Пән бағдарламасының беттік парағы (syllabus)


- Дəріс. Сырғанау мойынтректерді жинақтау



бет6/9
Дата13.06.2016
өлшемі3.19 Mb.
#131195
1   2   3   4   5   6   7   8   9

8 - Дəріс. Сырғанау мойынтректерді жинақтау

Барлық сырғанау мойынтректер машиналарда кездесетін ажырамайтын тұтас төлкелерге немесе корпустарда саңылаулар түрде, орнақтарда немесе негіздерде, антифрикционды балқымалармен құйылған ажыранды астармен жəне астарсыз болып бөлінеді. Ажырамайтын сырғанау мойынтректерiн корпусқа төлкелерді нығыздау-мен, бiлiк бойынша оның қайтаруынан тоқтату жəне саңылауларды қалыптас-тыруға болады. Нығыздаудан кейін төлкенiң iшкi диаметрi кішірейеді, сондықтан оны бiлiк бойынша немесе калибрмен тексеру керек, егер саңылаулары, сызбамен қарастырылған, бірақ дұрыс болмаса, онда төлкені қырнау қажет немесе жаймамен өтіп шығу керек. Көп тректi бiлiктердiң мойынтректерін толық өстестiгiн табыстары үшiн бiрлескен жаймамен, төлкелерді қолдану керек. Төлекнің iшкi диаметрі білік мойынының диаметрінен үлкен болу керек майлы саңылаудың шамасына, бiлiктiң мойының диаметріне байланысты оның массасы жəне айналымдар саны өзгереді.

Əдетте бiлiктiң мойын диаметрі майлы саңылау 0,0018÷0,0025 тең.

Ажырамайтын сырғанау мойынтректердің құрастыруына негiзгi талаптар:



    1. жан-жақты төлкелерді тығындауға болмайды;

    2. корпусты бөлшекке қыздыруды қолжеткізуге болмайды нығыздау кезде қолалы-(бронзовых) төлкелерді жəне төлкелерді басқа метариалдардан үлкен коэффициентпен құюды кеңейту, корпусты бөлшектерден гөрі.

    3. ) төлкелер сопақтық болған жағдайда перпендикуляр бағытындағы төрт нүктелерiнде, екi-үш тең қашықтықта орналасқан көлденең қималардағы өлшемдерiмен оның орташа диаметрiн тексеру керек. Егер ортаңғы берілген диаметр сəйкес болса жəне сопақтық аса үлкен болмаса төлкенi баспақтауға болады;

    4. ) жинақтау кезде білікті бірнеше треуіштермен ең алдымен мойынтректерi бар бағандарды iргетасқа дəл орнатуға болады;

    5. ) треуіштің жоғарғы бөлігін керу трансмиссиялық бiлiкті анкерлiк бұрандамалармен анықталады, бiр қалыпты саңылауларды жеңбер бойынша екi жағынан төлкелерді жүзеге асыруға болады. Саңылауларды сүңгiлермен тексередi;

    6. кесте бойынша шақтамаларды жəне отырғызуларды білікпен жəне төлкелермен шақтамалы аралық саңылауларын анықтайды;

    7. ) егер сүңгiмен саңылаулардың тегіс еместігін тексеру кезінде көрсетсе төлкелердiң төменгi бетiн аз саңылау жерлерін қырғылайды, бояуға бірқалыпты болу үшін ұзындығына жəне еніне төлкелерді жанасу беттерін бояуға. 8 ) мойынтректі түйіндерді құрастыру кезінде ажырамайтын сырғанау мойынтiректермен, бір рамада орнатылған, мойынтрек тесіктерінің осьтестігін тексеру қажет болады;

9 ) мойынтрек түйiндерiнiң ақырғы талқылауын графит ұнтақты қоспасы мен қою майды қолдануымен жүзеге асырады.

Ажыранды сырғанау мойынтiректерді жинақтаудың негiзгi талаптары

1. Мойынтіректің треуін бiлiктiң төсемдерімен іргетасқа шақтамалы дəл орнату .

2 . Барлық төсемдерді мұқият өлшемдерін, барлық айқындалған сонымен бірге сызбалардан шегiнулерде оларды жою керек.

