Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| V БӨЛІМ. Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
етіп отырған проблема көтерілген еді. Бірақ, бұлардың қатарында «алаш ордашылардың жақтасы бол- ған, кеңес өкіметіне қарсы үгіт жүр- гізгендіктен саяси сенімсіздікке ұшы раған» С. Садуақасовтың да ата луы қырағы көздердің назары- на бірден ілікті. Кеңестік идеоло- гия бұл мақала үшін бұрынғыдай дау-дамай ұйымдастырып қаулы қа былдамағанымен, авторға қатаң ес керту жасап, газет редакциясын жа залауы арқылы әдебиеттану мен сынға тым еркінси бермеу керектігін мықтап ескертіп, тізгіндеп қойды. Міне, ғылыми-зерттеушілік ой- пікірдің төңкерістен кейінгі әдебиет тарихын тексеру жолындағы әр түрлі деңгейдегі осындай ұмтылыстарды әдеби мұраны зерттеу мәселесіндегі әр қилы көзқарастарды бір арнаға салудың қажеттігін көрсетіп берді. Бұл 1959 жылы қазақ әдебиетінің негізгі проблемаларына арналған ғы лыми-теориялық конференцияны ұйым дастырып өткізуге басты себеп болды. Бұл конференцияның қазақ әде- биеттануының қалыптасу тари хын- дағы маңызы туралы пікір айтқан- дардың барлығы да ғылыми-зерттеу жұмыстарына кедергі болып келе жатқан көптеген мәселелердің беті ашылғанын, біраз ілгері басу бол- ғанын, қазақ әдебиеті тарихын жү- йелі тексерудің жолға қойылғанын атап көрсетеді. Біздің ойымызша, конферен ция - ның басты бағыт-бағдары мен әдіс- намалық жүйесі идеялық тұрғы дан дұрыс, партиялық тұрғыдан әділ болуы жоғарғы жақ пен ақылдасып бекітілген. Оны С. Бәйі шевтің «Хал- қымыздың әдеби мұраларын зерттеу мен пайдалану жайында» аталған кі ріспе сөзінің және Е. Ысмайылов- тың «КПСС ХХІ съезі қарарларына байланысты қазақ әдебиеттану ғы- лымының негізгі міндеттері» атты баяндамасының мазмұнынан көруге болады. Екеуі де маркстік-лениндік әдіснамаға сүйене отырғанымен, С. Бәйішевте кінәлау жағы басым түскен де, Е. Ысмайыловта ғылыми зерттеу жұмыстарында жіберіліп отырылған «кемшіліктердің» себебін ашып ақталу жағы көп. Бүгінгі күн тұрғысынан қарағанда баяндаманың ең жаңашыл жері – қа- зақ әдебиетінің ғылыми тарихын жа- сау мәселесін сөз етуіне орай ұлттық әдебиеттану ғылымының өткен жо- лына баға берілуі дер едік. Ғалым «Қазақ әдебиеттану ғылымының та- рихына көз жіберсек, оның негізінен екі кезеңді бастан кешіргенін байқау- ға болады. Бірінші – үйрену, идея лық, творчестволық принциптерді игеру кезеңі. Бұл революцияның алғашқы кезеңінен соғысқа дейінгі дәуірді қамтиды. Екіншісі – соғыстан кейінгі дәуір, яғни қалыптасып даму дәуірі», – деп көрсетеді. Бұл – біз ғылыми қарастырып отырған тақырып тура- Ре по зи то ри й К ар ГУ |