Павлодар облысы білім басқармасының «Білім беруді дамытудың инновациялық орталығы» ҚММ
жүктеу/скачать 6.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2-мәтін
Нұсқаулық: Мәтінді мұқият оқып шығыңыз және берілген тапсырмаларды дұрыс орындаңыз. Аралар Ежелгі уақыттан бері адамдар балдың керемет қасиеттерін бағалады. Олар ормандағы ескі ағаштардың қуыстарынан жабайы бал жинады. Ара үйіндісінің шабуылы адам үшін қайғылы аяқталатын болған. Бірақ біртіндеп адамдар араларды үйрете бастады, қазір ара ұяларындағы омарталарда тұрады және үй жануарлары болып табылады. Аралар кейбір жөке, акация, қарақұмық сияқты гүлді өсімдіктерден қант шырынын (балшырындарды) жинайды. Олар қант шырынын жинау үшін шуақты, тыныш күндерді қалайды. Бал - бұл аралардың қысқы тамағы. Өйткені, қыста аралар ұйықтамайды, ал бал жинайтын гүлдер жоқ. Сондықтан олар жаз бойы жұмыс істейді. Жұмыс істейтін аралар, аналық ара мен аталық аралар болып үшке бөлінеді. Жұмыс істейтін аралардың жұмысы қатаң бөлінеді: кейбіреулері «олжа» әкеледі, басқалары ара ұяшықтарын салады, үшіншілері ара ұяшықтарын тазартады, төртіншілері қанаттарымен желдеткіш сияқты, омартаны желдетеді, бесіншісі «күзетші қызметін» атқарады, алтыншысы балаңқұрттарды тамақтандырады. Аналық ара ешқандай жұмыс істемейді және үнемі күтімді қажет етеді. Жұмысшы аралар аналық араға «күтім жасайды» және оны ара сүтімен тамақтандырады. Аталық ара – нағыз арамтамақ деуге болады. Ол жұмыс істейтін аралардан әлдеқайда үлкен, ол еш нәрсеге алаңдамай, қиындықсыз өмір сүреді. Аралармен бұрыннан келе жатқан «достыққа» қарамастан, адамдар олар туралы әлі көп нәрсені білмейді. Мысалы, омартаға оралғанда, аралар айнала – «билей» бастайтынын адамдар байқаған. Осылайша аралар бір-біріне табылған бал орындары туралы хабарлайды. Ызылдау да белгілі бір мағынаға ие, оны шешу үшін қазіргі кезде ғалымдар зерттеу барысында. (206 сөз) 5. Мәтін мазмұнына сәйкес сөйлемді белгілеңіз. А) Аналық ара өздігінен ара сүтімен тамақтанады. B) Аз мөлшердегі ара уы – құнды дәрі болып табылады. C) Жұмыс араларының еңбектері қатаң бөлінген. D) Аралар – адамға шабуыл жасайтын жабайы аңдар. 6. Қысқы уақытта аралар үшін бал - ........ A) дәрі B) дәрумен C) тамақ D) сүт 7. Төменде айтылғандардан тек жұмысшы аралар ғана істейтін жұмыс түрі? А) арамтамақ – жатып ішерлер В) ұяшықтарды тазартады С) көп бал жейді D) уайымсыз өмір сүреді 80 8. Неліктен аралар ұяға оралып келгенде «билейді»? A) үйге оралғандарына қуанады B) басқалардың алдында жинаған балшырындарымен мақтанады C) адам жақындап келе жатқанын ескертеді D) табылған балды жерлер туралы хабарлайды 9. Осы сөз орамында берілген әдеби тәсіл … төртіншілері қанаттарымен желдеткіш сияқты, омартаны желдетеді … A) теңеу B) эпитет C) кейіптеу D) күшейту (әсірелеу) 10. Мәтінге жоспар жасау үшін аталған тармақтарды ретімен орналастырыңыз 1. Аналық ара мен аталық ара 2. Араларды адамдар үйрете бастады 3. Аралардың қысқы тамақтары 4. Аралардың өзара байланысу тәсілі 5. Жұмысшы аралардың еңбегі A) 4,5,1,3,2 B) 2,3,5,1,4 C) 1,5,3,4,2 D) 3,4,1,5,2 |