Алдашева камар сагингалиевна
-сұрақ: Қалыптанған, бірақ нормаланбаған жаңа сӛздер болуы мүмкін бе? Жауап
жүктеу/скачать 2.07 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Міскін, тобырқай
| 4-сұрақ: Қалыптанған, бірақ нормаланбаған жаңа сӛздер болуы мүмкін
бе? Жауап: Жаңа лексемалардың кӛпшілігі сӛздік ауқымында ғана сақталып отыр; оның бірнеше себептері бар: 1. Тілдік норманың бір белгісі бұрыннан орныққан, дәстүрлілік сақталған, коммуникативтік актіде пайдаланылатын, барынша тұрақты тілдік бірлік болуы, демек, қазақ әдеби тілінің қазіргі қолданысы үшін автор, бюллетень, орфографиялық сөздік, шайба, эпопея сияқты тілдік бірліктер норма болып табылады; 2. Епелек, жалаңғат, жебелек, күлән, құндақ, жосық типтес жаңа сӛздер семантикалық компоненттері жағынан айқын мағынаны, терминдердің ұғымдық аппаратын танытуға әлсіз; 3. Міскін, тобырқай сӛздері семантикалық тұрғыдан айқын еместігімен қатар тілдік бірліктердің нормалануының эстетикалық ұстанымына сәйкес келмейді. Түсіндірме сӛздікте міскін «бейшара, ғарып-қасер» деген мағыналармен анықталады. Ӛнер саласында белгілі бір топ кӛлемінде қатысатын адамдар жиыны үшін алынған тобырқай сӛзі түсіндірме сӛздікке енгізілмеген; ал тобыр лексемасы арқылы «топталып жиналған қарапайым халық, қалың топ» мағынасы ұғындырылады. 4. Тағы бір топ сӛздердің (аңдатпа, бейнежазба, мұрағат) жазба нұсқаларда қолданылу белгілері бар. 5-сұрақ: Жаңа сӛздерді нормаландыру мен қалыптандырудың сӛз мәдениетімен қандай байланысы бар? Жауап: Сӛз мәдениетінің ең ӛзекті мәселесі тілдік норма деп есептей отырып, зерттеуші Р. Сыздық «тілдік норма дегеніміз – тілдің ӛзі ұсынған тәртіп» деп есептейді. Тілдегі неологизмдер және ғылымның неология саласы – сӛз мәдениеті мен әдеби нормалардың тікелей аспектісі. Бұл сала кӛлемінде қарастырылатын мәселелер, басты нысандар тілді қолданудың күнделікті тәжірибесіне барып тіреледі. Сондықтан да сӛз мәдениеті тармағы қазіргі қоғам мүшелерінің тілді қалай пайдаланылатындығын, сӛз мәдениетінің жоғары деңгейде болуы үшін іс-шаралардың іске асырылу жолдарын, реттелуін анықтайды. Ӛз тарапымыздан ықшамдап айтар болсақ, сӛз мәдениеті туралы ұғым біріншіден, тілдің коммуникативтік тұрғыдан әбден жетілгендігін танытатын белгілер мен сапалардың жиынтығы мен жүйесі, екіншіден, бұл термин жеке адамның қарым-қатынас жасау мақсатында әрбір жағдаяттың ерекшеліктеріне қарай тілді нысаналы және кедергісіз, қиындықсыз түрде қолданылуын қамтамасыз ететін, коммуникативті 161 жетілген тілдің барлық үлгілерін білетіндігін дәлелдейтін дағдылар мен білімнің жиынтығы болып табылады. Дəріс соңында мұғалім қойылған сұрақтар бойынша жалпы қорытынды жасады. Дəріс бойынша алынған білім мазмұнын бекіту үшін оқушылар жаңа сөздерді меңгертуге бағытталған түрлі жазбаша-ауызша бекіту тапсырмаларды орындады. Жобалау əдісі. Тілдегі жаңа лексикалық бірліктерді оқушыларға меңгертуге бағытталған оқыту үдерісінде жобалау əдісін пайдалану оңтайлы нəтижеге қол жеткізуге мүмкіндік беретініне тəжірибелік оқыту барысында көз жеткіздік. Жаңа сөздерді меңгертуде жобалау əдісінің жоғарыда аталған тиімді тұстарымен қатар мыналарды да атап өтуге болады: жүктеу/скачать 2.07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|