А. Соловьева, Б. Ибраимова
Майлар мен липидтердің қасиеттері және олардың қызметі
жүктеу/скачать 5.1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Фосфолипидтiң түзiлуi 14-сурет. Глицерин және үш карбон (май) қышқылдарынан май молекуласының түзiлуi
| 19
Майлар мен липидтердің қасиеттері және олардың қызметі. Жануар және өсімдік жасушаларында майлар болады. Олар үшатомды спирт – глицериннің бір молекуласынан және майқышқылдарының үш моле ку ласынан тұрады (14-сурет). Өсімдік жасушасында орташа құрғақ массасының 5–15% мөлшерін май құрайды. Адам және жануардың май ұл пасының жасушаларында майдың мөлшері 90%-ға жетуі мүмкін. Олар сұйық (өсімдіктерде) және қатты (жа нуарларда) болады. Майлар – энергияныңқордағыкөзі. Олар ыдыраған кезде нәруыздар мен көмірсулар ыдырағанға қарағанда екі есе дей көп энергия бөлінеді. Майлар суда ерімейді және жылуды нашар өткізеді. Жасушаларда майлардан басқа майтәрізді заттар – липидтер болады. Молекуласында май қышқылының бір молекула сын фосфор қышқылының қалдығы алмастыратын күрделі липид тер фосфолипидтер деп аталады (15-сурет). Олар жа суша мембранасының негізін құрайды. Майлар мен липидтер басқа да көптеген қызмет атқарады. Кейбір жануарлардың (кит, морж, итбалық және т.б.) теріастындағы май жасұнығында жинақталып, жылу оқшаулау қызметін атқарады. Аю және т.б. жануарлар үшін теріастында жиналатын май қоры қысқы ұйқы кезінде су және энергия көзі болып табылады. Себебі майлар тотыққан кезде энергия ғана емес, су да түзіледі. Түйенің өркешіне жиналған май қоры шөл даладан өткен кезде аштық пен шөлге төзуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар май тәрізді заттарға дәрумендер, гормондар да жатады. Олар жүйке жасушаларын қаптап, жүйке им пульсі көрші ұлпаларға таралуына жол бермейді. Бұдан басқа да көптеген қызмет атқарады. 15-сурет. Фосфолипидтiң түзiлуi 14-сурет. Глицерин және үш карбон (май) қышқылдарынан май молекуласының түзiлуi май қышқылы май қышқылы май қышқылы май қышқылы май қышқылы Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 20 Балауыз – су өткізбейтін қасиетке ие май тәрізді заттар тобы. Төмен температура кезінде балауыз қатаяды, ал тем пература жоғарылағанда едәуір иілімді (пластикалық) болады. Олар омыртқалы жануарларда және адамда бауырдың май ұлпасы мен ми жасушаларында түзілуі мүмкін. Баларасы және жабайы ара сияқты жәндіктердің арнайы балауыз бездерінде түзіледі. Оны ара ұясын (кәрез) салу және денесінің қорғаныш жабынын түзу үшін пайдаланады. Өсімдіктердің жапырағы мен жемі- сінің бетінде балауыз болады. Ол өсімдік мүшелерін кеуіп кетуден, ультракүлгін сәуледен, бактериялардан және т.б. қорғайды. Моносахаридтер, глюкоза, дисахаридтер, сахароза, лактоза, полисахаридтер, крахмал, целлюлоза, гликоген, хитин, май қышқылы,глицерин. жүктеу/скачать 5.1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|