3. үлкен диаметрдi (150..250мм) трансмиссиялық бiлiктерді бөлек шығару , бiлiксiз жəне төсемдерсіз (биiктiк бойынша - нивелирмен, жоспарда – теодолитпен) салымды болып табылады.



    1. . Орнатылған жəне жақсы бекітілген іргетасты бұрандамалармен тiректі бағаналарын төсемдерді орнатқаннан кейін, алдын ала тексерумен олардың ұяшық беттеріне жанасумен бояуға треуктерді содан соң бетонның ерiтiндiлерiмен құяды. Жанасу беті осымен бірге 75-80% кем болмау керек. Бiлiктiң дұрыс қалауын барлық төсемдерге «бояуға» тексеріледі. Дақтардың білікке жанасуы барлық беттерінің төсемдерге кемiнде 75% құрау керек.

    2. . Саңылауды жоғарғы төсеммен жəне бiлiктің мойынымен аралығында дұрыс орнату керек.

Саңылауларды қорғасынды пластинамен қалыңдығы 1 мм ден көбiрек шақтамалы саңылауды көмегімен тексереді. Қорғасынды пластина-ларды (екеу) біліктің мойынына (галтелімдерге жақынырақ) салады.

Саңылаулардың шақтамалы шамасы 2 кестеде келтiрiлген.

2 кесте

Шақтамалы шама сырғанау жоғарғы төсеммен саңылау арасында ажыранды сырғанау мойынтiректің жəне бiлiктің мойынымен, мм



Мойынтректердің жұмыс істеу шарттары

Бiлiктiң мойындарының диаметрі, мм

50-

80-120

120-180

180-260

Нормальды температураларда температуралардың

800,12-0,18

0,2-0,5


0,14-0,21

0,23-0,58



0,16-0,25

0,26-0,66



0,2-0,3

0,30-0,75



жоМойынтректердің жұмысғарылауы істеу шарттары

Бiлiктiң мойындарының диаметрі, мм

260-360

360-500

500-700

700-1000

Нормальды температураларда температуралардың жоғарылауы

0,25-0,35

0,35-0,85



0,3-0,4

0,4-1,0


0,35-0,6

0,45-1,25



0,4-0,7

0,6-1,5


  1. Бiлiктің осьтерінiң қиғаштануы жəне төсемнің қойылған саңылауларға шақтамалары 0,5 аспау керек.

Жұмыс iстейтiн сырғанау мойынтiректерде себептер, мүмкiнді себептер

Жұмыс iстейтiн сырғанау мойынтiрегiндегi сыртқы белгi оның температурасының жоғарылауы жəне майдың тамуы төсемдер арқылы жəне ажарауынан болып табылады.

Температураның жоғарылауының себептерi келесi:

а) мойынтрекке майдың жеткiлiксiздігі, ластанған немесе тұтқырлығы

төмен;

ə) тербелістер жоғарланған діріл, машиналардың жұмыс істеу кезінде айналатын маховиктердің теңдескенсіздігінен, тісті доңғалақтар жəне сатылы біліктерді, өйткені бiлiк мойынның жəне төсемдердің беттерінде сызаттардың пайда болуы мүмкін;



б) біліктің қиғаштануы жəне төсемдердің теңдескенсіздігі болуынан мойынтректердің ұяларын центрлеу немесе екі үлесімді жұмыс істейтін машиналардың дəлдігі дұрыс емес;

в) бiлiк мойнағымен жəне жоғарғы салымның аралығында терiс қойылған

саңылаулар жəне бiлiк жəне салыммен ойыңдардың арасындағы;

г) бiлiктiң мойының беттерін өңдеуi дөрекі (грубая);

д) киізді немесе сивитанолы тығыздауышты тығыз орналастырған; жұмыс істейтін сырғанау мойынтректі шақталатын температурамен 60ºС қоршаған ортаның температурасынан жоғары болып есептеледі. Температураны жоғарлату кезінде алдымен мойынтрекке майды беруін жақсарту бойынша шара қолдану керек. Майдың тұтқырлығын тексеру сызудың талаптарына жəне майдың таза күйінде берілетіндігін көз жеткізу керек. Егер қолданылған шаралар жұмыс жағдайын жақсартпаса, онда машинаны тоқтату қажет, мойынтректердің түйіндерін ашып жəне себебін, температураның жоғарлығын анықтап содан кейін қайта жұмысын жүргізу керек. дан бұрын

Біліктің мойынында қоланың немесе баббитiн киізделуін бiлiктi мойынтректерден шығарып алып жəне біліктің мойынын мұқият тазалау керек. шейгiнде табылуда жəне бiлiктiң шейгiне мұқият тазалауға суырып алу керек сонымен бірге төсемдерді де осындай ақаулармен. Сондай болып мiнi бар салымдардың орыны сонымен бiрге тазалау.

Егер мойынтректердің киiзді немесе севаниті тығыздауларынан болса, онда оларды босатын жəне қою маймен жақсылап сіңдіру керек. Бiлiктің кедiрбұдырлығын тығыздауышпен жанасатын жерлерін шкуркамен тазалау керек. Металл емес төсемдерімен мойынтректер

Кейбiр машиналарда текстолиттен, лигнофол жəне лигностол төсемдерімен мойынтректерді орнатады. Төсемдерді шақтама бойынша js6 жонады жəне Н9 бойынша жонғылайды. Төлкелердi орнына баспақтаумен жүзеге асырады. Баспақталған төлкелерді қосымша бекіту бұралып кетуден корпуста ұсынылмайды. Жоғарғы төсемдерді мойынтректердің аяқталатын планкалармен корпустарда бекітеді. Мойынтіректерді минералды майлармен немесе майламамаен майлайды. Майды мойынтректің жұмыс режиміне жəне жағдайларына байланысты таңдайды. Төсемдер жəне төлкелер ағашты-қабатты пластиктерден (ДСП) жасалған, мерзіміне оларды сақтау өндеуден кейін парафинмен консервациялауға жұмсалады.

Əдебиет: 1қос.. [158-185 ], 2 нег. [287-298 ].

Бақылау сұрақтары



  1. Барлық сырғанау мойынтректер қандай түрлерге бөлінеді?

  2. Неткен тiркеуiш подшипниктердiң құрастыруының жанында талаптар?

  3. Температураның жоғарылатуының себептерi қандай болады?

  4. Мойынтректер металлдық емес қандай беттермен жанасады?

  5. Ажыранды сырғанау мойынтiректерді құрастыру кезінде негiзгi талаптар?

9 - Дəріс. Бұрамдықты берілістерді жинақтау

Бұрамдықты беріліс бұрамалардан тұрады, оны бұрамдық деп атайды. Бұрамдықтың цилиндрлі қиғаш тісті, сақиналаы түрлері болады. Бұрама тістері бар цилиндрлі берілістер білік пен қиылысу осьтерінің аралықтарындағы айналмалы қозғалысты қамтамасыз етеді. Бұрамдықты берілістердің кемшілігі ПƏК –ты төмен болуымен сипатталады.

Бұрамдық бұрамасы бір немесе көп кірісті, сол жəне оң болып бөлінеді. Бұрама сызықтың көтерілу бұрышы дөңгелек тістерінің көтерілу бұрышына сəйкес келеді. Көп жағдайларда бір ден төрт кірісті санды жəне бұрама сызықтар оң бағытта берілістерді береді. Бұрама бұрамдықты берілістер үшін көміртектілі немесе легірленген болаттардан термикалық өңдеулерден өткен НRС 58...63 дейін жасалады. Өте кең таралған бұрамдықтар, легірленген болаттардан жасалған 15Х, 20Х, 12ХН2, 12ХГТ, 20ХФ жəне көміртектілі болаттардан таңбасы 40жəне 45, оларды қаттылығы HRC, 45...55-ке дейін (закаливают) шынықтырады. Көп жағдайларда бұрамдық білікпен қатар жұмыс жасайды. Бұрамдықты дөңгелек жасау үшін материалды таңдау оны бұрамдық тісінің сырғанау жылдамдығына байланысты болады. Бұрамдықты берілстерді майлау өте жағымсыз, өйткені сырғу жиі болып тұрадлы, ал бұрамдықты доғалақ тəжді қоладан, ал кейбір жағдайларда (бірақ аса сирек) антифрикционды шойыннан немесе пластикалық массадан; қоланың қымбат болуына байланысты дөңгелектің ортаңғы бөлігін əдетте шойынды немесе болаттан жасайды. Тісті тəжді жасау үшін қоланы қолданады, өйткені жоғары антифрикционды құрылымға ие.

Сериялы дайындау кезінде тісті доңғалақтарды бейметалдардан жасайды, яғни тісті тəжді ортадан тепкіш арнайы пішіндерде құяды, шойынды күпшекті ішкі жағына орналастырады. Диаметрі үлкен емес бұрамдықты доңғалақтарды тісті тəждерді күпшегіне бұрамалармен бекітеді. Егер доңғалақтың құрсауын жасау үшін пластикалық массаларды қолданса, оны күпшекпен бұрандамалармен қосады, тəжді металды дискілермен арасында жайғастырумен.

Бұрамдықты берілістерге келесі техникалық талаптар қойылады:


  • бұрамдықты дөңгелек тістерінің қадамы мен пішіні бұрамдықпен сəйкес келуі қажет;.

  • бұрамдық тістерінің ұзындығы, бұрамдық доңғалақ тісінің ұзындығы 2/3 құрауы қажет;

  • бұрамдықты доңғалақтың радиалды жəне шетжақтаулы соққысы беріліс нақтылығымен сəйкес келуі қажет;

  • орталық аралық қашықтық есептік өлшемдермен сəйкес келіп, шектен шықпағаны жөн, нақтылықты қажет етеді;

  • біліктердің осьтері корпуста тесіктері осьтармен қатынасы бойынша орналасуы бір біріне 900бұрышпен сəйкес болу керек;

  • бұрамдықтың өлі жүрісі, яғни соңғы бұралу бұрышы қозғалмайтын кезде

бұрамдықты доңғалақта, берілістің дəлдігі сəйкес болу керек; - тексеру кезінде беріліс жатық жəне шусыз жұмыс істеу керек;

  • жүк астында берілісті сынау уақытысында, мойынтректердің қыздыру температурасы 50...60°С жоғарламау керек.

Бұрамдықты берiлiстердi жинақтау

Көпшілік жағдайларда бұрамдықты берiлiстердi құрастыру суық немесе ыстық күйдегi күпшекке тiстi тəждi (баспақтаумен) орналастыру басталады.

Содан соң саңылауларды жəне бұрандамаларға немесе ұстатқыштарды бұрғылайды, саңылауға бұрағаннан кейін нүктелейді олардың өздiгiнен бұрап алуын. Тiстi тəждерді күпшекке бекіту бұрандамалар көмегімен орындалады, яғни цилиндрлi тiстi доңғалақтарын тісті тəждерді бұрандамалармен бекіту сияқты. Тоқтатқыштарды орнатудан кейін бұрамдықты доңғалақты радиалды соғуына тексереді. Бiлiкке бұрамдықты доңғалақты орнату жəне оны тексеру, цилиндрлі тісті берілістерді білікке жинақтау кезінде жүргізіледі.

Бұрамдықты берiлiстi жинақтау кезінде əсіресе бұрамдықты жəне бұрамдықты доңғалақтың дұрыс ілінісін қамтамасыз ету. Бұл үшiн қажетті, олардың өстерiнiң айқастыру бұрышы жəне орта аралық қашықтық сызбалар талаптарына сəйкесті болу керек. Бұрамдықты доңғалақтың орташа жазықтығы бұрамдықтың осьмен сəйкес болу керек, ал бүйірлі саңылау іліністетехникалық талаптарға сəйкес келу керек. Сондықтан, корпусқа бұрамдықты жəне бұрамдықты доңғалақты орнатуды бастамастан бұрын, олардың орналастыруға тесіктерін жəне өзара орналасуының ось аралық қашықтығын тексеру қажет. Ось аралық қашықтығын арнайы корпусқа орнатылатын құралбіліктерді 1 жəне 2 көмегімен тексереді (26,а сурет). Микрометрлік саңылауөлшеуішпен 3 құралбіліктер арасындағы қашықтықты өлшейді.



А = Н + (D+d)/2.

Осьтердiң айқастыру бұрышын тексеру келесі бейнемен (26,ə сурет) жүргізіледі. Корпусқа бұрамдықты доңғалақтың жəне бұрамдықтың біліктің орнына 1 жəне 2 құралбіліктерді орнатады, біреуіне рычагты 4 индикатормен 5 кигізеді. Рычагты индикатордың табаны m жəне n нүктелерге құралбіліктің 1 беттеріне, корпустан шығып тұрған қарама-қарсы жақтарына жанасатындай етіп орнатады. Егер осы нүктелерде индикатордың көрсеткіші бірдей болса, онда біліктер 900 бұрышпен тоғысқанды куəландырады.





а - аралық қашықтық; ə - өстердiң айқастыру бұрышы;

1, 2- арнайы құралбіліктер; 3- микроөлшегiш нутромер; 4 - рычаг;

5 - индикатор; D, d - құралбіліктердің диаметрлерi; Н - құралбіліктер арасындағы қашықтық; m, n - бақылаудың нүктесi

  1. сурет. Тұрқыда бұрамдықты редуктордың осьтік саңылауларын орналастыруын бақылау

Бұрамдықты доңғалақты орнату кезінде білікке призмалық кілтекке күпшекті- (ступицу) доңғалақты кернегішті төлкелермен қысады немесе екі жағынан сомындармен бекітеді. Бірінші жағдайда остьтік жайғасуды реттеу əр түрлі қалыңдықты компенсаторлы сақиналар көмегімен айқындалады, ал екінші жағдайда – остьтік бағытта сомындардың ығысуы болып табылады. Жинақтауды бақылау

Жиналған берілісті орташа жазықтыққа бұрамдықты доңғакалақты бұрамдықты осісен үйлесуге тексеру үшін, бояуға бақылау өткiзедi. Тісті бұрамдықтың беттеріне бояуды жүгізеді жəне оны бұраудан кейін дақтардан бұрамдықты доңғалақтың тістерін тексереді. Берілісті дұрыс жиналған кезінде бояу əрбір доңғалақ тістің беттері кемінде 50...60% жабылу керек (27, а сурет). Егер доңғалақтың орташа жазықтығы бұрамдықты осьтері ығысқан болса, байланыстың дақтары 27, ə ,б суретте көрсетілгендей жайғасады.





а- дұрыс iлiністе; ə - берiлісті өстердi жылжыту кезінде оң жаққа; б - берiлісті өстердi жылжыту кезінде сол жаққа

  1. сурет. Бұрамдықты берiлiстi бояуға бақылау кезде байланысты дақтарды орналастыру

Бұрамдықты жəне бұрамдықты доңғалақты іліністе бүйір саңылау (28,а сурет) доңғалақтын қозғалмау кезінде бұрамдықты айналдыра (28, ə сурет) бұрамдықтың біліктің шығып тұратын шеттерінде жəне бұрамдықты доңғалаққа рычагтарды 1 жəне 2, жанасатын индикаторларға 3 жəне 4 бекiтедi. Жағдайын белгiлей отырып индикатордың нұсқағыштарын 4, бұрамдықтың доңғалағын бұрады, доңғалақтың білігі айналмаса, оның бастапқы айналысын индикатордың нұсқағышы 3 ауытқуы бойынша орнатады.

Индикатордың 4 көрсетуі бойынша (бұрыштық секундтарда) бұрамдықтың бұрылу бұрышын анықтайды. Бүйiр саңылау формула бойынша анықтайды.



group 86765Сn =j l ,

3600


мұндағы φ- индикатордың көрсетуi бойынша бұрамдықтың бұрылу бұрышының мəні; l- индикатордың аяқтарына дейін бұрамдықты остерiнің қашықтығы.



1, 2 – рычагтар; 3, 4- индикаторлар

28 сурет Бұрамдықты берілісте (а)

бүйірлі саңылау жəне (б) оны бақылау

Əр түрлi дəлдiктiң бұрамдықты берiлiстерi үшiн Сn мкм бүйiр

саңылау шамасы 3 кесте

Жанасудың түрі




Осьаралық қашықтық, мм




40 дейін

10-80

80-160

160320

320-630

630-

1260


1250 ден жоғары

С Д

Х

Ш



0

28

55



110

0

48

95



190

0

65

130



260

0

95

190



380

0

130


260

530


0

190


380

750


0

260


530

-


  1. кесте Бұрамдықты берiлiс бiлiктi модулда 1ден 30мм дейін ось аралығындағы

шектiк шақтамалы ауытқулары, мкм,

Дəлдіктің дəрежесі







Осьаралық қашықтығы, мм




40 дейін

40-80

80-160

160-320

320-630

630-1260

5

6

7



8

9


9

14

22



36

55


13

21

34



52

85


17

26

42



65

106


21

34

52



85

130


26

42

65



105

170


32

50

80



120

200


  1. кесте Əдiспен бояуға бақылау кезінде бұрамдықты берiлiсте тістердің байланысу нормалары




Байланысқан дақтардың өлшемдері

Байланысу дақ

(кемiнде ) %, дəлдiктiң дəрежесiмен берiлу

5

6

7

8

9

Тiстiң биiктiгi бойынша... Тiстiң ұзындығы

60

75


60

70


60

65


50

50


30

35


бойынша...

Ескерту. Байланыстың шамасы салыстырмалы өлшемдері дақтың (пайызбен) ұзындығы бойынша - шеткi нүктелермен іздерін жанасумен арасындағы қашықтық; жұмыс тiстiң биiктiгi барлық ұзындықтығына жұмысшы тістің биіктігіне оның барлық ұзындығына жанасу аймақтары орташа қатынасымен анықталады.

Əдебиет: 1нег. [158-185 ], 2 нег. [287-298 ]. Бақылау сұрақтары



  1. Бұрамдықты берiлiс қандай элементтерден тұрады?

  2. Бұрамдықты берiлiстердi көп жағдайларда неден құрастыру басталады ?

  3. Бұрамдықты берiлiстi құрастыруда кезінде нені қамтамасыз ету керек?

  4. Бұрамдықты берiлiсте өстердiң айқастыру бұрышын тексеру қандай бейнемен іске асады?

10 - Дəріс. Бұрандалы қосылыстарды жинақтау

Технологиялық процесстің кез келген бұрандалық қосылысты құрастыруды бұрандамалы (бұрандалы) қосылудың құрастыру процесіне ұқсас. Ол келесі негізгі кезеңдерден тұрады:



  • бөлшектерді құрастыруға беру;

  • бұранды бөлшектердi орнату жəне оларды алдын ала бұрау;

  • жеткiзiп салу, аспапты орнату жəне бұрандалық қосылыстың бөлшектерiн тарту;

  • шплинттеу немесе басқа операция, бөлшектердi өздiгiнен бұрап алу.

Бұрандамалардың қоюына түйiндестiрiлетiн бөлшектерде саңылаулар белгiн немесе кондуктор бойынша бұрғылайды, жəне де түйiндестiрiлетiн бөлшектерде бұрандамаларға саңылау өстері дəл келуi керек. Саңылаулардың өстерiнiң түйiндестiрiлетiн бөлшектерде бұрандамаларына сəйкес келмеуге бiр бұрандамалы қосылыстарда, бiрақ 0,4 мм аспайтын жауапты қосулар үшiн бұрандаманың диаметрiнiң əрбiр 10 мм 0,15 мм ден аспайтын жəне кəдiмгi қосулар үшiн рұқсат етiледi. Егер бұл бөлшектердi кондуктор ретiнде қолданылса, жақсы нəтижелер бөлшектердiң қосуларындағы бұрандамаларға саңылауларды өстестiктiң қатынасында алуға болады, кондуктор ретiнде қолданылатын бөлшектi осы жағдайда басқа қосу бөлшегiмен қысқыш арқылы жалғастырады. Содан соң алып тастаған бiр-бiрiмен саңылаулар жəне оларда бұрғылайды уақытша монтаждық бұрандамаларға қыстырады.

Ұстастырмалы қосылыстарды құрастырулары

Ұстастырмалы қосылыстарды құрастыру кезде бір қосылатын бөлшекке ұстастырманы бұрайды, одан соң оның үстіне екінші бөлшекті орнатын сомынды бұрайды.

Ұстастырмаларды бұрау- бұл аса күрделі жəне еңбек сыйымды операция, екi əдiстермен орындай алады:

1) ұстастырманың еркiн бұранды жеріне екi сомынды бұрайды, содан соң, жоғарғы сомынды кілттің көмегімен айналдыра, ұстастырманы ұяға бұрайды (кемшiлiгі бұл əдістің ұстастырманың отырғызуының əлсiреуі жəне сомындарды бұрап алуда болады)

2 ) ұстастырманың ұшына арнайы құрал-саймандарды еркiн бұрайды – солдатик, өзіне биік алты қырлы сомынды ұсынатын, арнайы бұрандамен тоқтататын ұстастырманың ұшында, диаметрi ұстастырманың диаметрінен кішіні ұсынады. Бұрандалы қосылыстарды құрастыру кезінде қолданылатын құрал-саймандар. Бұрандалы қосылыстарды бұзу жəне құрастыру үшiн қолмен жəне механикаланған аспаптарды қолданады. Негiзгi қол аспабы бұрандалы кілттер болып табылады. Бұрандалық қосылыстарды сенiмдiлiк жəне ұзақ уақытқа жарамдылық жағдай көпшiлiгiнде құрастыруды процесстегi олардың дұрыс тартуларынан тəуелдi болады. Мұндай жағдайларда керекті регламенттелетін тарту моменттерiн орнатады. Индикатор тығырықтың 1 (29 сурет) шығынқы-ларын тарту кезінде қарапайым тығырық 2 тіреледі жəне жалпая, тығырықтың арасындағы саңылауды толтырады, берілген тарту күшін қамтамасыз етеді.



1- индикаторлы тығырық; 2- қарапайым тығырық

29 сурет Индикатормен күшін тарту бекітетін бөлшек

Айтарлықтай бұрандалы қосылыстарды тарту кезінде аса жиi реттейтiн айналдыру моментiмен арнайы кілттерді қолданады. Мұндай кілт (30 сурет) жұдырықшадан 1 жəне оған ауыстырмалық шетжақты кiлттi 5 тұрады. Шақтамалы күшпен шарик 4 жұдырықшамен сығымдалады, табаққа 3 басады жəне серіппені 2 қысады. Бұл моментте жұдырықшаның ілінісуі қолды саппен тоқталады. Айналдыру моментiнiң мəнi серiппе 2 күшiнің өзгеру себебiнен реттеледi.



1 - жұдырықша; 2 - серiппе; 3- табақ; 4 - шарик;

5 - ауыстырмалы шетжақты кiлт

30 сурет. Айналдыру моментімен реттейтін кiлт

Бұрандалы қосылыстарды механикаландыру құрастыруы əр түрлi сомын жəне бұрамаорайтын машиналар жəне құрылысы (пневматикалық жəне электр жетегімен) еңбек өнiмдiлiгі 2...3 есе жоғарылатылған құрылымдар көмегiмен iске асады. Құрастыру процесстерiн механикаландыру үшiн құрылымдардың кеткен қаржының қайту мерзiмi 1,5 жылдан аспайды. Екпiндi- импульсты муфталары бар сомынбұрағыштар бастаушы жартылай муфта хабарланатын пульстердiң екпiндi көмегiмен бұрау моментiнiң берiлулерiн қамтамасыз етедi. Мұндай сомынбұрағыштар жұмыс iстегенде iс жүзiнде олардың iрi қосуларды құрастыру кезде қолдануға мүмкiндiк берген реактивтi момент болмайды. Бұрандалы қосылыстарды тарту үшiн қатар электр пневматикалық сомынбұрағыштар, электр массаны, дегенмен сонымен бiрге ПƏК олардың габариттi өлшемдерi жəне салмағын едəуiр төменде болады. Бұрандалы қосылыстарды тоқтату олардың өздiгiнен бұрап алумен конст-руктивтi машиналарды пайдалану процесiндегi бiрі болып табылады. Тоқтатудың келесi əдiстерi көп таралған:


  • қосымша осьтік үйкелiс күштерiнiң пайда болу жолысен немесе радиал қысымның (қосалқы сомын, бұранда, өздігінен бақылау сомын);

  • бұрандаманың салыстырмалы жағдайы жəне (шплинтпен, серiппелi жəне деформацияланатын тығырықтар, сыммен тоқтату ) сомынның өзара бекiтуi;

  • өзара байланысты бұрандама мен сомынның салыстырмалы жағдайда бекіту (шплинтованием-(сіргемен) тоқтату, серіппелімен жəне деформацияланатын тығырықтармен, сым темірмен);

  • жергілікті пластикалық деформациялау (қысу, нүктелеу).

Бұрандалы қосылыстарды тоқтату тəсілдері аса таралғандары 31,а...з суретте көрсетiлген, ал оларды тарту реті конструкциясына байланысты – 22 суретте көрсетілген.



а - қосалқы сомын; ə - шплинт (сірге) ; б - гроверлі тығырық; в - арнайы тығырық; г - баспақпен полиамидты сақина; д - полиамидты тығырық; е нүктелеумен; ж,з – сым темірмен

      1. сурет. Бұрандалы қосылыстарды тоқтату əдiстерi



      1. сурет. Бұрандалы қосылыстарды тарту реті

Талап ететін тартқышты қамтамасыз ету

Бұрандалы қосылыстардың сенімді жұмыстары сол едəуiр мөлшерде, құрастыру процессте оларды тарту қаншалықты iске дұрыс асыралады. Егер бөлшектер,бұрандамалармен қосылатын, тығырықтармен немесе бұрандалармен, үлкен ішкі қысыммен жұмыс істейді немесе жұмыс кезінде ауыспалы жүктемелерді сынайды, түрткі тұдыратын, онда бұрандамаларды тартуда (сомындарды) бiр нақтылы шамамен айналдыру моментiмен өндiру керек.

Тарту кезінде айналдыру моменттің шамасы формула бойынша анықталады

М = Р·L, Н·м,

мұнда, М - тартудың қажеттi айналу моментi Н·м; Р – сомынды кiлттiң сапқа күш қосалымы, Н;

L - иық, яғни кiлттiң жұтқыншағы, күшті жұмсаудың нүктеден қашықтық, м. Айналу моменттердің шамалары, бұрандалы қосылыстарды тарту үшін қажетті, тəжiрибелi жолымен нақтылы, 6 кестеде келтiрiлген.

6 кесте Бұрандалы қосылысты тарту моменттің диаметрінен жəне бұрандаманың материалының тəуелдiлiгi



Бұрандалы қосылыстың

диаметрі, мм



Айналдыру моменті Н·м, бұрандамалар үшін беріктік шегі бар материалдан, МПа

Бұрандалы қосылыстың

диаметір, мм



Айналдыру моменті Н·м, бұрандамалар үшін беріктік шегі бар материалдан, МПа

600

600-1000

600

600-1000

Мб

М8

М10



М12

М14


4-6

10-15


20-30

35-50


60-80

8-10

17-22


36-48

60-80


90-120

М16

М18


М20

М22


М24

190-120

120-140


170-200

230-280


320-360

120-140

150-170


200-230

270-320


350-400

Мүлтiксiз жəне кең таралған əдiс сомындарды тарту кезінде айналдыру моментiнiң шектеуiн (бұрандамаларды)-арнайы кiлттердi қолдануын, қамтамасыз ететiн, алдын ала тартуды дəреженiң қолдану. Бұрандалы қосылысты тартуды микрометрмен немесе тығырық индикатор-мен жəне бұрандаманы ұзындықты өлшеуге бақылауға болады. Микрометрмен бұрандалы бөлшектің ұзындығын бұрандалы қосылысын тартуын дейін жəне кейін өлшейді; бұрандаманың созылуын бақылау сұққыштың көмегiмен, бұрандаманың арнайы саңылауларын индикатормен өлшейдi.

Əдебиет: 1нег. [70-75 ], 1 қос. [133-145] Бақылау сұрақтары

1.Бұрандалы қосылысттарды құрастыруды процесс қандай кезеңдерден қалыптасады?

2.Түйiндестiрiлетiн бөлшектердегi бұрандамаларды орнату астына саңылауларды қандай бейнемен бұрғылайды?



  1. Кілтектерді бұрап тастауының əдiстерiнiң мəнi немен қорытындыланады?

  2. Аса оңай тарту күштің шыдауды əдiсін сипаттаңыз?

5.Бұрандалы қосылыстарды тоқтатудың əдiстерiнің кең таралғанын келтiріңiз?


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет