Оқулық Орал 015 44. Г жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық техникалық
жүктеу/скачать 7.93 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1-тарау. ӚСІМДІК АУРУЛАРЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
|
1- бӛлім. Ӛ С І М Д І К А У Р У Л А Р Ы , Т У Ы Н Д А У С Е Б Е П Т Е Р І Ж Ә Н Е О Л А Р Ғ А Ә С Е Р Е Т Е Т І Н Ф А К Т О Р Л А Р 1-тарау. ӚСІМДІК АУРУЛАРЫ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР Қазіргі кездегі жалпылама мойындалған ӛсімдік ауруының анықтамасы: фитопатогеннің немесе ортаның қолайсыз жағдайларының әсерінен ӛсімдік клеткасының, мүшесінің және тұтас ағзасының қалыпты зат алмасу үрдісінің бұзылуы ӛсімдік ауруы деп аталады. Ӛсімдік ағзасындағы зат алмасу үрдісінің бұзылу сипаты әр қилы болуы мүмкін: фотосинтез бен ферментативтік үрдістердің бұзылуы, клетка мембраналарының ӛткізгіштігі мен осмостық қысымның бұзылуы, тыныс алу және кӛмірсулар алмасуының бұзылуы және т.б. Бұлардың қай- қайсысы да ұлпалардың, мүшелердің немесе тұтас ӛсімдіктердің анатомиялық және морфологиялық ӛзгерістерін туындатады, нәтижесінде дақыл ӛнімінің мӛлшері және оның сапасы тӛмендеп кетеді. 1.1 Ӛ СІМДІК АУ Р УЛ АР ЫН ЫҢ БЕЛ Г ІЛ ЕР І МЕН ТИ П ТЕР І Аурулардың айқындалу белгілері немесе симптомалары оларды туындататын себептеріне және аурудың ӛсімдік ағзасына әсер етуіне байланысты. Ауру қоздырғышы ӛсімдік ағзасына тұтас тарамай ӛсімдік ұлпасының шектеулі бір учаскесінде жетілуі мүмкін. Бұндай жағдайда ауру жергілікті, немесе локалды сипатта болады. Ал егер ауру қоздырғышы ӛсімдіктің түтікті жүйесін залалдаса немесе ӛсімдік ағзасының бойында ұлпаларына тараса ауру жалпы немесе диффузиялы деп аталады. Ауру белгілерін (симптомаларын) білу, олардың туындау себептерін түсіндіре білуге және ауруды бастапқы кезінен тануға мүмкіндік береді. Табиғатта жиі кездесетін ӛсімдік ауруларының белгілері: Дақтар – ӛсімдіктің әр түрлі мүшелерінің бойында залалданған ұлпалар клеткасының ӛліп, хлорофилдерін жоғалту салдарынан болады. Ӛсімдік бойына дақ түсуінің себебі ауру қоздырғыштарының (вирус, 11 бактерия, саңырақұлақтар) немесе ортаның қолайсыз жағдайларының әсерінен болады. Ауруды анықтау үшін дақтың түсіне, мӛлшеріне, пішініне, ӛсімдіктің немесе оның мүшелерінің бойында орналасқан жеріне және түзілу динамикасына кӛңіл аудару қажет. Кӛбіне аурулардың ӛздеріне тән дақ ерекшеліктері болады. Мысалы қызылшаның церкоспороз, бидайдың септориоз немесе тат ауруларының ӛздеріне тән айқындалу дақтары болады. Солу – ӛсімдіктердің жеке мүшелерінің немесе оның ағзасының тұтасымен тургорлық күйін жоғалтуы, одан соң және де саңырауқұлақтармен, бактериялармен немесе қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларының салдарынан ӛсімдік тамырының немесе ӛткізгіш ұлпаның зақымдануы. Инфекциялық солу нәтижесінде сабақтың немесе жапырақ сағағы ӛткізгіш түтікшелерінің қараюын байқауға болады. Ӛңез – бұл тек саңырауқұлақтар қоздыратын ауруларға ғана тән белгі. Дақтардың, кейде сырт кӛзге сау ӛсімдіктердің бетінде саңырауқұлақтардың мицелийлері және (немесе) түкті немесе мақта тәрізді спора түзілімдері түзіледі. Саңырауқұлақ түріне байланысты ӛңез ақ, қызғылт, сары, боз, қоңыр, қара немесе басқа түсті болуы мүмкін. Мысал ретінде ақ ұнтақ деп аталатын кең тараған ауру түрін айтуға болады. Бұл ауруға шалдыққан ӛсімдік мүшелерінің бетінде (әдетте жас ӛсімдіктерде) ақ немесе сәл қызғылттау ӛңез пайда болады. жүктеу/скачать 7.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|