білім қоғам өмірінен ажыралмай, оның ажыралмас бірлігіне айналған.
Балалар үлкендермен бірге қорек тауып, ошақ-отбасын қорып, еңбек
құралдарын жасай отырып, білік,өнеге үйренген. Əйелдер қыздарын үй
шаруашылығына үйретіп, бала бағуға баулыған, ал ер адамдар ұлдарын
аңшылыққа, қару-жарақ ұстауға, пайдалануға тəрбиелеген. Жастар аға
ұрпақ өкілдерімен бірге жүріп, жануарларды қолға үйреткен, көкөніс
өсірген, сонымен бірге бұлттар мен аспан денелерінің қозғалысына
ден қойып, табиғат сырларын таныған, табысты аңшылық, əскери
жеңістерге қуана асыр сала билеп, əн шырқаған, тайпаластарының
бақытсыздығы мен ашаршылығын, жеңілістері мен күйреулерін бірге
басынан өткізіп, налыған да жабырқаған. Осыдан адам білімденуі
комплексті іске асып, өмір бойы үздіксіз дамуда.
Қоғамдық қатынастар шеңберінің өрістеуі, тіл мен жалпы
мəдениеттің дамуы жас ұрпаққа өткізілуі тиіс ақпарат пен тəжірибенің
молыға түсуіне жол ашты. Бірақ оны игеру мүмкіндіктері шектеулі
болды. Осы қарама-қарсылықтың үйлесімді шешімі білім топтау мен
көпшілік арасында таратуға арналған арнайы əлеуметтік құрылымдар
мен əлеуметтік (институт) мекемелердің түзілуіне байланысты болды.
Əлеуметтік құбылыс ретінде танылған білім – ең алдымен шынайы
қоғамдық құндылық. Əрқандай қоғамның адамгершілік, интеллектуал,
ғылыми-техникалық,
рухани-мəдени
жəне
экономикалық
мүмкіндіктері білім беру саласының даму деңгейіне тəуелді. Алайда
білім қоғамдық - тарихи сипатта бола тұрып, өз кезегінде, əлеуметтің
білімдену функциясын іске асырушы қоғамның тарихи типіне
байланысты. Əр дəуір білімі сол кезеңдегі əлеуметтік даму міндеттерін,
қоғамдағы экономика мен мəдениет деңгейін, саяси жəне
идеологиялық
талаптар
сипатын
аңдатады.
Себебі
аталған
факторлардың ортасында қоғамдық қатынастар субъекті болған
педагогтар мен оқушылар тұр.
Сонымен, білім – салыстырмалы дербес жүйе. Оның қызметі –
нақты ғылыми біліктерді, идеялық-ізгілік құндылықтарды, ептіліктер
мен дағдыларды, əрекет-қылық нормаларын игеруге бағытталған қоғам
мүшелерінің тəрбиесі мен оқуын іске асыру. Ал бұлардың бəрінің
астарында болатын мазмұн нақты қоғамның əлеуметтік-экономикалық
жəне саяси құрылымы мен оның материалды –техникалық деңгейімен
айқындалып барады.
Білімнің жеке тұлғалық құндылығы əрбір адам үшін өз алдына
бөлек. Əсіресе, бұл өзіндік білім, оның деңгейі мен сапасында көрінеді.
Білім, əлеуметтік-қажеттілік болумен бірге біршама қызметтер
атқарады. Ғалымдардың пайымдауында (Н. В. Берковский, А.А. Реан)
білім қызметтері төмендегідей:
-
адамның ғылым жəне мəдениет əлеміне енуінің ең оңтайлы да
Достарыңызбен бөлісу: