Психиатрияға кіріспе тармақ психиатрияның жалпы мәселелері тарау
Психикалық аурулар ағымы және нәтижесі
жүктеу/скачать 5.77 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Психикалық аурулар ағымы және нәтижесі Зиянды факторлар кҥрт, массивті әсер еткенде ауру жедел басталады. Осылайша, кӛптеген экзогенді психоздар, рекуррентті шизофрения, маниакальды депрессиялық психоздың ҧстамалары, эпилепсиялық психоз басталады. Жедел экзогенді психоз кезінде кеше ғана ӛзін дҧрыс ҧстап, жҧмыс істеп жҥрген науқас бҥгін сандырақ идеялар айтып, санасының шатасқанына шағымданып, қоғамға қауіп тӛндіретін әрекеттер жасайды. Ал кейбір жағдайларда психикалық денсаулық пен дертті жағдай арасындағы шекара анық емес болатыны соншалық, аурудың басталуын анықтауда бірнеше жылдарға дейін жаңылысуға болады. Дерттің мҧндай бастамасы созылмалы ағымдағы психикалық ауруларға тән. Кей кездерде жедел басталған психикалық ауру созылмалы тҥрге ауысуы мҥмкін, ал керісінше, дерт жай, біртіндеп басталып кҥрт ӛршуге ауысып, артынан тҧрақты ремиссияға кӛшіп, адам әлеуметтік пайдалы қызметке оралуы мҥмкін. Сонымен қатар, аурудың жедел бастамасы деп тҥсінгеніміз, зейін қойып, дҧрыс тексергенде, кейде ерте сатыда анықталмаған психоз манифестациясы болып шығады. Психикалық аурулар ағымының мынадай негізгі кезендерін бӛледі: 1. продромальды (инициальды) - ерте симптомдар кезеңі 2. манифестті - психопатологиялық синдромдардың максимальды ашылған және кҥрделіленген кезеңі. 3. кері даму кезеңі – дертті ҥрдіс белсенділігінің басылуы және симптоматика редукциясы. Кейбір авторлар продромальды кезеңде ең алғашқы ізашар кезеңді бӛліп айтады, бҧл уақытта ҧзақ мерзімдік қауіпсіз кҥйлермен ауысып тҧратын қысқа уақытқа церебральды жетіспеушіліктің полиморфты белгілері пайда болады. Сиптоматиканың эпизодтылығы мен дискреттілігі ағзаның аурумен кҥресу жолындағы қорғаныш кҥші болып табылады, дертті аластатуға тенденция болса, оның болжамы жайлы болып табылады. Осы кезеңді кейде латентті деп, яғни кӛзге кӛрінбейтін ауру белгілерін белгілеуде қолданады, ауру ҥрдісінің белсенді сатысына ауысу кезеңінде анықталады. Манифестация және аурудың кері дамуы кезеңінде барлық клиникалық ерекшеліктері, ауру ағымы, патологиялық ҥрдістің қатерлілік дәрежесі, аяқталу тенденциясы анықтала тҥседі. ~ 74 ~ Психикалық аурулар ағымының сипатына қарай прогредиентті және прогредиентті емес деп бӛлінеді. Прогредиентті дегеніміз ауру кӛрінісінің ауырлауымен ҥдемелі нашарлау жағдайын тҥсінеміз, нәтижесінде әлеуметтік дезадаптацияға, науқастың тҧрақты мҥгедектігіне әкеліп соқтырады. Прогредиентті ауруларға ақыл кемдігіне алып келетін бас миының органикалық аурулары, психопатологиялық ӛнімнің ауырлауымен ғана емес, психикалық ақаудың тереңдеуімен, интеллектуальды, эмоциональды және еріктік функциялардың жоғалуымен жҥретін алкоголизм, наркомания, эпилепсия, шизофрения жатады. Қайсы бір нозологиялық формаға тәнділік патологиялық ҥрдістің прогредиенттілігін толығынан ашпайды. Бір ауру шеңберінде прогредиенттілік дәрежесі әр тҥрлі формалар мен жеке жағдайлар кездеседі. Осылайша, аз прогредиенттіге, рекуррентті шизофрения, баяу ағымды (кӛбіне невроз тәрізді) шизофренияны, дӛрекі прогредиенттіге - қатерлі жасӛспірімдік формасын жатқызамыз. Бір ауру ағымының әр сатысында прогредиенттілік дәрежесі ӛзгеріп отырады. Ауру ағымы ҥздіксіз немесе ҧстама тәрізді ӛтеді. Ауру ҥздіксіз ағымда ӛткенде психопатологиялық симптоматика ӛршіп, әлсіреп тҧрады, бірақ дертті бҧзылыстар толық жоғалмайды. Ҧстама тәрізді ағымда ауру белгілері әртҥрлі айқындылық пен ҧзақтықтағы ашық аралықтармен ҥзіліп тҧрады. Ашық аралықтар кейде толық саулық жағдайына ҧқсас болады. Мҧндай аралықтарды интермиссия (сауығу) деп атасақ, ал ауру ағымын интермиссиялаушы немесе циркулярлы деп атаймыз. Мҧндай ағымда кезеңдік шизофрения және маниакалды-депрессивті психоз ӛтеді. Интермиссия кейде жылдарға созылады, жылына бір-екі ҧстама болып, науқастың қалған ӛмірінің барлығы интермиссия болуы мҥмкін. Психоздың циркулярлы дамуы кезіндегі ҧстамаларды фаза деп атайды. Ҧстама тәрізді ағымның ремиттирлеуші ағымы тҥрінде дертті жағдай толық жоғалмайды, ҧстама аралық кезеңдерде, ремиссияда психопатологиялық ӛнімнің «ҧшқындары» қалады; сонымен қатар әр ҧстамадан кейін кҥшейіп тҧратын дефицитарлы симптоматика бақыланады. Жедел экзогенді психоз (ақ қызба) ағымына қарай транзиторлы болып табылады, яғни жеке психозды эпизодпен кӛрінетін ӛткінші сипатта болады. Психоздың нәтижесі толық немесе толық емес айығу бола алады.Толық емес айығу психикалық кемшілік дамығанын білдіреді, психикалық қызметтің аса зорығуымен (тҧрақты астенизация), психопатизациямен, энергетикалық потенциалдың тӛмендеуімен кӛрінеді, ол ӛз кезегінде әлеуметтік бейімделуді бҧзады. Белсенді патологиялық ҥрдістің басылуымен прогредиентті ағымдағы аурулар органикалық, эпилепсиялық және шизофрениялық ақыл кемдігіне әкеліп соқтырады. Психикалық ауру нәтижесіндегі ӛлім - ӛте сирек кездесетін қҧбылыс (АҚШ,Англия,Франция және т.б). Психикалық аурулар нәтижесіндегі ӛлім басқа себептер нәтижесіндегі ӛлімдер ішінде 0.03 пайыздан 0.05 пайызға дейін орынды алады. Кҥрт қозу және сана кҥңгірттенуімен жҥретін ақ қызба және басқа жедел экзогенді психоз нәтижесі ӛлімге соқтыруы мҥмкін (ӛлімге алып ~ 75 ~ келетін кататония); гипертоксикалық шизофрениямен, эпилепсиялық статустағы науқас, ҥдемелі сал ауруындағы маразм жағдайындағы науқас, Пик немесе Альцгеймер ауруындағы ақыл кемдігі жағдайындағы аурулар ӛлім жағдайына ҧшырауы мҥмкін. Жиі психозбен зардап шегетіндер жалпы соматикалық және инфекциялық аурулардан ӛледі, қоғамдық қауіпті әрекеттер жасау нәтижесінде мертігеді. жүктеу/скачать 5.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|