Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
қамтамасыз етіліп, әдебиет саба- ғын жоғарғы кластарда тарихи- әде биет тік курс болып оқыту қа- жеттігі айқын сезіле бастауы қазақ әдебиеттану ғылымының нақты ту- ғандығын, енді даму жолына бет бұрғандығын көрсетеді. 1939 жылы Ш. Кәрібаев пен А. Көшімбаев мек- тептегі әдебиет сабағының жаңа бағ дарламасын жасап, оны мұғалім- дердің, әдебиетшілердің мәжілісі- не талқыға салды. Онда 8, 9, 10 сы- ныптарда әдебиетті оқыту тарихи- әдебиеттік курс принципінде жү- руін ұсынып, қазақ әдебиеттану ғылымының алдына қазақ әдебиеті тарихының даму жолдары, көрнекті өкілдері және әр дәуірлері тура- лы жүйелі білім беретін, нақты ғы- лыми қорытындылар жасалған оқу құралдары мен оқулықтар жасау міндетін қойды. Қазақ ССР ха лық комиссариаты бекіткен осы бағ- дарламада ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетінің тарихынан екі оқулық жасау көзделінген. Бірі – Октябрь- ге дейінгі әдебиеттің даму процесін баяндаса, екіншісі, қазақ совет әде- биетінің туу, қалыптасу кезең дерін тексеруге тиіс болды. Осы мін дет негізінен Е. Ысмайыловқа жүк те- лінді. Е. Ысмайыловтың осындай дәуір талабынан туған «ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті» оқулығында мы- нандай дәйектеме берілген: «Бұл еңбек ХХ ғасырдың алғашқы 15-16-жылындағы қазақ әдебиеті- нің тарихынан жазылған алғашқы ең бек деуге болады. Мұның үстіне, ХХ ғасырдың революцияға де- йінгі қазақ әдебиеті бір өрісті әде- биет емес, тіл, түр жөнінде де, стиль және идеялық мазмұн жөні- нен де бірнеше ағымдарға жік тел- ген, кейбір бұқарашыл деген ақын- жазушылардың кейбір шығарма- ларында да буржуазияшыл-ұлтшыл- дық сарындағы қайшылықтар бар. Міне, бұл сияқты бұрын зерттел- меген әдебиет тарихынан мектеп оқушыларының білім көлеміне сәй- кестіріп программа бойынша оқу құралын жазып шығару, әрине, оңай жұмыс емес. Сондықтан, тұңғыш жазылған бұл сияқты әдебиет оқу құралында кемшіліктер мен қателер болуы мүмкін. Кітаптың келесі ба- сылуында түзетіліп, стабильдік оқу құралы болып шығуы үшін жал пы оқулықтар мен мұғалімдер жұрт- шылығы кемшіліктерін көрсетіп, ат салысып көмегін тигізер деп сенеміз» [54, 2]. Осы оқулықта ХХ ғасыр басын- дағы қазақ әдебиетінің даму процесі біршама тарихи-әдеби шындыққа негізделіп жазылғанын, соны прин- цип негізінде ғылыми пікір тұжы рым- далғанын байқаймыз. Е. Ысмайы- лов революция қарсаңындағы қазақ әдебиетінің даму жолын іштей жік- тей, жүйелей, ақындар шығармала- рын түгелдей болмағанмен, солар дың Ре по зи то ри й К ар ГУ |