Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

■ 
модификациядағы қарапайымдылық (әртҥрлі себептер бойынша 
жаңа нысандарды енгізу немесе оларды ӛзгерту қажет), ҥлгі бҧрын 
белгіленген деректерді ӛзгертпестен жаңа деректерді енгізу 
мҥмкіндігін қамтамасыз етуі керек);
■ 
белгілі бір әдістер мен есептелген кӛрсеткіштер негізінде домен 
ҥлгісін іске асыру тиімділігін бағалауға мҥмкіндік беру.
Домен ҥлгісін жеткіліктілігі негізгі критерийі әзірленген деректер 
базасын функционалдық толықтығы болып табылады. 
Тҧжырымдамалық ҥлгіде тек қана дерекқор мамандары ғана емес, 
оңай оқитын пәндік саланың ресми сипатталған сипаттамасы болуы 
керек. Және бҧл сипаттаманың соншалықты кең болуы керек, дерекқор 
жобасының тереңдігін және дҧрыстығын бағалауға болады, және, 
әрине, жоғарыда айтылғандай, ол белгілі бір СУБД-мен байланысты 
болмауы керек. СУБД таңдау - бҧл бӛлек тапсырма, дҧрыс шешім 
қабылдау ҥшін СУБД-ны нақты бағдарсыз жобаны қҧру қажет. 
1970 
және 
1980 
жылдары, 
әдебиетте 
дерекқордың 
тҧжырымдамалық 
дизайны 
«инфологиялық 
дизайн» 
және 
«инфологиялық ҥлгі» терминдерімен белгіленді. 10.2 суретте 
нәтижесінде бастапқы ақпаратты тҧжырымдамалық ҥлгісін қҧру ҥшін 
кестесін ҧсынады.
10.2 сурет. Концепциялық модельді қҧрастыру кестесі
1 8 4
 
Зерттеу әдісі, пәндік аумақ, процесстер, қызметкерлер, қҧжаттар,
ҥлгіні қҧру әдістемесі, концептуалды ҥлгілеу, ҥлгілеудің қҧралдық жабдықтары,
ҥлгілеудің тілдік жабдықтары, концептуалды ҥлгі 

Дерекқордың тҧжырымдамалық ҥлгісі кӛбінесе:
■ 
ақпараттық нысандардың сипаттамасы немесе тақырыптық 
аймақтың тҥсінігі және олардың арасындағы қарым-қатынас;
■ 
тҧтастық шектеулерінің сипаттамасы, яғни деректердің жарамды 
деректеріне қойылатын талаптар және олардың арасындағы қарым-
қатынас.
Тҧжырымдамалық дизайн, ең алдымен, дерекқор ҥлгісіндегі 
доменнің семантикасын білдіруге тырысады. Дерекқор технологиясы 
саласындағы мамандар әрқашан ҥлгілерде семантиканы ҧсыну 
мәселесіне қызығушылық танытты. 1970 жылдары семантикалық 
модельдер деп аталатын бірнеше тҥрлі деректер ҥлгісі жасалды. 
Барлық ҥлгілердің оң және теріс жағы болды.
1976 жылы Питер Чен «мән — байланыс» атты ҥлгіні ҧсынған 
болатын (entity—relationship). Ол доменнің негізгі іскерлік ережелерін 
кӛрсететін нысандар мен қарым-қатынастарды қамтиды. Қазіргі 
уақытта «мән-байланыс» ҥлгісі ҥшін жалпы аты ER-моделі деп 
аталады. Кейінірек кӛптеген авторлар ҧқсас ҥлгілердің ӛздерінің 
нҧсқаларын әзірледі. Бірақ «мән-байланыс» ҥлгілерінің барлық 
нҧсқалары бір идеядан келеді - графикалық кескін мәтін 
сипаттамасынан гӛрі айқынырақ болып келеді. Қазіргі уақытта ER-ҥлгі 
доменді семантикалық қҧрылымдаудың нақты форматты стандартына 
айналды - дерекқорларды тҧжырымдамалық ҥлгілеу стандарты жҥзеге 
асырылды. 
ER-ҥлгісінің семантикалық негізі келесі позициялар:
■ 
нақты әлемнің бӛлігі, яғни деректер базасында орналастырылуы 
тиіс ӛзара байланысты нысандар жиынтығы субъектілердің 
жиынтығы ретінде ҧсынылуы мҥмкін;
■ 
Ҧйым субъектілердің тҥрлеріне қарай жіктелуі мҥмкін: әрбір 
субъектінің данасы (нысанды білдіретін) белгілі бір сыныпқа 
тағайындалуы мҥмкін - әр данасы оларға тән қасиеттері бар және 
оларды басқа сыныптардың мәндерінен ажырата алатын 
субъектілердің тҥрі болып табылады.
Мҧнда біз «мәнін» тҧжырымдаманың ақпараттық сипатын және 
оның доменнің материалдық немесе мнималды нысандармен ӛзара 
байланысын тағы бір рет атап ӛтуіміз керек. Доменнің кез-келген 
нысаны қасиеттерге ие, олардың кейбіреулері қолданбалы міндет 
тҧрғысынан елеулі болып бӛлінеді. Бҧл жағдайда, мысалы, пәндік 
доменді талдау және жҥйелеу процесінде әдетте сыныптар 
ерекшеленеді.

жүктеу/скачать 4.61 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: