Кіріспе зерттеудің ӛзектілігі


 Т.Әбдікұлы шығармаларындағы авторлық идеялар



Pdf көрінісі
бет7/23
Дата04.10.2023
өлшемі0.67 Mb.
#479806
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   23
referat

1.2 Т.Әбдікұлы шығармаларындағы авторлық идеялар 
Тӛлен Әбдікұлы әріптестері сынды әдебиет майданына әңгімелер жинағын 
алып келді. Жазушының «Райхан» атты алғашқы туындыларының бірі 
Қазақстан жазушыларының 1964 жылы шыққан «Таңғы шық» жинағына еніп,
жазушы жолын жеңіске жетелеген еді. Бұл кез жазушының студенттік кезеңіне 
сәйкес болатын. Университет қабырғасында қазақ және әлем әдебиетінен 
сусындаған тұлғаның шығармалары да ӛзге болды. Әр шығармасында шетел 
әдебиетінің элементтері кездесіп жатты.  
Жазушы қаламынан туындаған танымал болған әрі танымал еткен десек те 
артық емес шығармасы - «Оң қол» әңгімесі. «Оң қол» әңгімесі - 70-жылдардағы 
қатты сыналған әрі оқылған шығарма. Қазақ прозасын зерттеп жүрген ғалым 


16 
Г.Пірәлиева: «Жетпісінші жылдардың басы мен орта тұсында қазақ 
прозасында бір құбылыс әдеби жанрда бұрындары байқала қоймаған тың 
кӛркемдік тәсілдер туа бастады. Мәселен, роман-монолог «Аңыздың ақыры» - 
Ә. Кекілбаев, роман-диалог «Ақиқат пен аңыз» - Ә.Нұршайықов, әңгіме-түс 
кӛру «Оң қол» - Т.Әбдіков, повесть-новелла «Ақ ару-ана» - С.Санбаев және
басқалар.Мұның бәрі қазақ сӛз ӛнеріне ӛзіндікқолтаңбасымен, стильдік 
ерекшеліктерімен жаңаша леп әкелгендей еді», - деген пікірді айтады. 
Шынында да, Т.Әбдікұлы - жаңа леп әкелген жазушы.
Әңгіме жазу - жүгі ауыр ӛте қиын дүние. 10-15 беттің ішіне мән-мағына, 
ӛнеге, тәрбиенің барлығын қамту кез келген адамның қолынан келе бермес. Бұл 
жерде роман, поэма жазатындардың жұмысы оңай деуден аулақпыз. Әр 
жанрдың ӛз кӛтерер жүгі бар. Сонда да әңгіменің орны проза үшін ерекше. «Оң 
қол» әңгімесінде Алма дейтін кейіпкердің басындағы жағдай медицинада бар 
ұғым. Медицина тілінде «тұлғаның екіге жарылуы» деп айтады екен. Ал 
әдебиеттануда «адам ішіндегі адам» деген тәсілмен кӛрініс табады. Қаламгер 
тұлғасының екіге жарылуын түсі арқылы бейнелеген. Ж.Дәдебаевтың түске 
қатысты пікірі мынандай: «Қаламгер қай кейіпкерінің бейнесін жасамасын ол 
сӛзге сараң, автордың ішкі сезімін сездіре бермейтін салқынқанды. 
Кейіпкерлері тек ӛз табиғатына, дәрежесіне тән сӛздерді сӛйлеп оларды 
толғайды. Шағын әңгімеде шашырап жатқан ой, оңды-солды пайдаланған сӛз 
жоқ. Әдеби шығармада кейіпкер болмысын кесектеп, ішкі жан сырын ашуда
айрықша рӛл атқаратын түс ішкі монолог ретінде кӛрініс тапқан. Әңгімені 
әсерлі етіп, оқиғаны қоюлатып отырған түс – автордың үлкен табысы» [14,77 
б.]. Түс - мифтің бір түрі. Саналы жаратылысқа тән қасиет болғандықтан, түс 
арқылы жазушы аз сӛзге кӛп мән сыйдырады. Ж.Дәдәбаевтың айтқан пікірі 
осыны меңзесе керек. Сонымен бірге, О.Бӛкейдің де «Жасын» атты әңгімесін 
түс тәсілі арқылы жазуының сыры осында. 
«Оң қол» әңгімесіндегі бақытсыз қыздың арғы аталарының бірі ӛзін-
ӛзіӛлтірмекболып, бірақ идея іске аспай қалған. Генетикалық кодқа жазылған 
ӛлім әңгімеде былай берілген: «Оң қол Алмаға тек қалың ұйқы құшағына 
енгенде шабуыл жасайды. Яғни ӛзіне қанша түсініксіз болғанмен, ӛзін-ӛзі 
ӛлтіру ниеті қыздың миында бар деген сӛз. Бірақ ол ниет кімнің ниеті, қайдан 
келген. Алманың бүкіл ӛткен ӛмірін, мінез-құлқын, адамдармен қарым-
қатынасын зерттей келіп, мұны ӛз басынан туған ниет деуге себеп таба 
алмадым. Бұл қалайда қанмен, тұқым қуалап келген ниет. Науқастың шешесі, 
иә әкесі, иә әкесінің әкесі бір кезде ӛзін-ӛзі ӛлтірмек болған. енді олар әлдебір 
құпия заңдылықпен Алманың санасында тұрып, ӛздерін-ӛздері ӛлтіргілері 
келеді. Бірақ олардың ӛздері жоқ. Санасының иесі – қыз ӛлуге тиісті» [16, 317 
б.]. Енді генетикалық ақпаратқа енген осы идея пәленбай ұрпақтан кейін 
қыздыңжадында жаңғырып, ақыры жүзеге асып қыздың мерт болуымен 
аяқталады. «Оң қол» әңгімесінде автор идеясы – жақсылық атаулымен қатар 
жүретін зұлымдық іс-әрекеттер мен жауыздықтың түп-тӛркіні - ой мен соны 
іске асыратын қол. Жаман істің ойға келіп, бірақ іске аспаса да оның ӛзінен 


17 
кейінгі болашағының генетикалық кодында сақталып, кесел болып 
жабысатынын автор әңгіме арқылы жеткізіп отыр.
«Бассүйек» атты әңгіменің желісі Хамит деген жас мүсінші-антропологтың 
мүсінді жасау кезіндегі ізденістері мен қиыншылықтары жайлы ӛрбиді. Хамитті 
атақты Герасимов сынды ғалым мақтап, оның дәрежесін ӛсірген болатын. Бірақ 
сол Хамит бүгін бір мүсін жасауда қатты қиналуда. Жасаған мүсінін достары 
жақсы баға бергенімен, халық бұл еңбекті мүлдем ұнатпайды. «Әсіресе, мүкіс 
құлағын қалқалап, түсінсін-түсінбесін қолын кӛлегейлеп қарап: «Қайдам, 
шырағым», - деп тұрған Мұқаш шалдың бейнесі кӛңілге қона кетті. Кенет 
қиқулана жымиып: - Мынау біздің милиция Оқап секілді екен, - деп, болмаса: - 
Ал былтыр ӛлген әкесіне бухгалтер Ермек әшекейлеп күмбез орнатты, кӛрдің 
бе?- деп, әлдекімдерді сыпырта боқтап отырған сахарға салып алғандай аппақ 
шалдың іші-тысы түгел танылғандай», «Мүсінді ел кӛзіне – ортаға қойғанда 
күтпеген жағдай болды [16, 321-322 б.]. Жиналған халық тас мүсінге аз-кем 
үнсіз қарап қалды да, артынша бәрі бірауыздан:
- ... Жоқ, бұл Жаубӛрі емес, Жаубӛрі мұндай болуға тиісті емес, - деп 
шу ете қалды.
Хамит алғашында бұған қысыла қоймаған. - Мен мұны тек 
антропологиялық ӛлшемдер мен математикалық дәлдікке сүйеніп жасадым, - 
деп дәлелдеді ол отырған жұртқа. – Мен кӛркемӛнер мүсіншісі емеспін. Мен 
мүсінші-антропологпын. Сондықтан Жаубӛрі образын емес, антропологиялық 
пішінін ғана сақтауды мақсат еттім.
Ұзын бойлы кӛзілдірікті арық жігіт түрегеліп, Хамитке тесіле қарады.
-Егер жирафтың мойнының ұзындығын алып тастаса, ол жираф 
болар ма еді?- деді кӛзін аудармай.
-Әрине, болмайды.
-Ендеше Жаубӛрінің кескініндегі батырлықты алып тастаса, ол даЖаубӛрі 
болмайды. Сізде солбырайған ауыз, мұрыннан басқа түк жоқ. 
-Жоқ, мен антро...- деп Хамит бірдеңеге дәлелдемек болсада, санасының 
түкпірінде ӛзінің бірдеңеге түсініп қалғанын сезе кетті.
Тіпті қайдағы бір студенттің: 
-Батырдың қабағы тӛмен салбырамайды, шаншылып тік тұруға тиісті,-
деген сӛзінің де біртүрлі жаны бар секілді.
-Сіздің мынауыңыз маска,- деді тағы да кӛзілдірікті жігіт. – Маскада 
ешқандай кескін болмайды. Ӛйткені онда мағына жоқ»,- деген жолдар 
Хамиттің жасаған мүсінінің сәтсіздігін баяндаған »[16,309 б.]. Хамит 
сәтсіздігінен кейін бассүйекті апарып орнына қоймақ боп жүргенде, Жаубӛріні 
түсінде кӛріп, бұл апарып тастау ойынан айниды. Автор бұл әңгімеде де түс 
кӛру тәсілін қолданады. Белгілі ғалым, ф.ғ.д. К.Сыздықов: «Кейіпкер де 
автордың ӛзі сияқты жоғары оқу орнын бітіріп, таңдаған мамандығынан 
біршама мол мағлұмат алып, енді сол іштей жиналталған дайындықтарымен ӛз 
бетінше творчествалық еңбекке алғаш бой бұрған тұсы болуы керек» дей келіп, 
«Ӛзгені танығың келсе, ӛз ішіңе үңіл, ӛзіңді білгің келсе, басқаларды бақыла» -
деген Ә.Науаи сӛздерін тілге тиек еткен. Түптеп келгенде, бұл ӛзін-ӛзі тану - 


18 
ӛзін-ӛзі жазу. Яғни, мұнда автор кейіпкерінің жан дүниесін, сезім 
құбылыстарын үнемі іштей кеулеп, қадағалап, соны ашып кӛрсетеді» - деген 
пікір айтады. [15, 150-151 б.]. Автордың айтпақ болған ойы К.Сыздықов 
пікірінде анық кӛрсетілді. «Бассүйек» әңгімесіндегі автор түйіні – әр адам 
ӛзгені тану үшін ӛзін тануқажеттілігі. Қанша мықты адам болса да ӛзін тани 
алмаса, ӛмірден бос ӛткені анық. 
Келесі әңгіме - «Қонақтар» шығармасы. Тақырыптың ӛзі символ ретінде 
алынғандықтан, онда кӛптеген ой жатыр. Негізінен, бұл әңгіме кемпір-шалдың 
жалғыз ұлы жайлы ӛрбиді. Абайдың «Баламды медресеге біл деп бердім, 
Қызмет қылсын, шен алсын деп бермедім» деген ӛлең жолдарындағыдай 
жалғыз ұлын оқытқан, «Адам болам десең, алдымен орыс тілін меңгер» 
дегендей орыс тілін үйреткен ата-ананың халдері баяндалған. Жалғыз 
ұлдарының орыстың қызын алып, немересін ауылға тастамай, орыс мектебіне 
беремін дегенін естіген қарт ата-ананың басындағы мүшкіл жағдай - қазіргі 
мына заманның ащы шындығы. Қаламгер идеясы осы ащы шындыққа 
негізделген. Бұл шындық әңгімеде былай кӛрінген: «Ертеңіне тұрысымен 
Сапабек қайтуға жиналды. Әке-шешесіне алған базарлықтарын, біраз жинаған 
ақшаларын қалдырды. 
