Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет368/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   364   365   366   367   368   369   370   371   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІV БӨЛІМ. Қазақ библиографиясының тарихы 
тамасы болса, ендігі жерде қазақ 
әдебиеті тарихы мен сынының та-
рихынан құнды деректер беретін 
нұсқалар болып отыр.
Қазақ елінің тарихын, этногра-
фиясын, фольклорын, мәдениетін, 
зерттеуші, қазақ балаларына арналған 
орыс графикасымен қазақ тілінде 
жазылған алғашқы оқулықтардың 
авторы, қазақ библиографиясы-
ның алғашқы қадамдарын жасаушы 
А. Е. Алекторовтың жалпы қазақ 
еліне, оның ішінде қазақ әдебиетіне 
сіңірген еңбегі өлмес қамқорлары-
мыз болып қалмақ.
Бұлардың қатарында ұлт зия-
лыларының қазақ әдебиеті мен фоль-
клор туралы материалдарды биб-
лиографиялық тұрғыда жүйелеуге 
ұмтылыс жасауы, келешекте жүзе-
ге асар үлкен істің бастамасы еді. 
Қазақ библиографиясының білгір 
ма мандарының бірі Ә. Нарымбетов 
оны дұрыс бағалай отырғанымен
төңкеріске дейін осы орыс ғалым-
дарының көрсеткіштерінен өзге еш-
теңе жоқ деп тауып, қазақ баспа-
сөзіндегі бұл бағыттары, ізденістерді 
елеусіз қалдырады.
Қазақ библиографиясы лениндік 
ұлт саясатымен түрі ұлттық, мазмұны 
социалистік мәдениеттің үлкен та-
бысы екенін көрсету мақсатында: 
Революцияға дейін 2% сауатты адамы 
бар қазақ халқының Ұлы Октябрьге 
дейін ұлттық библиография туралы 
ойлауға да шамасы келген жоқ. Би-
блиография негізінен дамып жетіл-
ген ұлттық баспасөзбен байланыс ты 
болса, қазақ тіліндегі тұңғыш газет-
тер мен кітаптар ХІХ ғасыр аяғын-
да, ХХ ғасыр басында шыға баста-
ды. 1913 жылы Қазақстанда шыққан 
13 кітаптың екеуі ғана қазақ тілін де 
жазылған болатын, (шындығында 
48 кітап, оның 4-1 ғана орысша). 
14 газеттің 3-уі ғана қазақ тілінде 
жарық көріп тұрды. Ұлттық баспа-
сөздің жай-күйі осындай болғанда, 
библиография туралы сөз етудің 
мүмкін еместігі өз-өзінен түсінікті» 
деген тұжырым жасайды. Төңкеріске 
дейінгі қазақ әдебиетіне, баспасөзі 
мен жарық көрген ірілі-уақты кі-
таптарға деген еуропацентристік 
көз қарасқа негізделген нигилистік 
сипаттағы бұл секілді пікірлерді 
көп теген ғалымдарымыз үлкен мін-
белерден шабыттана айтып, өз ғы-
лыми еңбектерінде оңды-солды 
кел тіргені мәлім. Біздің ойымызша, 
қа зақ әдебиеттануы өткерген қи-
лы кезеңдерге тән қиыншылықтар-
ды бірге кешкен, бүгінде осылайша 
менсінбей қарап жоққа шығарылуға 
дейін жеткен «Дала уалаятының» 
газеті, «Қазақ» газеттеріне жария-
ланған материалдардың көрсеткішін 
шығаруға дейін қол жеткізген қазақ 
библиографиясының алғашқы тал-
пынысы төңкеріске дейін-ақ көңіл 
аударарлықтай сипатта таныла баста-
ды.
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


390


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   364   365   366   367   368   369   370   371   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет