Оқулық «Білім беруді дамыту Федералды институты»
жүктеу/скачать 4.68 Mb. Pdf көрінісі
|
| Есептегіштер
Импульстарды есептегіштер — бұл оның кірісіне түсетін электр импульстарды есептеуге арналған құрылғы. Импульс сандарын есептеу нәтижелері екілік кодына, яғни, екілік сан түрінде ұсынылады. Есептегіштер триггер базасында құрылады. Бір триггер өздігінен екілік санының бір разрядын ұсынса, онда, мысалы, 8-разрядты санды құру үшін, сегіз триггер талап етіледі. Триггерлер, 5.17-суретте көрсетілгендей, кезекті қосылады. 130 Есептегіште жылжымалы регистрлерден айырмашылығы импульстар триггерлердің есептегіш кірісінде беріледі. Әрбір келген импульстардың арқасында, триггерлердің жағдайын ауыстыру, қандай жағдайда ол осының алдында болғандығынан болады. Бірақ, келесі триггерге импульс, жылжымалы регистрге түсетіндей етіп түседі, алдыңғы триггер 1 жағдайынан 0 жағдайына ауысады. Триггер шығысындағы белгілер екілік санды қалыптастырады, оның мәні импульс есептегішіне түсетін санына тең. Есептегіш есептей алатын импульстардың максималды саны оның мүмкін жағдайының санына тең, яғни, есептегіш триггерлер жағдайының әр түрлі комбинациялар санына тең. Осылайша, екі триггерлермен есептегіштер үшін мүмкін жағдайдың саны – төрт; олар есептегіш шығысындағы екілік сандарға сәйкес келеді 01, 10 және 11. Үш триггерлер кезінде жағдайлар саны – сегіз 000-ден 111- ге дейін. Жалпы жағдайда, егер триггерлер есептегішінде n, есептегіштердің әр түрлі жағдайлар саны 2 n - ға тең. Осылайша, 8- разрядты есептегіш 2 8 = 256 дейін есептеуге мүмкіндік береді. Триггерлер арасындағы байланысты ұйымдастыруға байланысты, есептегіштер соммалануы немесе есептелуі мүмкін. 5.17- суретте көрсетілген есептегіш сомаланады; оның әр түрлі жағдайларының саны 2 4 = 16. Кіріс импульстары түсетін бірінші триггер, кіріс импульстарға түседі, есептегіш шығысында 4- разрядты екілік санның кіші разрядын түзеді; соңғысы триггер кірісінен аға разрядты түзеді. Импульстарды есептеу қалай өтеді? Ең алдымен барлық триггерлер 0 жағдайында болады, есептегіш шығысында – 0000 саны. Бірінші кіріс импульсы кіші разрядтың триггері 0 жағдайына ауысады, ал есептегіш шығысындағы саны 0001 болады. Екінші импульс осы триггерді 0-ге қайтарады, бірақ, осындай ауысым екінші разрядты 1-ге триггерді ауыстырады; шығысқа саны— 0010 (нөл-нөл-бір-нөл). Үшінші импульс кіші разрядтағы триггерді 1-ге береді; сонымен қатар, екінші разрядтағы триггер өз жағдайын ауыстырмайды, шығыс саны - 0011. Төртінші импульс кіші 5.17- сурет. Импульстардың төрт разрядты есептегіші (шығыс санында 0010) |