- Осының бәрі Томаның жинап жүргені. Сіздерге де осы шыбын-шіркей 
болып жүреді. Мен болсам қалтама түскен затты сол күні құртам ғой, - деп 
қояды. Осыдан барысымен посылка салатынын айтты. Одан соң: 
-Ал, енді мына балаларың,-деді Жеңісті кӛрсетіп, - бір түйір қазақша 
білмейді, - чемоданының аузын жаба алмаған болып біраз қиналды, - таттанып 
қалған ба немене?... Ал енді оқу уже басталып қалды. Бұл арада орыс мектебі 
жоқ. Мұны қалай оқытамыз деп отырсыздар? Биыл жетіге келді.
Ерекең тӛмен қарап, үн-түнсіз ұзақ отырды.
-Алып кет ӛзіңмен бірге, -деді бір кезде даусы қарлығып. – Оқыт, ӛзіңдей 
қаңғыбас етіп шығар.
Сапабек тағы да қынжыла күлді. 
-Ой, кӛке-ай, мені бір баласырап барады деп ойлайсың ба? Орыс 
мектебінің жоқ екенін айтып отырмын ғой. Әйтпесе ... 
-Бар, бар, алып кет, - деді Ерекең. - Жолдарың болсын!» [16, 301-302б.]. 
Сапабек сынды санасыз ұрпақ жайлы Ш.Айтматов «Боранды бекет» романында 
сӛз еткен. Бұл жердегі ерекшелік «Боранды бекет» романында Сәбитжан 
шешесін жерлеуге келгенде бейітке емес, темір жол бойына жерлеуді ұсынған. 
Ал Сапабек ӛлімге келмесе де, ата-анасын ажалсыз ӛлтіріп кетті. Бұл тақырып 
Т.Әбдікұлы заманындағы жазушылардың да тақырыбы болғаны сӛзсіз.
«Қайырсыз жұма» әңгімесі – кресло жайлы туындысы. Бұл жерде кресло – 
синехдоха. Кресло деу арқылы біз билік, мансап, атақ-даңқты сӛз етпекпіз. Бұл 
әңгіме Әбен Ілиясовичтің бір күнде креслодан айрылып, қарапайым адамдар 
қатарына қосылуы туралы жазылған. Ӛз күшімен жеткен бұл орыннан 
ағаларының жоқтығынан айрылуы оның жүрегін ауыртады. Орнынан айрылған 
сәттен бастап ойға шомып, үйіндегі дүниеқор әйелін, нашақор ұлын ойлап 
күйзеліске түседі. Күйзелістің соңы жүрек инфарктісіне әкеледі. Биліктен 


19 
түскен Әбеннің ішкі сӛздері мынадай: «Билік дейді-ау, кімде бар ол билік? 
Министр түгілі әлгі хатшың да жоқ. Манағы қалт-құлт етіп қалған 
Қойбағаровтан оның артық жері қайсы? Қайта хатшыға қарағанда 
Қойбағаровтың ұйқысы да, жүйкесі де тынышырақ шығар. Тіпті сол билік 
біріншіңнің ӛзінде бар ма екен? Біреуге күжірейіп, біреуге кішірейген заманда 
билік туы тігілген жер біздің кӛзіміз жететін жерде емес. Осыны білсек, 
кінәласудың орнына бір-бірімізді аяйық» [16, 286-287 б.]. Билікте отырған 
жоғарылардың да қолында жоқ билік туралы жазылған бұл сӛздердің астарында 
біраз мағына жатыр. Билікте биікке шығу қиын болғанымен, одан түсу бір 
секундтың жұмысы екен. Сонымен бірге, шенділер билікте жүремін деп 
баласының да тәрбиесін, ӛмірінің кейбір сәттерін жібергенін түсінеді. Бұл 
ӛкініш Әбеннің тұла бойын ӛртеп жатыр.
Билік жайлы, биліктегілер жайлы жазу кӛп жазушының қаламына негіз 
болмаған. Мүмкін бұл тақырыпқа бой алдыру Т.Әбдікұлының да билікпен 
қатысты ӛмір кезеңдерінен кӛрген-түйген ісі шығар. Әңгіменің түйіні – билік 
ол қашанда билік, адам оның құлы болып кеткенін одан айрылғанда түсінеді. 
Түсінген сәтте барлығы ӛз бояуын басқа бояумен араластырып, сіңіп кеткенін 
ғана кӛріп, «Қап!» деп санын соғумен аяқталады. 
Автордың ерен туындысы – «Парасат майданы» повесі. Повесть «Күнделік 
иесі» мен «Бейтаныс құрбы» арасында ӛрбіген диалог бойынша жазылған. 
«Парасат майданы» шығармасының тың жаңалығы – мифтік ойын, мифтік 
иллюзия. Ә. Нұрпейісов: «Ағымнан жарылып айтайын, ӛткен жылы 
Т.Әбдіковтің «Парасат майданы» повесін оқып шығып ай бойы әлде бір 
сиқырлы әлемге арбалғандай күйде жүрдім. «Қазақ әдебиеті тіршілігін 
тоқтатты деп кім айтты? Жоқ, ол тірі, мұндай ғажап туындыны дүниеге әкелген 
әдебиет ӛмір сүре береді» деген жүрекжарды лебізімді дүркін-дүркін 
қайталаумен болғаным есімде қалыпты», - деп, баға беріп ғана қоймай, 
қаламгердің ерекше стилін тілге тиек еткен [17,34 б.]. Повесть ӛз бойына 
модернистік әрі постмодернистік үлгіні, диалог арасындағы интертекстуалдық 
ӛрістегі тартысты, сананың екіге айрылуы, кері оралыс сынды кӛркемдік 
құралдарды жинаған. Ең бастысы - философиялық шығарма. Сол себепті, 
оқырман бұл шығармаға бірнеше рет қайтып келеді. 
Күнделік иесінің жан ауруымен ауруханаға түсуі оның адамдарға 
аяушылықпен, жанқиярлық сезімдерімен күресінен түскен. Бейтаныс құрбы – 
оның Иньнің Янды, Янның Иньді толықтырып тұратын заңдылығы іспетті. 
Қоғамдағы сұрақтарға сұрау салып, жауап алып жүрген күнделік иесінің ішінде 
тағы бір адамның барын білгенде, ол ӛз-ӛзіне қол жұмсайды. Ӛйткені, оның 
ойынша, оның бейтаныс құрбысы террористтік ұғымдардың иесі.
Шығармада «Оң қол» әңгімесіндегідей тұлғаның екіге жарылуы, 
дәрігерлер кӛмегі, палатадағы арпалыс, ӛлім сынды элементтер қайталанады. 
«Парасат майданы» повесінің «Оң қол» әңгімесінің кеңейтілген нұсқасы болу 
ықтималдығы жоқ емес. Ӛйткені, оқиға желісі, автор идеясы бір-бірін жалғаған. 
Әйтсе де, «Парасат майданы» повесінің айтар ойы мен идеясы тереңірек.
"Құрметтi Бейтаныс құрбым! Кiршiксiз тазалықты талап ететiн ұғымдар бар. 


20 
Мәселен: махаббат, арұждан, мұрат, әдiлдiк, адалдық т.с. Сәл-пәл арамдық 
араласқан адалдық, сәл-пәл әдiлетсiздiк араласқан әдiлдiк, сәл-пәл алаяқтау 
махаббат болмайды. Олар иә бар, иә жоқ. Мұны абсолют десең де, демесең де, 
негiзгi мағынасы осы. Ал iзгiлiк мұратының табиғаты туралы ӛткен хатта ӛз 
дәлелдерiмдi толық келтiрген болатынмын. Оны қайталап жатпаймын. 
Айтарым, iзгiлiк мұраты күн сайын ӛзiнiң орындалуын талап етiп отыратын заң 
емес, ол заң секiлдi жағдайға қарай ӛзгерiп, кезең сайын толықтырылып 
отырмайды. Мұрат - баратын жердi емес, жүретiн бағытты кӛрсетушi темiр 
қазық iспеттi рухани жұлдыз. Сондықтан адамның ӛзiнiң кемшiлiгiнен 
туындайтын жердегi берекесiздiктi кӛктегi жұлдыздан кӛрудiң ретi жоқ.
Жердегi ӛмiрдi жақсарту үшiн мұратты емес, адамды жӛндеу керек, 
адамды», «Ӛмір – күрес. Адамдар алдымен қара күшпен күресетін болды. Одан 
кейін неше түрлі қару-жарақ ойлап тауып, соғыс ашып, халықтарды жаппай 
қырғынға ұшыратты. Енді, қатері одан кем емес, ақыл-парасат майданы шықты. 
Егер бұл майданда ізгілік жеңіске жетпесе, адамзаттың рухани күйреу дәуірі 
басталды. Одан құтқаратын күш жоқ. Сіз маған ізгілікке қалай сенсеңіз, 
зұлымдыққа да солай сеніңіз депсіз. Құрбым-ау, олардың ӛмірде бар екенін 
мойындау сенім қой. Сенім деген сол екеуінің біреуінің адам үшін қымбат 
екенін, артық екенін мойындау». Достоевский: «Сенім жоқ жерде – ізгілік те 
жоқ»,-дейді. Сонда бұл қандай сенім? Ізгіліктің болмыста бар екеніне ғана сену 
ме? Жоқ, бұл – ізгіліктің жеңісіне деген сенім. Ізгілікке сенім артпаған адам 
ешқашан да жасай алмайды. Сіз тағы да ештеңеге «жақсы», «жаман» деп айдар 
тағуға болмайды депсіз. Адам баласының хайуандар әлемінен жоғары тұруы 
әлгі «жақсы» мен «жаманды» айыра алатын парасатының арқасында ғана емес 
пе. Егер біз осы екі ұғымға лайықты айдар таға алмасақ, адамгершілік деп 
аталатын ұлы шариғат та тумаған болар еді» , - деген жолдардан түйетін нәрсе 
– әлемде не болса, адамға тікелей байланысты [18,6 б.]. Автор идеясы да 
жоғарыдағы сӛздердің ішінде жатса керек. 
Әлемді қатыстырып жазылған шығармалардың бірі – «Тозақ оттары 
жымыңдайды» повесі. Повесть астарында ұлттың жойылуы, санасыздық, 
дәрменсіздік, жауыздық жатыр. Эдуард Бейкер сынды мықты хирургтың 
шыққан тегін ұмытып, ал тайпа халқының күн сайын құрып келе жатқандығы 
повесте терең сипатталады. Журналисттің себепкерлігімен туған еліне сапар 
шеккен мықты хирургтың ӛз тайпасының соңғы адамын аман алып қалмағаны – 
ойлантарлық жағдай. Атағы жер жарса да ӛз тайпасының адамын ӛлтіріп алуы 
оның атағының бес тиын екенін дәлелдеді. Доктор Бейкердің туған елі, жері 
туралы мәліметтер айтылмайды. Ӛйткені, Бейкердің әке-шешесі елінің 
байлығына сұқтанғандардың құрбаны болып кеткендіктен, ол асыранды бала 
және Африкадағы құрып бара жатқан араку тайпасының ӛкілі еді. Тіпті, Эдуард 
Бейкер де оның шын есімі емес. Оның аты – Кияку, ал Эдуард есімін асырап 
алушысы қойған еді.
«-Бұрын бұл тұста қанша индеец тұрған?-деді сигарет ұстаған саусақтары 
қалтырап. 


21 
-Қанша болғанын дәл айту қиын. Осыдан 100 жылдай бұрын шамамен осы 
жердегі тайпада 150-200 мыңдай адам болған.. 
-Қазір қанша? 
-20 адам. 
Доктор аузына сигаретін апара алмады. 
-Қалғаны қайда? – деді меңірейіп, не сұрап тұрғанын ӛзі де түсінбей. 
Миссионер докторға таңырқай қарады.
-Індеттен қырылып қалды ғой» – деген сӛздерден санаулыұрпақтың 
індеттен ғана емес, соғыстан да қырылғанын біледі [16, 193]. 
Доктор Бейкердің ӛз ұлты жайлы айтылған ойларды автор шығармаға былай 
түсірген: «Доктор Бейкер миссионердің бұрынғы индеецтер туралы, олардың 
әдет-ғұрпы, ойын-сауықтары, әкімшілік-басқару жүйелері туралы айтқан 
әңгімелерін тыңдай алмады. Тағы да сол жалғыздық дерті жанын күйзелтіп, 
«тым болмаса, басына түскен қайғы-қасіретімді бӛлісетін адам бар ма?» деп 
ойлады ішінен «Кім бар?! Әлде әділет жоқшысы, журналист синьор Палетелли 
ме? Әлде құрып жатқан тайпалардың тұрмыс-тіршілігін тарихқа енгізу үшін 
жан аямай еңбек етіп жүрген ұжданы биік ғалымдар ма? Әлде индеецтерді 
қорғау қызметінің негізін салған атақты, мейірбан генерал Кандидо Мариано 
Родон ба?.. Жоқ! Синьор Палетелли бӛлісе алмайды! Үйткені оған араку да, 
ваура да, бороро да, шаванте де, каражо да бәрібір. Ол тек дүниедегі әділет 
заңының принциптері бұзылмауы үшін күресіп жүр. Жоқ! Ұжданы биік 
ғалымдар да бӛлісе алмайды. Олар тек тарих пен ғылымның ақиқаттығы үшін, 
шындық үшін күресіп жүр. Жоқ! Мейірбан генерал Родон да бӛлісе алмайды. 
Ол тек ӛз нәсілі үшін жанын кемірген ар-ұяттың әмірімен қызмет қылды. Ӛзін 
тарих алдында ақтау үшін күресті. Сонда араку тайпасының рухын оятып
түндер бойы ұйқы кӛрмей, азап кешетін, жаны ауырып, кӛзіне жас келетін, 
сағынатын, іздейтін кім? Ол – мен. Мен – Эдуард Бейкер. Басқа ешкім де емес. 
Мен! Мен! Мен!..» [16,193-194 б.]. 
Туған елден айрылуды тозаққа теңеген Т.Әбдікұлы бір тайпаның ғана 
емес, әлемнің проблемасын қозғағаны анық. Автордың осы шығармасының 
тасада қалуыоның ӛзге ел туралы жазғаны еді. Жазушының ӛзгенің басында 
жайт арқылы ӛзінің ұлтын сақтандыру туралы идеясын шамасы кейбіреулер 
түсінбеген сияқты. 30 жыл ешкім түсінбеген шығарма «Ф.Кафка атындағы 
алтын жұлдыз» сыйлығының иегері атанды.
Қорыта келгенде, 1.1, 1.2-кестеге сәйкес автордың барлық идеясы - қазіргі 
заманның басты проблемалары. Бұлай болуы да жай емес. Себебі, оқырман 
қоғамда бар, заманда бар, тіпті, ӛзінде бар қажеттілікті кітаптан іздейді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   23




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет