Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 (ХVІІІ-ХІХ ғасырлар) ҚазаҚстан тарихы

39
iрi жорыққа шықты. Жоңғарлардың 
тұтқиылдан баса-көк теп кіруi салда-
рынан Абылай олардың қолдарына 
тұтқынға түсiп қал ды. Абылайды тұт-
қыннан босатып алудың сәтi Жоңғар 
мем ле ке тi мен бей бiт келiсiм жасал-
ғаннан кейiн ғана түстi. 
Қалдан Серен қайтыс болған нан 
кейiн, оның мұрагерлерi арасында кес-
кiлескен тақ таласы басталды. Мұ ны 
қазақ сұлтан дары оңтайлы пай далана 
білді. Жоңғар билеу шiле рiнiң билiк 
үшiн қырқыстары на араласып кеттi. 
Бұл қазақтардың өз жауын әлсiретуiне 
және Қа зақ станның оңтүстiк және 
оңтүстiк-шығыс аудандарын жоң ғар-
лардан қайтарып алуына мүм кiндiк 
туғызды. Абылай жоң ғарлардың тақ-
тан үмiткер мұ рагерлерiне қолдау 
көр се ту арқы лы олардан қазақ жерлерiн қай тарып алды.
1761 жылы Қытай өзiнiң 
Жоң ғариядағы жағдайын бiржолата ны-
ғайту үшiн онда империяның 
Синьцзянь немесе Шыңжаң (Жа ңашеп) 
атты аймағын құрды. 1771 жылы жалпы саны 180 мың адам болатын 
Еділ қалмақтары Қытай шебіне көшуге әрекет жасады. Кіші жүз бен 
Орта жүздің жерлерін басып өткен әрі жорыққа қапысыз дайындалған 
қалмақтар қазақтардың әскери жасақтарынан күйрей жеңілді. Қазақ-
тардың қалмақтармен ең ірі шайқасы Жем өзені бойында, Балқаш 
көлінің жағасында өтті. Мойынты өзенінің бойында Абылай бастаған 50 
мың жасақ қалмақтарға ойсырата соққы берді. Бұл Абылай хан билігі 
тұсындағы орасан зор оқиға қазақ тарихында «Шаңды жорық» деген 
атпен қалды. 

жүктеу/скачать 7.89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: