БӘ мәтіндерінің жиілік сөздіктері бойынша құрылымынан

50 жылдардағы оқулықтардың жиілік сөздігіндегі сөздердің қатар саны мен абсалютті жиілік шамасы арасындағы қатынасты білдіретін кесте көрінісі.

Қарастырылған сапыстырулар нәтижесін тіліндегі жиілігі ең жоғары сөздердің ішінде табиғаттағы заттар мен қубылыстарды, олардың арасындағы байланыстарды және солардың жай-күйін білдіретін жіктеу есімдіктері, зат есімдер мен етістіктердің және көмекші сөздердің үлесі басым екенін көреміз. Осы категорияларды бір-бірімен байланыстыру арқылы оқушылардың тілінде грамматикалық ерекшеліктер дамып, қалыптасады. Оқулық мәтіндеріндегі жоғары жиілікте қолданылған осы лексикалық тұлғаларға талдау жасай отырып, болашақга оқулық мәтіндерін түзу барысында сирек қолданыстағы мағыналық қүндылығы жоғары сөздергө де назар аударылып, олардың танымдық маңызы, жаңа ұғым, түсініктерді берудегі мүмкіндігі ескерілсе дейміз.

Енді белгілі бір жиіліктегі сөз бен оның жиілік қурылымдағы реттік нөмірі, яғни рангісі арасындағы байланыстың бар - жоқтығын тексеріп көрейік: Жоғарыда көрсетілген 16-кестені түсінідіретін болсақ, 50 жылдардағы оқулықтардың жиілік сөздігі мәліметтері бойынша мәтіннің жиілік құрылымының үзіндісі (мұндағы) і - ранг, Ғі - абсалютті жиілік, мәтін көлемі N=185961; түбірісөздің көлемі L=10298; Ғтах=3609) рангі мен жиілік сөздік арасындағы белгілі бір тәуелділікті білдіреді.
70 жылдардағы оқулықтардың жиілік сөздігіндегі сөздердің қатар саны мен абсалюттік жиііпік шамасы арасындағы қатынасты білдіретін кесте көрінісі.

Қатар Саны (ранг)	Абсалютті ЖИІЛІК(Ғ-і)	Қатар саны (рані)	Абсалютті жиілік (Ғі)	Қатар саны (ранг)	Абсалютті жиілік (Ғі)	Қатар саны (рані)	Абсалютті жиіпік (Ғі)
1	2	1	2	1	2	1	2
1	4982	14	1423	27	1102	40	832
2	3736	15	1400	28	1083	41	831
3	2935	16	1315	29	1075	42	820
4	2188	17	1267	30	1072	43	792
5	2029	18	1263	31	1033	44	787
6	1965	19	1255	32	997	45	785
7	1804	20	1249	33	972	46	768
8	1798	21	1208	34	970	47	744
9	1707	22	1185	35	964	48	729
10	1705	23	1162	36	926	49	728
11	1681	24	1154	37	922	50	691
12	1677	25	1145	38	993
13	1445	26	1125	39	863

Яғни, сөздердің рангі өсуіне қарай, оның жиілігі кеми береді. Мысалы, 50 жылдардағы оқулықтарды ең төменгі рангіде жоғарғы жиіліктегі "ол" есімдігі тұр, Сол секілді 70 жылдардағы БСО ранг-жиілік тәуелділігінің кестесін салыстырсақ, мұнда да жоғарыда келтірілген сөздердің кему жиілігі бойынша орналасу реті мен оның жиілігі арасында кері тәуелділік бар екендігін көреміз.

17- кестеден көрінгендей, 70 жылдардағы оқулықтарда да рангі мен сөздің берілген жиілігі арасында кері тәуелділік бар екенін байқаймыз. Мысалы, ең жоғарғы жиіліктегі ол есімдігі рангі бойынша ең төменгі қатарда тұрғаны соның дәлелі. Ал одан і жиілігі біршама азырақ көрсеткішті білдіретін ал шылауының қатар саны жоғарылау (50-ші қатар). Мұндағы і -ранг, Ғі - жиілік, мәтіннің көлемі N=241984; түбір сөз көлемі І_=12281; Ғ_тах=49827 осындай байланысты БӘ мәндерінің жиілік құрылымыан да аңғаруға болады: мұнда жиілігі 1231 сөз қолданысқа тең болатый бір сан есімі рангі бойынша бесінші орында тұрса, онымен салыспырғанда жиілігі біршама төмен он сан есімнің (жиілігі 311 сөз қолданысқа тең) қатар саны одан жоғары (37-ші қатар). Осындай кереғарлықты 18-кестенің өн бойынан анық байқауға болады:
БӘ жиілік сөздігіндегі сөздердің қатар саны мен Абсалютті жиілік шамасы арасындағы қатынасты білдіретін кесте көрінісі

	Қатар Саны		Абсалютті жи іп ік(Ғ-і)		Қатар Саны		Абсалютті ЖИІЛІК(Ғі)		Қатар Саны		Абсалютті жиілік		Қатар саны		Абсалтті ЖИІЛІК(Ғі)
	1		1796		14		596		27		314		40		289
	2		1769		15		592		28		339		41		282
	3		1702		16		536		29		362		42		278
	4		1278		17		514		30		339		43		274
	5		1231		18		468		31		336		44		273
	6		1107		19		467		32		331		45		268
	7		1028		20		439		33		329		46		266
	8		1001		21		436		34		326		47		261
	9		920		22		411		35		320		48		250
	10		752		23		399		36		315		49		250
	11		728		24		396		37		311		50		247
	12		700		25		391		38		304
13		597		26		389		39		291