына енгізілген.
«Еңбекпен табылған дәм тәтті»
Ыбырай Алтынсарин өзі ашқан
мектептерде ана тілінің таза оқы-
тылуына көңіл бөліп, тілашар ре-
тінде халықтың ауыз әдебиетін пай-
даланып, өзі де ұрпақ тәрбиесіне
арналған әдеби шығармалар жазды.
Сол әдеби шығармалары арқылы
тіршіліктің өзекті мәселелірін көте-
руге бет бұрды. Ол қазақтың жазба
әдебиетінің, әдеби тілінің негізін қа-
лаушылардың бірі болды. Әдебиетке
тың тақырыптар әкеліп, озық ойлар
енгізді. Шиеленіскен тартыстар, соны
бейнелер, бұрын болмаған жанрлар
арқылы әдебиетті мазмұн жағынан
ғана емес, түр жағынан да дамыт-
ты. Оның мазмұнды да мағыналы
әсем лирикалық өлеңдері, қысқа да
әсерлі әңгімелері қазақ әдебиетінің
тарихында өшпес орын алады. Мы-
салы:
Надандықтың белгісі –
Еш ақылға жарымас…
Жөн білмеген адамға,
Қыдыр ата дарымас… –
деп келтіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |