Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
|
6.2.6 Жетілмеген саңырауқҧлақтар класы, немесе Деутеромицеттер (Deuteromycetes) Бұл класқа тек гаплоидты сатыға дейін жетілетін кӛп клеткалы жіпшелері бар саңырауқұлақтар жатады. Саңырауқұлақтар сақталу және таралу функциясын конидиалдық спора түзу атқарады. Кейбір саңырауқұлақтардың қалталы, немесе базидиалы спора түзумен сипатталатын жыныстық сатысы да жетіледі. Алайда оның айтарлықтай маңызы жоқ. Жетілмеген саңырауқұлақтардың кейбір түрлерінің тіпті конидиалдық спора түзу кезеңі де болмайды, олар жыныссыз (стерилді) мицелий күйінде жетіледі. Жетілмеген саңырауқұлақтар – саңырауқұлақтардың ең үлкен тобы. Ауыл шаруашылығы ӛсімдіктерінің шірік, дақ, солу, ӛңез, жара т.б. ауруларын туындататын қоздырғыштарының басым кӛпшілігі жартылай паразиттерге (факультативті паразиттер мен факультативті сапротрофтар) қатарына жатады. Конидиалды спора түзу типі бойынша деутеромицеттер 3 қатарға бӛлінеді: Гифомицеттер, Меланкониелілер және 57 Сферопсидалділер, немесе Пикнидиалділер. Ал спора түзбейтіндер Стерилді саңырауқұлақтар қатарына жатады. Гифомицеттер қатары (Hyphomicetales). Спора түзу тікелей мицелийде жүреді. Саңырауқұлақ мицелийлерін залалдалған ӛсімдік мүшелерінің бетіне түскен ӛңез күйінде байқауға болады. Бұл қатарға жататын саңырауқұлақтар конидия тасушылар мен конидиялардың морфологиясына (тармақталуы, клеткалы болуы, пішіні, түсі т.б.) негізделген кӛптеген туыстардан тұрады. Fusarium туысы – конидийлері түссіз, кӛп клеткалы, орақ тәрізді. F. lini Bolley – зығырдың солу ауруының қоздырғышы, F. oxysporum Schlecht асбұршақ ауруының қоздырғышы, астық дақылдарының фузариоз ауруының қоздырғышы – F. graminearum Schw. және басқалары. Botrytis туысы – конидиятасушылары тарамдалған, конидийлері бір клеткалы, сопақша, конидиятасушыларының ұшында жинақталған. Ең жиі кездесетін түрі B. cinerea Pers – асбұршақ, қызылша, рапс, қырыққабат, сәбіз т.б. дақылдардың боз шірік ауруының қоздырғышы. Drechslera (Helminthosporium) туысы – конидиятасушылары жақсы жетілген, конидийлері ұзынша, кӛп клеткалы, зең түстес. Арпаның жолақты дағының қоздырғышы – D. graminea Ito және арпаның торлы дағының қоздырғышы – D. teres Ito осы туысқа жатады. Cercospora туысы – конидиятасушылары бірігіп жинақталған, конидийлері ұзын, ұршық тәрізді, түссіз, бірнеше жерден бӛлінген. Бұл туысқа қызылшаның церкоспороз ауруының қоздырғышы C. beticola Sacc жатады. Alternaria, Macrosporium туыстары – конидиятасушылары қарапайым, дара немесе бірігіп жинақталған, конидийлері шоқпар немесе жұмыртқа пішінді, қоңыр түсті. Кӛптеген дақылдардың дақ ауруларын қоздырады, мысалы картоптың макроспориоз ауруының қоздырғышы – M. solani Ell. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|