Оқулық «Білім беруді дамыту Федералды институты»
Ауыспалы тоқтың электр қозғалтқыштары
жүктеу/скачать 4.68 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ауыспалы тоқтың электр қозғалтқыштары. Ауыспалы тоқтың
электр қозғалтқыштары асхинрондық және синхрондық болуы мүмкін. Тұрақты тоқ машиналарымен салыстырғанда асинхрондық қозғалтқыштар аса сенімді және ұзақ қызмет етеді, конструкция және қызмет көрсетуі жағынан қарапайым, қуаттылықтың аса кең диапазоны бар. Үш фазалы асинхрондық қозғалтқышы әрекетінің принципі тоқпен айналатын магниттік алаңының өзара әрекет етуімен, осы алаңдағы ротор айналымында берілуімен негізделеді. Айналатын магнит алаңына орналасқан айналымы бар ротор магнит алаңының бағытында айнала бастайды. Алайда, ротор алаңын жеткізе алмайды, өйткені, болмаған жағдайда, ағым айналымынан өтпейді және онда ЭДС берілмейді, яғни, тоқ және электр магнитті сәті нөлге тең болады. Осылайша, асинхрондық машинада ротордың айналу жиілігі n n 1 магниттік алаңын айналдыру жиілігінен аз. Шама S = (n 1 - n)/n 1 асинхрондық машинада жылжиды деп аталады және қысқа түйісетін роторы бар электр қозғалтқыштары үшін 2...7 % шамасында болады, яғни, асинхрондық машинада «қатты» механикалық сипаттама бар. 6.8- сурет. Үшфазалы (а) және екіфазалы (б) асинхрондық қозғалтқыштарды қосу схемасы 151 Үшфазалы асинхрондық қозғалтқыштағы реверсирлеу магниттік алаңның айналу бағытын өзгерту есебінен жүзеге асырылады, ол, өз кезегінде, фазалардың кезектеу тәртібімен анықталады: тура (А, В, С) немесе кері (А, С, В) ( 6.8-сурет, а). АСУ ТП –да екіфазалы асинхрондық қозғалтқыш кеңінен қолданылады. Оларда екі айналым статорында болады: басқару айналымы (БА) және 90°-ға кеңістікте қозғалтылған және тоқ берілетін, идиалды жағдайда фаза бойынша 90°-ға қозғалған қозу айналымы (ҚА). Бұл магниттік алаңның айналысын алуға мүмкіндік береді, сондықтан да, екіфазалы асинхрондық қозғалтқыш жұмысының принципі үшфазалы машиналар жұмысының принципіне ұқсас. Статордың екі айналымы бір желіден тоқ алады, бірақ, айналымның бірі – қозу айналымы – С конденсатор кіреді, ол фаза бойынша айналымдағы тоқты жылжытуға мүмкіндік береді. Осы қозғалтқыш конденсаторлық деп аталады (6.8-сурет, б). Атқарушы қозғалтқыштар ретінде қолданылатын екіфазалық машиналар роторы толық алюминий стақандықтар түрінде орындалады. Толық ротормен қозғалтқыш (6.9-сурет, а) 1 корпусында орналасқан жинақ темінен ішкі 5 және ішкі 2 статоры бар. Сыртқы статорда кеңістікте 90°-ға жылжытылған екі айналымы 3 орналасқан. Ішкі статор магниттік ағымына кедергісін азайту үшін қызмет етеді. Осьте статорлар арасында 4 алюминий жұқа стентті стақандар айналады – ротор 6 (қабырға қалыңдығы — 0,1 .„1,0 мм.) Толық ротормен қозғалтқыш жұмысы статор айналысымен, вихр тоғымен, осы алаңмен алюминий стақанда алаңға беретін айналатын магнит алаңының өзара әрекет етуге негізделген. Толық ротордың инерциясыныі сәті аз, сондықтан да қозғалтқыштың тез әрекет етуі үлкен. Жұқа стақандықтың үлкен белсенді кедергісі және толық ротормен қозғалтқыштың «жұмсақ» механикалық сипаттама n = /(М н ) максималдыдан (синхрондықтан) нөлге дейін өткізілетін кернеу 1/ упр (6.9- сурет, б) есебінен ротордың айналу жиілігін азайтуға мүмкіндік береді. Осындай басқару амплитудалық деп аталады. Егер тоқ көзінің кернеуі өзгеріссіз қалады, ал фазаны қозғалтатын тізбектердің көмегімен айналымында тоқ арасындағы фазаларды қозғалту бұрышын өзгертсе, онда ротордың айналу жиілігі өзгеруі мүмкін, осындай басқаруды фазалық деп аталады. Басқару кернеу амплитудасын және фазасын өзгертуге болады – бұл амплитудалық-фазалық басқару. |