Педагогика институтының директоры

1 Құрлықты флористикалық бөлу

2. Голарктикалық

3. Палеоарктикалық

4. Неотропикалық

5. Австралиялық

6. Кап патшалықтары

1. Әртүрлі континенттегі флора мен фаунаны салыстырмалы зерттеу құрлықты фаунистика-флористикалық аудандастыру мәселесін тудырды.Флора мен фаунаны салыстырмалы анализдеу жүйеленген таксондардың ареалдарын зерттеуге негізделген.Өсімдіктері мен жануарларының түрлері қандай да өлкенің сәйкес флорасы мен фаунасын қалыптастырып,географиялық таралу ерекшеліктері әртүрлі.

Әрбір флора мен фауна түрлерінің бірігуі мен әртүрлі геоэлемент түрлеріне біріктіреді.Әртүрлі геоэлементтердің көрінуі флористика және аунистикалық аудандастырудың негізгі критерийі болып саналады.

Флористикалық және фаунистикалық аудандастыру жүйесінде әртүрлі ранг бірліктері-патшалық,облыс,аудан провинция т.б. көрінеді.Шекараны қалыптастырытын негізгі әдіс ареал карталарының әртүрін ұқсастыру,ол әртүрлі рангтегі таксондардың көрінуге болады,яғни синператтар деп аталады.А.Вегенер 1925 жылы материктердің орналасуының картасын жасады.

Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1. 
   Флористикалық аудандастыру дегеніміз не?
   
2. 
   А.Вегенер зерттеуінің маңызы?
   

Әдебиет: 13. 166-181 бет

1. 
   Фаунистикалық аудандастыру.
   
2. 
   Нотогея.
   
3. 
   Неогея.
   
4. 
   Палеогея.
   
5. 
   Арктогея.
   

Ең бірінші мұндай әрекетті 1858 жылы ағылшын орнитологы Ф. Склеттер жасаған. Ол 6 зоогеографиялық облыс бөлген. Сонынан Склеттер облыстарды жоғары категория – патшалыққа, ал әрбір облыста облысасты, округ, провинция, учаске болды.

20 ғасыр ортасында Гептнер, Пузанов, Бобринский т.б. ғалымдар өзгеріс енгізді.

Әр түрлі рангтың фаунистикалық аудандстыруының категорияларын деңгейі және эндемизмі бойынша бөлінген. Қазіргі кезде көптеген ғалымдар 4 патшалық бар деп есептейді. Олар Нотогея, Неогея, Палеогея, Арктогея.

2. Нотогея патшалығы 2 облыстан тұрады. Өте ежелгі және фаунаның аздығымен ерекшеленеді.

3. Неогея патшалығы Неотропикалық облыстан тұрады. Мекендеуші тек 2 ғана жанұя – қалталылар насекомдармен қоректенентін сүтқоректілер.

4. Палеогея патшалығы 2 облыстан тұрады.

5. Арктогея патшалығы Голарктика облысынан тұрады, ең кең тараған облыс.

1. 
   Фаунистикалық аудандастыру дегеніміз не?
   
2. 
   Нотогея неше патшалықтан тұрады?
   
3. 
   арктогея патшалығы қай облыстан тұрады?
   
4. 
   Неогея мекендеушілерін ата?
   

1. Дүниежүзілік мұхит.

2. Теңіздердің биогеографиялық зерттелуі.

1. Әлемдік мұхит-Жердің су қабығының бірлескен түрі болып табылады. Гидросферадағы әлемдік мұхиттың алар бөлігі 98,8 пайыз.Полярлық елдерге-аркрикалық,субаркрикалық,субантарктикалықжәне антарктикалық зоналарға-әлемдік мұхит акваториясының 15 пайызы, ал экваториальды-тропикалық 56 пайызын,қалған бөлігіқоңыржай және субтропикалық зоналарға сәйкес келеді. Әлемдік мұхиттың су қоры 1370 млн км2 деп бағаланады. Әлемдік мұхиттағы маңызды процестерге:

А)жылудың түсуі

Б)құрлықпен жылу,ылғал,қатты заттарды алмасуы

В)атмосферамен ылғал,тұз,жылу жәнегаздардың таралуы

Г)биологиялық процесстер(фотосинтез,дем алу,т.б.)

Д)араласу процестері

2. Мұхиттың бөлінетін сипатына гидростатикалық қысым жатады.Тереңдіктің өсуіне байланысты 10 м-ге гидростатикалық қысым 1 атм қысымға өседі. Әлемдік мұхиттың 80 пайызында қысым 300 атм тең,ал максимальды тереңдікте 1100 атм дейін жетеді.Әлемдік мұхиттың орташа температурасы 3,5 болса тұздылық 34,7 пайыз .

Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1. 
   Гидросферадағы әлемдік мұхиттың алар бөлігі қанша пайыз құрайды?
   
2. 
   Әлемдік мұхиттағы маңызды процестерді ата?
   
3. 
   Тереңдіктің өсуіне байланысты 10 м-ге гидростатикалық қысым қанша атм қысымға өседі.
   

1. Континент сулар биогеографиясы.

2. Тұщы су өмір орталығы.

1. Континеттерде орналасқан су қорлары бай тұрғындар түрлерімен, олардың биогеографиясы су қоры ортасына және континенттің геологиялық тарихына байланысты.

2. Континентальды су қорлары,құрлықта болады:олар табиғи және жасанды болуы мүмкін.Біріншілерінің негізіне өзен,көл,батпақтар болса,екіншілері-каналдар т.б.

Флора мен фаунаның және экожүйелердің алуантүрлілігі көлдер мен өзендерде көрінеді.

1. 
   Континет су қоры неге байланысты?
   
2. 
   Континент су қорларының түрлері?
   
3. 
   Флора және фауна континент суларының қайсысында өте мол?
   

1. Көлдер фаунасы.

2. Көлдер флорасы.

1. Көлдер тұрғынының алуантүрлігі көлдің тарихынан және экологиялық жағдайға байланысты. Жабық арктикалық сулардың негізін шаян тәрізді төменгілер құрайды.

Арктикалық сулардың фаунасының аздылығы өте қатал және жағымсыз температуралық жағдай әсерін тигізеді.

2. Қоңыржай белдеу фаунасының түрлерге бай. Космополитті түрлер өте көп. Материктік сулардың қоңыржай зонада фауна негізін өте кең таралған түрлер құрайды.

Фауна байлығы бойынша Байкал 1 орында.

Ежелгі көлдерге африка көлдерінің бірі Танганьика жатады. Оның фаунасы өте бай, 402 түр, оның ішінде 293 (73 пайыз) эндемиктер, 146 балық бар.

1. 
   Көлдер тұрғынының алуантүрлігі неге байланысты?
   
2. 
   Қай белдеу фауна түрлеріне бай?
   
3. 
   Қандай түрлер өте көп?
   

1. Фотоавтотрофтар жиынтығы.

2. Гетеротрофтар жиынтығы.

1. Хвоялық бореалдвы ормандар басқаша айтқанда тайга деп аталады, үзілмес сызықпен Евразия және Солтүстік Америкаға созылып – уиркцмполярлы зона құрап жатыр. Қысқа вегетауиялық мерзім, салқын қыс, салқындац жаз.

Хвоялық ағаштардың 4 түрі бар- қарағай, пихта, шырша, лиственница.

Қарахвоялық ормандардың негізгі ерекшеліктері келесі – 2-3 ярусты, кейде шөпті ярус болмайды.

Тайга жануарлары қарлы суық қысқа бейімделген, ұйқыға кетеді.

2. Биіктік құрылым өте жануарға бай. Тағамның негізгі ресурстардың бірі – ағаштардың хвоялық түрлерінің дәндері. Олармен көптеген құстар, кеміргіштер, жыртқыш аңдарда қоректенеді.

1. 
   Тайга дегеніміз не?
   
2. 
   Хвоялық ағаштардың неше түрі бар?
   
3. 
   Қарахвоялық ормандардың негізгі ерекшеліктері ата?
   

1. Геногеография туралы.

2. Геном және генофонд.

1. 20 ғасыр басында биогеография объектілері жануарлар мен өсімдіктер болған. Тек 20-шы жылдары жағдай өзгереді. Бұл өзгеріс геногеография болған, генофондтардың кеңістік географиялық өзгерістерін зерттейді.

Негізгі объектілерінің бірі адам. Бұл жаңа бағыттың атасы , геногеография терминінің авторы а.С. Серебровский 1928 .

2. Геном дегеніміз гендар жиынтығы. А.С. Серебровский қойлар, ірі қара мал геногеографиясын зерттеуді бастады.

Генетикалық полиморфизм. Полиморфизм – тірі ағзалардың үзіксіз өзгерушіліктің жекелігін көру.

Популяция – бірінші баспа, эволюция құбылыстары болатын.

С.Райт популяцияның 2 моделін мәлімдеді- аралды модель және қашықтықпен шектеу.

М.Кимура популяцияның құрылымының басқа моделін көрсетті. Ол баспалдақтық модель.

Әдебиет: 13. 357-365 бет

1. 
   Географиялық орны.
   
2. 
   Фауна әлемі.
   

Кейбір аралдарда қарлы қабат мүлдем жоқ, өйткені ол тез еріп кетеді.

Субантарктикалық аралдар – Оңтүстік Геогргия, Антиподтар аралдары, Фолкленд аралдарф, Макуори, Кергелен.

2. Субантарктика өсімдігіне төмен орналасқан «көпжіктер» орналасқак.

Сүтқоректілерден тән жануарлар – теңіз пілдері, өте ірі ит бадықтар.

Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

Әдебиет: 15. 111-112 бет

2.Афанасьев А.Л Зоогеография Казахстана Алматы 1960

3.Бобринский Н.А: және т.б. «География животных» Москва 1975

4. Ярощенко П.Д «Общая биогеография» Москва 1975

5. Григорьева Е.П.

Жакупова Н.У «Биогеография » Алматы 1976

6.ВторовП.П

Дроздов Н.Н. «Биогеография » Москва 1978

7.ВороновА.Г «Взаимоотношение животных и растений в различных географических зонах» Москва 1973

8. Воронов В.А «Биогеография основами экологии» Москва 1987

9.Алехин В.В «Растительность СССР в основных зонах» Москва 1980

10. Шафер.В. «Основы общей географии растений» Москва 1956

11. Богданов Д.В. Зональность океанов и морей «Природа»№ 4 1961

12. Зенкевич Л.А: Моря СССр,их фауна и флора Москва 1955

13. Второв П.П

Дроздов Н.Н.

Криволуцский.В.Е

Мяло.Е .Г. «Биогеография основами экологии» Москва 2003

14. Второв П.П.

Дроздов Н.Н.

Мяло.Е.Г. «Биогеография мира »Москва 1985

15.Второв П.П.

Дроздов Н.Н. «Биогеография материков» Москва 1974

16. «Жайық өңірі-Приуралье »Орал 1996

17.Власова Т.В. «Материктердің физикалық географиясы» 1,2 бөлімдер

18.Природно-ресурсный потенциал и проектируемые обьекты заповедного

фонда Западно-Казахстанской области Уральск 1998

19.Атлас мира

20. Рябчиков .А.М. «Физическая география и океанов» Москва 1988

21.Ұ.Есназарова Қазақстанның физикалық географиясы 8-кл

сөзі )-белгілі бір территорияда және өзара тиімді қатынаста тіршілік етіп,қоршаған орта жағдйына бейімделген өсімдіктердің ,жануарлар мен микроорганизмдердің жиынтығы.

шөлде,саванналарда,прерийлердегі өзен бойында өсетін орман.

2.Биоалуантүрлілік географиясы

Әдебиет: 13. 19-23 бет

1. 
   Экожүйенің блокқа бөлінуі.
   

Әдебиет, 6. 14-19 бет

1. 
   Негізгі терминдер
   
2. 
   Трофикалық шептер,
   

Әдебиеттер : 13. 35-41 бет

1. Ағзалардың таралу факторлары.

2. Ареалдың құрамы және конфигурациясы.

Әдістемелік нұсқаулар: тезистік түрде дәптерге конспектілеу және 6,7 суреттерді салу

Әдебиет: 6. 30-39 бет.

1. Ендік және биіктік зоналылық.

2. Интразоналдық.

3. Экстразоналдық.

4. В.В.Алехин және В.Л. Комаров идеялары.

Әдістемелік нұсқаулар: тақырып бойынша 7-8 тесттік тапсырма құрып, оны талдау қажет

Әдебиет: 14. 32-35 бет.

Әдебиет: 14. 14-31 бет

2.Түрлік құрам.

3. 
   Өмір формалары
   

Әдебиет:13. 66-70

Әдебиет: 14. 67-80 бет.