Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы

116
кү шей те тін синтаксис тік құ ры лым дар дың фор ма ла ры, ұзақ уа қыт бойы 
қа лып тас қан, жиі қол да ны ла тын амал-тәсіл дер. Олар ға: шен дес ті ру, қай-
талау, параллелизм, ритори ка лық сұ рақ-жау ап, дау ыс ыр ға ғы т.б. жа та ды. Сөз 
ай шық та ры адам ның сөй леу ше бер лі гін, зер де лілі гін, тіл бай лы ғын көр се те ді.
Ай шық тау дың бір тү рі – 
ритори ка лы­ ай шы­ тар. Мұнда қой ыл ған 
сұ рақ тар дан ав тор жау ап күт пей ді, өйт ке ні олар еш қан дай жау ап сыз-ақ тү сі-
нік ті, өзі нен-өзі айқын болады. Мыса лы, «Қыз Жі бек» жы рын да ғы Жі бек тің 
за рын риторикалық айшықтау түріне жатқызуға болады:
Әу елі бас қос қа ным – Жа ғал бай лы,
Жыл қы сын көп ті гі нен ба ға ал май ды.
Өл ге ні Тө ле ген нің рас бол са,
Құ дай ым Қыз Жі бек ті не ге ал май ды?!
Стиль
Стиль (гр. stylos – стиль) де ген термин нің ма ғы на сы әртүр лі: кө не римдік тер 
сыр лы тақ та ға сөз жа за тын бір ұшы қа лақ ша, бір ұшы сүй ір та яқша ны стиль 
де ген бол са, кей ін әр кім нің қолтаң ба сы, жа зу өр не гі, бер тін ке ле сөз мәне рі, 
сөй леу ма шы ғы, әр су рет кер ге тән өнер ерек ше лі гі стиль атан ған.
Су­рет­кер­қия­лы
Талант ты адам дар әр қа шан ха лық тың құр ме ті не, сүйіс пен ші лі гі не 
бө лен ген. Да рын ды су рет кер бо лу үшін адам ға ту ма қа бі лет, та би ғи да рын 
ке рек. Шы ғар ма сы тар тым ды, қы зық ты бо луы үшін қалам гер кей бір кей іп-
кер ле рді, оқи ға лар ды ой дан қоса ды. Оны біз шығар ма шы лық фан тазия деп 
атай мыз. Академик З.Қаб до лов «Ой дан шы ға ру жоқ бол ған жер де, жал пы 
әде би шы ғар ма болуы мүм кін емес» дей ді. Қи ял бар лық шы ғар ма шы лық 
өнерге тән си пат.

жүктеу/скачать 5.54 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: