Белсенділік диаграммасының шартты белгілері

96 
Бірінші нұсқа түрлі субъектілер жеткізуді жүзеге асырған кездегі 
объектінің қозғалыс траекториясын (2.36-сур.), екіншісі— бір фирманың 
бөлімшесіндегі объектінің қозғалыс траекториясын көрсетеді (2.37-сур.). 
Объектінің траекториясын көрсеткен кезде төрт бұрышты жақшада 
əдетте объектінің жай-күйінің аткы көрсетіледі.
Ӛзара іс-қимыл диаграммалары объектілерді, олар арасындағы 
қатынастарды жəне олар алмасатын хабарламаларды көрсету үшін 
пайдаланылады. Өзара іс-қимыл диаграммаларыреттіліктер жəне 
2.36. Жеткізілімді түрлі субъектілер жүзеге асырған кездегі 
қозғалыс траекториясы 
2.35-сурет рублдік 
сомаларды қайта 
есептеу алгоритмі 

97 
2.37. сурет. Бір фирманың бөлімшесіндегі объект қозғалысының траекториясы
кооперациялар 
диаграммалары 
түрінде 
іске 
асырылады.Реттілік 
диаграммасы уақыт ішіндегі хабарламалардың қозғалысы мен пайда 
болуы үдерісін, ал кооперация диаграммасы — хабарламаларды 
тудыратын 
жəне 
қабылдайтын 
объектілердің 
құрылымдық 
ұйымдастырылуын көрсетеді. 
Хабарлама дегені объектілер арасында деректермен алмасу 
қағидаларының қандай да бір жиынтығы ретінде түсініледі. Хабарлама 
қандай да бір ақпаратты алған объект оған қандай да бір əрекеттер 
ерттілігімен жауап береді деп болжайлы. Хабарлама ретінде нақты 
бастапқы деректер жинағын қамтитын объектінің белгілі бір операциясын 
шақырту қарастырылуы мүмкін.
Реттіліктер диаграммасын құру үшін Х осі бойымен өзара іс-қимылға 
қатысатын объектілерді орналастыру қажет. Өзара іс-қимылдың 
бастамашысы болып табылатын объект сол жақта, қалғандар оң жақта 
орналасады. Содан кейін Y осі бойымен объектілер арасында айналатын 
хабарламалар орналастырылады, соңғы хабарламалар төменде 
орналасады. Реттілік диаграммасында объектінің уақыт ішінде болуын 
көрсететін тік нүкте сызықты көрсетеді.
Объектілер өзара іс-қимыл кезінде пайда болуы мүмкін. бұл жағдайда 
диаграммада 
create
стереотипімен арнайы хабарлама пайдаланылады. 
Егер объект өзара іс-қимыл кезінде жойылса, тиісті хабарлама 
destroy
стереотипімен белгіленеді.
destroy
стереотипі үшін үлкен «X» əріпін 
пайдалану ұсынылады. 2.38 суретте DAO технологиясы көмегімен 
деректер жинағын алу үдерісін көрсететін реттіліктер диаграммасының 
үлгісі келтірілген.

98 
2.38. сурет. Реттіліктер диаграммасы
Деректер қорын ашу үдерісін бақылау үшін doneстереотипімен хабарлама 
пайдаланылады. 
Объектінің өмір уақыты желісінде басқару фокусы көрсетіледі. Басқару 
фокусы созылған тікбұрыш бейнеленеді. Басқару фокусы ол ішінде осы 
объект тіршілік ететін уақыт аралығын көрсетеді. Фокустың жоғарғы шегі 
объектінің хабарламаны алған сəтіне теңестіріледі, ал төменгі — алынған 
хабарламаға жауап беру сəтіне сəйкес келеді. 
Кооперация диаграммасы объектілердің өзара іс-қимыл үдерісінде 
ұйымдастырылуын сипаттайды. Объектілер «ассоциация» байланысы 
көмегімен біріктіріледі. Байланыстар жанында өзара іс-қимыл үдерісінде 
пайда болатын хабарламалар аталады, жəне нұсқарлармен хабарламалар 
қозғалысының бағыттары көрсетіледі (2.39 сур.). 
Кооперацияда пайда болатын хабарламалар нөмірленген болуы тиіс. 
Нөмірлеу өсуші тəртіппен орындалады. Нөмірі үлкен хабарлама уақыт 
шамасында нөмірі кіші хабарламадан кешірек пайда болады.
Ассоциатвитік 
байланыстарды 
көрсеткен 
кезде 
олар 
l o c a l
(жергілікті байланыс) жəне 
g l o b a l
(жаһандық байланыс) 
стереотиптермен жабдықталуы мүмкін. 
2.39. сурет. Кооперациядиаграммасы 

99 
2.30 кесте 

жүктеу/скачать 4.15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: