Контактілік әдістер мен температураны өлшеу

11.2-Сурет. Термоэлектрлік тетіктердің əртүрлі сипаттамалары: 
а - металлдан жасалған кедергі термометрі; б - термобу; в - термистор; г - жартылай 
өткізгішті интегралдық тетіктер; д -
кварцті резонаторлар негізіндегі тетіктер 
қамтамасыз етеді. Негізгі кемшіліктер: байланыс желілер 
өткізгіштерінің кедергісінің ықтимал маңызды əсері (өлшеу 
нəтижесіне), қорек көзінің қосымша көзінің қажеттілігі (кернеудің 
немесе токтың). Оған қоса, ТТ ол бойынша өтетін токтан өздігінен 
қызуы мүмкін, бұл қосымша қателіктерге əкелуі мүмкін. 
Термобулар (11.2, б-сурет) қосымша қорек көзін қажет етпейді, 
өлшенетін температураның кең диапазонына ие. Бірақ та оларға 
түрлендіру сипаттамасының айқын сызықтық еместігі тəн Өлшеу 
нəтижесіне ТП бос ұштарының температурасы əсерін ескеру 
(немесе өтеу) қажеттілігі кейбір проблемаларды тудырады. Оған 
қоса, аздаған шығыс кернеуі (жəне салыстырмалы түрде аса жоғары 
емес сезімталдық) біршама сезімтал екіншілік түрлендіргіштер 
(күшейткіштер) жəне (немесе) шығыс аспаптарын) қажет етеді. 
Кедергі термометрлері мен термобулар біршама жоғары 
дəлдікпен, тұрақтылықпен жəне өзінің түрленуі сипатының 
қайталанушылығымен ерекшеленеді. 
Термисторлар (жартылай өткізгішті кедергі термометрлері) 
(11.2, в-сурет) өз кезегінде жоғары сезімталдыққа, қарапайым екі 
өткізгішті 
қосу 
сұлбасына (ТП 
сияқты 
бос 
ұштардың 
температурасын өтеуді қажет етпейді) ие, салыстырмалы түрде əсер 
етуі жоғары. Бірақ бұл ретте оларды күрделі кемшіліктер бар: 
түрленудің бірден сызықтық емес сипаты мен 
198 

сипаттаманың нашар қайталанушылығы Оған қоса, олар өлшенетін 
температураның салыстырмалы тар диапазонына ие. 
Жартылай өткізгішті интегралдық тетіктер (11.2, г-сурет) 
түрлену сипаттамасының жоғары сызықтығымен сипатталады, 
бірарқ ол өлшенетін температурасының шектеулі диапазонына ие 
(150...200°С дейін) жəне оған қоса, сыртқы қорек көзінің болуын 
қажет етеді. 
Кварцті резонаторлар негізіндегі тетіктерде (11.2, д-суретте) 
шығыс шама температура өзгерген кездегі тербелістің резонанстық 
жиілігін өзгерту болып табылады. Мұндай тетіктер біршама жоғары 
дəлдікті қамтамасыз етеді, шынында, температураның тар 
диапазонында. Оған қоса, көбінесе мұндай тетіктердің түрленуі 
сипаттамаларының 
негізгі 
параметрлері 
жəне 
олардың 
температуралық коэффициенттері стандартталмаған жəне жеке 
градустауды қажет етеді. 
Барлық аталған тетіктер əртүрлі құрылымдық орындалуда 
шығарылады, бұл əртүрлі міндеттерді шешуге мүмкіндік береді: 
сұйықтықтармен, газдармен, себілмелі орталармен, əртүрлі 
профильдегі, əртүрлі температуралық диапазондардағы беттермен 
жəне т.б. жұмыс істеу. Беттік өлшеулерге арналған, серіппелі, 
əуелік, магниттік тетіктер (ферромагниттік, мысалы, блоатты 
беттерде жеңіл бекітіледі), «жабысқақ» таспада бекітілген тетіктер, 
мойынтіректегі тетіктері жəне т.с.с бар. 
Өлшеудің əртүрлі құралдарында іске асырылған контактілік 
электрлік 
əдістер 
осындай 
түрлендіргіштер 
негізінде 
температураның жеткілікті кең диапазонында жұмыс істеуге 
мүмкіндік береді (-200... +2 000 °С). Мұндай температураның 
контактілік өлшегіштерінің қателігі біріншілік өлшеуіштік 
түрлендіргіштердің сапасына ғана емес, сонымен қатар тетік-
өлшеуіш байланыс желісін ұйымдастыруға, сонымен қатар 
екіншілік түрлендіргіштердің сипаттамаларына байланысты болады. 
Мұндай термометрлердің қателіктерінің типтік мəндері ±(0,2.1) %, 
бірақ кейбір үлгілерде ±(0,01.0,1) % қателіктер мəндерін алуға 
болады. Өлшеу нəтижелерінің типтік сезімталдығы - Цельсий 
градусының үлестері. 

жүктеу/скачать 4.38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: