Оқулық "Білім беруді дамытудың федералдық институты" Федералдық мемлекеттік автономдық мекемесі "
жүктеу/скачать 4.38 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2.2.3. МТС жүйесі
| 2.2.2. МКГСС жүйесі
Белгілі болғандай, XVIII соңында өлшемнің метрлік жүйесін орнату кезеңінде килограмм салмақ бірлігі ретінде қабылданды. Килограммды салмақ бірлігі ретінде қолдану, ал кейін XIX ғ.соңында күш бірлігі ретінде үш негізгі бірліктері бар физикалық шамалардың бірлік жүйесін құруға əкелді: метр - ұзындық бірлігі, килоргамм - күш - күш бірлігі жəне секунд - уақыт бірлігі (МКГСС жүйесі). Килограмм-күш (кгс) -бұл килограммның халықаралық прототипі 9,80665 м/с2 үдеу салмағына тең салмақты білдіреді, (еркін құлаудың қалыпты үдеуі). Бұл бірлік жүйесі «техникалық» деген ресми емес атау алып, механика мен техникада кеңінен қолданылды. МКГСС жүйесінің таралу себептеріні бірі салмақ бірліктерінде күшті өрнектеуді қолайлығы мен күштің негізгі бірлігі - килограмм-күштің қолайлы өлшемі болды. МКГСС жүйесінде салмақ бірлігі ретінде 1 кгс салынған күш əсерімен 1 м/с2 үдеу алған дене салмағы қабылданған. Бұл бірлік (шаршы метрде килограмм - күш - секунд) кейде салмақтың техникалық бірлігі (с.т.б) немесе инерттік деп аталады, дегенмен бұл екі атау да физикалық шамалардың бірліктеріне ұсыныстардың бірінде бекітілмеген. МКГСС салмақ бірлігі — кгс • с 2 /м ~ 9,81 кг — БЖ салмақ бірлігі. Техникада МКГСС жұмыс пен энергия бірліктері - килограмм- күш-метр (кгс * м) бірліктері мен қуаттылық бірлігі - секундына килограмм-күш-метр (кгс * м/с) кеңінен қолданылған. 35 2.2.3. МТС жүйесі МТС жүйесінде негізгі бірліктер ұзындық бірлігі - метр, салмақ бірлігі - тонна жəне уақыт бірлігі - секунд болып табылады. Бірліктердің бұл жүйесі алғаш рет 1919 жылы Францияда өлшем бірліктері туралы заң ережесінде қабылданған. 1927-1933 жж. МТС жүйесі кеңестік стандарттармен механикалық бірліктерге ұсынылған. Тоннаны салмақтың негізгі бірлігі ретінде таңдау сəтті болды, себебі бір жағынан ұзындық пен көлем бірліктері арасындағы сəйкестікке жəне екінші жағынан салмақ бірлігіне қол жеткізілді (көптеген техникалық есептер үшін жеткілікті дəлдікпен, 1 т 1м3 суды салмағына сəйкес келеді). Оған қоса, осы жүйедегі жұмыс пен энергия бірлігі (килоджоуль) жəне қуаттылық бірлігі (киловатт) сəйкес еселенген тəжірибелік электрлік бірліктермен сəйкес келді. МТС жүйесінде күш бірлігі ретінде 1 т салмаққа 1 м/с2 үдеуді хабарлайтын күшке тең стен (сн), қысым бірлігі ретінде - пьеза (1 сн/м2) қолданылады. жүктеу/скачать 4.38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|