11
«то мо» ды быс тық құ рам да ғы сөз дер «үл кен», «ірі» ұғым да рын да ай ты ла ды. Де рек
тер де кел ті ріл ген «бас, үл кен, ірі» ма ғы на ла рын бе ре тін «тө пү», «тө бе», «то мо»
сөз де рі нің бі рі мен «би» сө зі тір кес ке тү сіп, «тө бе би» тұ рақ ты тір ке сі қа лып тас қан.
«
Бесжүзбессөз»
кітабы
Міне,қызық!
Абай бар болғаны 3 жыл мұсылманша, 3 ай орысша оқыған. Алайда ол орыс,
араб, парсы және шағатай тілдерін білген.
Кітап–асылқазына
1. Әуе зов М. Абай ды біл мек па рыз ой лы жас қа (Иб ра һим Құ нан бай ұлы ның ғұ мыр
на ма сы). Оқу құ ра лы (Құр., ал ғы сө зін жаз ған М.Мыр зах ме тұлы). – Ал ма ты:
Са нат, 1997. – 416 б.
2. Мыр зах ме тұлы М., Шой ын бет Ж., Әліп хан М. Абай мұ ра сы ның өзек ті мә се ле
ле рі. Оқу құ ра лы.
–
Ал ма ты, 2010. – 140 б.
3. Абай та ну (Қа зақ жә не орыс тіл де рін де биб лиог ра фия лық көр сет кіш). Құ рас
тыр ған: М.Мыр зах ме тұлы. – Ал ма ты: Мек теп, 1988.
4. Бай ға лиев Б. Абай өмір бая ны ар хив де рек те рін де. – Ал ма ты: Арыс, 2001. –
134 б.
5. Әуе зов М. Абай жо лы. Ро манэпо пея. – Ал ма ты: Жа зу шы, 2013.
«Сегізаяқ»өлеңі
Тол ғауы тоқ сан
қы зыл тіл,
Сөй лей мін де сең, өзің біл.
Абай
«Сегізаяқ»өлеңінесіменерекшеленеді?
«Се гізаяқ» өле ңі (1889 ж.) – оқ шау тұр ған соны ту ын ды. Абай дың қа зақ
поэ зия сы на 8
тар мақ ты етіп, тың нан қос қан шу мақ өр не гі. Өлең нің өзі се гіз
тар мақ ты 25 шу мақ тан тұ ра ды. Мұн да ғы бас ты ерек ше лік –
әр шу мақ тың
се гіз жол дан қай ыры лу ын да. Сондықтан өлең «Се гізаяқ» деп ата лады. Соң ғы
екі тар мақ та ай тай ын де ген ой ын қо ры тындылап оты ра ды.
Бұл шы ғар ма ның
ыр ғақ тық құ ры лы сы да өз ге ше. Шу мақ 5 бу ын ды тар мақ тар мен 7–8 бу ын ды
тар мақ тар дың жүй елі түр де үй ле суі ар қы лы тү зіл ген. Мұн да 4 түр лі ды быс
үн дес ті гі не не гіз дел ген «а а б в в б г г» де ген үй ле сім бар.
Алыс тан сер меп,
Жү рек тен тер беп,
Шы мыр лап
бой ға жай ыл ған;
Достарыңызбен бөлісу: 
