Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
Жалған ақ ҧнтақ немесе пероноспороз
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 80-сурет. Темекінің жалған ақ ҧнтақ (пероноспороз)ауруы
- 3.3.4 Ақ ҧнтақ
| 3.3.3 Жалған ақ ҧнтақ немесе пероноспороз
Жалған ақ ұнтақ немесе пероноспороз ауруы Қазақстан Республикасының темекі ӛсірілeтiн барлық аймақтарында таралған. Бұл кесел ӛсімдіктерді жылыжайларда және eгicтiктe залалдайды. Темекі кӛшеті дертке шалдықса тұқым жарнағы мен негізгі жапырақтарында сары-жасыл түсті, кейін күңгірттенетін, майлы дақ астында конидиялы спора тасушылардан тұратын күлгін-сұр ӛңез түзіледі. Залалданған ӛсімдік тез солып, шіриді. 80-сурет. Темекінің жалған ақ ҧнтақ (пероноспороз)ауруы: залалданған жапырақ Eгicтіктe темекі ӛсімдігінің жапырақ, сабақ, сағақ, тұқым қауашағы және тұқым залалданады. Ауруға бастапқыда тӛменгі жапырақтары, кейін орта және жоғарғылары шалдығады. Кеселдің белгісі – жапырақтардың үстіңгі бетінде хлорозды дақтар, ал астыңғы бетінде ауа райы ылғалды болса қою, кӛкшіл сұр түсті ӛңез түзіледі. Ӛңез кеуіп сұрланады. Диаметрі 1-2,5 см дақтар кӛбінесе дӛңгелек пішінді жүйке аралығында орналасады (80-сурет). Ауру қоздырғыш ӛсімдік бойымен диффузды таралуы да мүмкін. Бұл жағдайда ӛсімдік жапырақтарының сағағында, сабақтарында жаралар 174 немесе жолақ түрінде басылған қоңыр дақтар пайда болады. Дақтар сабақ бойында, оны тұтас орап дамыса, ол сынады. Кесел шалған гүлсидамдар жіңішкеріп, күңгірттеніп, кеуіп, қауашақта түзілген тұқым әлжуазданып, жетілмей қалады. Аурудың диффузды таралған түрінде ӛсімдік биіктеп ӛспей, буынаралықтары қысқарады. Темекінің пероноспороз ауруының қоздырғышы – Oomycetes класының Peronosporales қатарына жататын Peronospora tabacina Adam саңырауқұлағы. Саңырауқұлақтың бip клеткалы жіпшумағы ӛсімдік бойында клетка аралықтарымен таралып, залалданған ұлпада конидиялы спора тасушылардан тұратын ӛңез түзеді. Саңырауқұлақ конидиятасушьшары дихотомиялы тармақталған, түссіз, конидиялары эллипс, жұмыртқа немесе домалақ пішінді, кӛлемі 14-28 х 11-21 мкм. Вегетация кезеңінде саңырауқұлақ конидиялармен таралып, бірнеше ұрпақ береді. Жынысты жолмен кӛбейгенде саңырауқұлақ домалақ пішінді, сарғыш немесе қызыл-қоңыр түсті, қабығы бұдырлы қыстайтын ооспора түзеді. Ӛсімдіктің залалдануы және аурудың дамуына жиі жауын-шашын, мол шық, тұман, ауа ылғалдылығы 100%, температура деңгейі 16-20°С, болғаны қолайлы. Дерттің инфекция қоры – ӛсімдік қалдықтары мен тұқымның бойында сақталатын саңырауқұлақ ооспоралары мен жіпшумақтары. Пероноспороз ауруына шалдыққан темекі кӛшеттері тез жойылып, нәтижесінде ӛнімнің саны мен сапасы күрт тӛмендейді, ал эпифитотия болған жағдайда темекі ӛнімі 50-75% кеміп, шаруашылыққа аса кӛп зиян келеді. 3.3.4 Ақ ҧнтақ Ақ ұнтақ кеселі Республиканың темекі ӛсіретін барлық аймақтарында таралған. Бұл аурумен ӛсімдік негізінде егістікте залалданады. Ақ ұнтақ ауруының белгісі алғашында темекі ӛсімдігінің тӛменгі жапырақтарында біілініп, кейін жоғарғыларына да таралады. Жапырақтың үcтiңгi бетінде жеке дақ түрінде ақ ұнтақты ӛңез түзіледі де, тез ұлғайып, оны түгел қамтиды. Залалданған жапырақ түсі қоңырайып, кеуіп, сынғыш келеді (81-сурет). жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|