Лекции каз по тпмп 1-дәріс. Кіріспе
Қысыммен құю арқылы жасалатын құймалар
жүктеу/скачать 4.11 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Қысыммен құю арқылы жасалатын құймалар Қысыммен құю ірі сериялы және жаппай өндіріс жағдайындағы құюдың анағұрлым жетілген тәсілдерінің бірі болып табылады. Қысыммен құю арқылы массасы мен жылу мөлшері тіпті ең үлкен габаритті өлшемдер кезінде баспақ қалып деп аталатын металл қалыптардың массасы мен жылу мөлшерінен жүз есе аз болатын қабырғасы жұқа құймаларды жасайды. Құймадан баспақ қалыпқа берілетін жылудың жоғары жылдамдығы соңғысын тез толтыруға (көп дегенде 0,1 с) ықпал етеді. Былайша толтыруды баспақтау камерасына құйылған балқытпа үлкен қысыммен (30…100 МН) және жоғары жылдамдықпен (100 м/с-қа дейін) баспақ қалыпқа баспақталатын машина қамтамасыз етеді. Енгізу ағынының жоғары жылдамдығы құйма қатқанша конфигурациясы күрделі құйма рельефін сапалы рәсімдеуге ықпал етеді. Гидравликалық соққы нәтижесінде құйма беттік қабаты (0,02…0,2 мм) өте тығыз болып шығады. Мұны механикалық өңдеуге әдіптер тағайындаған кезде ескерген жөн. Қысыммен құюдың кемшіліктері: а) баспақ қалыптардың қымбаттылығы, оларды жасау күрделілігі мен ұзақтығы; б) баспақ қалыптың төмен төзімділігі (әсіресе балқу температурасы жоғары қорытпаларды құйған кезде); мыс қорытпаларды құйған кезде ол 5…20 мың баспақтауды; алюминийлі қорытпаларды құйған кезде 30…50 баспақтауды құрайды; в) қуыстары күрделі және іші қуыс құймалар жасау қиындығы; г) баспақ қалыптың икемсіздігі, бұл құймаларда жоғары ішкі кернеудің пайда болуына әкеледі; д) құймалардың номенклатурасы бойынша да, қолданылатын қорытпалар бойынша да қойылатын шектеулер; е) өндіріс сериялылығына қойылатын шектеулер; Құйманың қалың қабырғаларында шөгінді кеуектілік пайда болуы мүмкін, сондықтан құйманың қабырғаларының қалыңдығы 6 мм-ден аспау керек. Суық тік баспақтау камерасы бар машиналарда (2.19, а-сурет) қысыммен құю сұлбасы мынадай. Балқытпаны 2 өлшегіш қасықпен (немесе құю құрылғысымен) баспақтау камерасына 3 құяды. Жоғарғы поршень 1, төменге түсе отырып, қорытпа бөлігіне үлкен қысыммен әсер етеді, ал ол қысымды төменгі поршеньге 8 береді. Соңғысы, астыға жылжи отырып, құюжол каналын 11 ашады, сол құюжол арқылы қорытпа қысыммен екі жарты қалыппен 4 пен 5 рәсімделетін баспақ қалыптың жұмыс қуысын толтырады. Құйма қатқаннан кейін баспақ қалып ашылады да (жарты қалып 4 жанға қарай жылжиды), ал құйма 7 құюжолмен 10 бірге итергіштермен 6 шығарылады. Баспақтау камерасындағы қалып қойған қорытпаның қалдығы (баспақ қалдық) 9 поршеньмен 8 шығарылады да, қайта балқытуға жіберіледі. Суық көлденең баспақтау камерасы бар машинада қысыммен құю процесі (2.19, б-сурет) дәл сол ретпен жүреді. Қысыммен құюға арналған қорытпаларда мүмкіндігінше шағын кристалдау интервалы болу керек, көлемі бойынша тығыздығы біркелкі, беріктігі мен иілімділігі жеткілікті, сұйық аққыштығы жақсы және т.с.с. құймаларды алуға ықпал етеді. Бұл талаптарды алюминийлі қорытпалар АК12 (АЛ2), АК9ч (АЛ4), АК7ч (АЛ9) және т.б., магнийлі қорытпалар МЛ5 пен МЛ6, мырышты қорытпалар ЦА4, ЦАМ 4-1, ЦАМ 5-10, латуньдер ЛЦ40С пен ЛЦ16К4 қанағаттандырады. Байқағанымыздай, қысыммен құю үшін көбінесе алюминийлі, магнийлі, 71 мыс және мырышты қорытпаларды қолданады. Бұл тәсілмен болаттан, титаннан немесе қалайы мен қорғасын негізіндегі қорытпалардан құймаларды сирек дайындайды. Қысыммен құю арқылы жасалатын құймалар номенклатурасы әртүрлі. Көп жағдайда дайындамаларды емес, кесумен әрі қарай өңдеуді қажет етпейтін бұйымдарды алады, өйткені құймалардың дәлдік пен беттің кедір-бұдырлығы бойынша сапасы құюдың басқа тәсілдерімен жасалатын құймалардың дәл осы сапаларынан жоғары болады. Құймаларда қарапайым және өте күрделі конфигурация, қабырға қалыңдығы 0,5…6 мм, бірнеше грамнан 45 кг-ға дейінгі масса, бірнеше мм-ден 700 мм-ге дейінгі өлшемдер болуы мүмкін. Қысыммен құю арқылы ішкі немесе сыртқы бұрандасы дайын, арматурасы әртүрлі, қуыстар мен каналдардың конфигурациясы күрделі, әртүрлі бекемдеумен жасалатын құймаларды алуға болады. Құймалардың габариттік өлшемдері мен массалары бекіту механизмінің күшімен, баспақтау камерасының өлшемдерімен және қысыммен құю машинасының баспақтау механизмінің қуатымен, сонымен бірге, қорытпалардың қасиеттерімен шектеледі. Өлшемдердің дәлдігі мыналарға сәйкес келеді: құймалардың өлшемдері 25346-89 МЕМСТ бойынша 8…15 квалитеттерге тең. а – суық тік баспақтау камерасымен; б – суық көлденең баспақтау камерасымен; 1 – құю кезіндегі орналасу; II – баспақтау кезіндегі орналасу; III – баспақ-қалып ажырағаннан кейін; 1 – жоғарғы поршень; 2 – балқытпа; 3 – баспақтау камерасы; 4, 5 – жарты қалып; 6 - итергіш; 7 – құйма; 8 – төменгі поршень; 9 – баспақ-қалдық; 10 – құюжол жүйесі; 11 – құюжол каналы 2.19-сурет – Машинада қысыммен құю процесінің сұлбасы Құймалар бетінің кедір-бұдырлығы баспақ қалыптың жұмыс беттерін өңдеу сапасына және оны пайдалану дәрежесіне байланысты. Беттің кедір-бұдырлығына қойылатын талаптарды баспақ қалыптың ықтимал тозуының талаптарымен сәйкестендіру керек. Мысалы, жаңа баспақ қалыптарда алынатын құймалар үшін минимум кедір-бұдырлық – Ra, мкм: мырышты қоспалар үшін – 0,32; алюминийлі қорытпалар үшін – 0,63; магнийлі қорытпалар үшін – 1,5; мыс қорытпалар үшін – 2,5 құрайды. Қысыммен құюдың технологиялық мүмкіндіктері: 72 Құйманың материалы. – Оңай балқитын қорытпалар (алюминийлі, магнийлі, мырышты), сонымен бірге, қола, латуньдер. Құйманың массасы - 50 кг-ға дейін. Қабырғалардың минимум қалыңдығы - 1,5 мм (1.36-кестені қараңыз). Максимум өлшем - 700 мм. Дәлдік квалитеті - 25346-89 МЕМСТ бойынша IT9…IT13. Өлшемдер дәлдігінің класы – 53464-2009 Р МЕМСТ бойынша 1…11т. Беттің кедір-бұдырлығы – 2789-73 МЕМСТ бойынша Rz 20…10 мкм, Ra 1,25…0,63 мкм. Механикалық өңдеуге әдіптер - 0,1…0,3 мм. Металдың қолданылу коэффициенті - 0,95-ке дейін. Процестің рентабельділігін қамтамасыз ететін құймалардың минимум партиясы - 3000 дана. жүктеу/скачать 4.11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|