Пән бойынша оқыту бағдарламасының (Syllabus) титул парағы

Курс компоненті

Мемлекеттін экологиялық қызметі. Қоршаған табиғи орта құқық объектісі ретінде. Экологиялық кұқықтың түсінігі. Экологиялық қатынастардың түрлері және жалпы сипаттамасы. Экологиялық кұқық қатынастардың субъектілері және объектілері. Экологиялық құқық қатынастарының мазмұны. Экологиялық құқық қатынастарының пайда болуы, өзгертілуі және тоқтатылуы. Экологиялық құқықтың әдістері. Экологиялық құкықтың жалпы және арнайы кағидалары. Экологиялық құқықтың жүйесі: жалпы және арнайы бөлімдері. Экологиялық-кұқықтық институттар. Қазақстан Республикасының қазіргі құқық жүйесіндегі экологиялық құқықтың орны. Экологиялық құқықтың баска құқық салаларымен ара-қатынасы.

Экологиялық құкыктың пайда болуы, өркендеуі және болашағы. Табиғат қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану туралы республикалық заңдылықтардың негізгі даму кезеңдері. Экологиялық құқықтың қайнар көздерінің түсінігі, ерекшіліктері және классификациясы. Қазақстан Республикасының Конституциясы және экологиялық құқықтық ережелер мен талаптар. Табиғат қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану туралы жалпы және арнайы заңдар. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі - жалпы сипаттамасы және экологиялық қатынастарды құқықтық реттеудегі оның маңызы. Үкіметтің экологиялық-құқықтық актілері. Жергілікті өкілді және атқарушы органдардың экологиялық-құқықтық актілері. Экологиялық қатынастарды реттеудегі соттық тәжірибенің маңызы. Экология және табиғатты пайдалану жөніндегі халықаралық конвенциялар, мемлекет аралық келісімдер мен шарттар.

Табиғат объектілеріне мемлекеттік меншік құқығының түсінігі және жалпы сипаттамасы. Құқықтық қорғау объектілері мен мемлекеттік меншік құқығының ара қатынасы. Мемлекет - табиғат объектілеріне меншік құқығының субъектісі. Қазақстан Республикасының Парламенті, жергілікті өкілді және атқарушы орғандары мен олардың табиғат объектілеріне меншік құқығын іске асыру жөніндегі өкілетгігі. Табиғат объектілеріне меншік құқығының мазмұны және қорғалуы. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының түсінігі және жалпы сипаттамасы. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының мазмұны. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының объектілері мен субъектілері. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының пайда болу, өзгертілу және тоқтатылу негіздері.

Табиғатты пайдалану құкығының түсінігі. Табиғатты пайдалану құқығының қағидалары және негізгі белгілері. Табиғатты пайдалану құқығының түрлері, объектілері және субъектілері. Табиғатты жалпы және арнайы пайдалану. Табиғатты пайдалану құқығының мазмұны және кепілдіктері. Табиғат пайдаланушылардың кұқықтары мен міндеттері. Табиғат пайдалану кұқығын қорғау. Табиғатты пайдалану кұқығының пайда болу, өзгертілу және тоқтатылу негіздері.

Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауды мемлекеттік басқарудың түсінігі мен қызметі. Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауды басқаратын жалпы және арнайы органдар. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы жоспарлау, бағдарламалау және стандарттау мәселелері. Экологиялық нормативтер, шекті рұхсат берілетін нормалар. Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік ведомстволық, өндірістік және қоғамдық бақылау. Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану туралы даулардың түсінігі, оларды қарау және шешу тәртібі.

Экологиялық құқық саласындағы соттардың қызметі. Экологиялық құқық сласындағы проқуратураның қызметі.
6-тақырып. Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары.

Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің жалпы сипаттамасы мен түсінігі. Экологиялық мониторинг және жүзеге асырудың тәртібі. Экологиялық сараптама: міндеттері, қағидалары, түрлері. Экологиялық сараптаманың объектілері және субъектілері. Шаруашылық және басқа да қызметтерге қойылатын экологиялық талаптар. Халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Экологиялық ақпараттың түсінігі және түрлері.

Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық тетігінің құқықтық негіздері.

Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық түсінігі мен құрылымы. Экологиялық төлемдер.Экологиялық сақтандыру. Табиғатты пайдалану үшін салықтар. Арнайы табиғатты пайдалану үшін төлемдер. Табиғатты қорғау қорлары. Экологиялық аудит.

Экологиялық тәрбиелеу және білім беру, ғылыми зерттеулер.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы қоғамдық ұйымдардың және азаматтардың қатысуының жалпы сипаттамасы, түсінігі және түрлері. Азаматтардың экологиялық бірлестіктерінің құқықтары мен міндеттері. Экологиялық даулардың шешілуі. Экологиялық тәрбиелеу және білім беру, ғылыми зерттеулер. Экологиялық қоғамдық сараптама. Қоғамдық экологиялық бақылау.
8-тақырып. Қоршаған ортаны қорғау туралы зандарды бұзғаны үшін жауаптылық.

Қоршаған ортаны қорғау туралы заңдарды бұзудың түсінігі және жалпы сипаттамасы.

Экологиялық жауаптылықтың түсінігі және түрлері.

Тәртіптік жауаптылық.

Еңбек қатынастарымен байланысты экологиялық және материалдық жауаптылық.

Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін азаматтық құқықтық жауапкершіліктің түсінігі және түрлері. Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін әкімшілік жауаптылық.

Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін қылмыстық жауаптылық.

Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін өзге де экологиялық жауаптылық түрлері.

Жердің жалпы сипаттамасы, жер кодексі, жерді қорғаудың мақсаты мен міндеттері.

Жерге мемлекеттік меншік құқығы, жерге жеке меншік құқығы, мазмұны және объектілері.

Жер пайдалану құқығы, оның түрлері, субъектілері, мазмұны, жер учаскесін беру тәртібі.

Жер учаскесін нормалау.

Сервитуттар, пайдалану тәртібі және түрлері.

Жерге меншік құқығының, жер пайдалану құқығының және өзге де құқықтардың тоқтатылуы.

Жер қорының санаттары, жалпы сипаттамасы.

Жер қойнауының, пайдалы қазбалардың құқықтық жағдайының және оны қорғаудың түсінігі мен жалпы сипаттамасы. Жер қойнауы мен басқа да пайдалы қазбаларды ұтымды пайдалануды және қорғауды камтамасыз етудің мемлекеттік-құқықтық механизмі.

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазакстан Республикасының Президентінің жарлығы мен жер қойнауын ұтымды пайдалануы мен қорғауды камтамасыз ететін баска да зандар. Қазакстан Республикасының мемлекеттік жер қойнауы қорының түсінігі мен құрамы және оның жеке бөліктерінің құқықтық режимі. Жер қойнауының меншік кұқығы және оны іске асыру нысандары. Жер қойнауын пайдалану және оны қорғау саласындағы мемлекеттік басқару және оны бақылау. Жер қойнауын пайдалану құқығы және оның түрлері. Пайдалы қазбаларды есепке алу, оларды жіктеу. Пайдалы қазбалардың қен орындарының мемлеқеттік қадастры. Жер қойнауын пайдалану және қорғау туралы дауларды шешу тәртібі. Континентальды шельфты ұтымды пайдалану және қорғаудың ұйымдастыру құқықтық нысандары. Жер қойнауына, жер қойнауы пайдаланушыларға келтірілген зиянды өтеу. Жер қойнауы туралы зандарды бұзғаны үшін жауаптылық.
11-тақырып. Судың құқықтық режимі және оны қорғау.

Судың құқықтық режимінің және оны қорғаудың түсінігі мен жалпы сипаттамасы. Суды ұтымды пайдалануды және қорғауды қамтамасыз ететін мемлекеттік құқықтық механизм жолдары. Су кодексі және суларды ұтымды пайдалану және қорғауды камтамасыз ететін баска да зандар.

Қазакстан Республикасы су қорының түсінігі мен құрамы және оның жеке бөліктерінің құқықтық ережелері. Суға мемлекеттік меншік және оны жүзеге асыру нысандары. Суды пайдалану құқығы және оның түрлері. Суды мемлекеттік басқару мен оны пайдалануды және қорғауды бақылау. Су кадастры және су шаруашылық баланстары. Су дауларын шешу тәртібі, суларға және су пайдаланушыларға келтірілген зиянды өтеу. Су заңдарын бұзғаны үшін жауаптылық.
12-тақырып. Атмосфералық ауаны құқықтық қорғау.

Атмосфералық ауаның қазіргі жағдайы. Атмосфералық ауаны құқықтық қорғаудың түсінігі және жалпы сипаттамасы. Атмосфералық ауаны қорғауды қамтамасыз ететін мемлекеттік құқықтық механизмі.

"Атмосфералық ауаны қорғау туралы" Қазакстан Республикасының заңы және басқа да атмосфералық ауаны қорғау туралы заңдары. Атмосфералық ауаны қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау. Атмосфералық ауаны қорғау туралы дауларды шешу тәртібі. Атмосфералық ауаны қорғау туралы зандарды бұзғаны үшін жауаптылық.
13-тақырып. Ормандардың құқықтық режимі және оларды қорғау.

Ормандардың құқықтық режимдерінің түсінігі және жалпы сипаттамасы. Ормандарды ұтымды пайдалануды және қорғауды қамтамасыз етудің мемлекеттік құқықтық механизмі. Қазақстан Республикасының Орман кодексі және ормандарды ұтымды пайдалану және қорғауды камтамасыз ететін басқа заңдар.

Қазақстан Республикасы орман қорының түсінігі мен құрамы және оның жеке боліктерінің құқықтық режимі. Ормандарды басқару және орман шаруашылығын жүргізудің негізгі талаптары. Орман қорын топқа және қорғаныс категорияларына бөлу. Ормандарға меншік құқығы және оны жүзеге асыру нысандары. Ормандардың жай-күйіне, пайдалануына және қорғалуына мемлекеттік бақылау жасау. Орман пайдалану құқығы және оның түрлері. Дәрілік өсімдіктерді қорғаудың ерекшеліктері. Орман дауларын шешу тәртібі. Ормандарға келтірілген зияндарды өтеу және орман заңдарын бұзғаны үшін жауаптылық.
14-тақырып. Жануарлар дүниесін пайдалану мен қорғаудың құқықтық режимі.

Жануарлар дүниесін пайдалану мен қорғаудың құқықтық режимінің түсінігі және жалпы сипаттамасы. Жануарлар дүниесін ұтымды пайдалану мен қорғауды камтамасыз ететін мемлекеттік құқықтық механизмі.

"Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы" Қазакстан Республикасының заңы және осы саладағы баска да заңдар. Жануарлар дүниесіне меншік құқығы және оны жүзеғе асыру нысандары. Аң аулау және аң аулау шаруашылығын жүргізуді құқықтық реттеу. Балық аулау мен балық шаруашылығын ұйымдастыру және жүргізуді құқықтық реттеу. Жануарлар дүниесін пайдалану және қорғау саласындағы мемлекеттік басқару мен бақылау. Жануарлар дүниесіне келтірілген зиянды өтеу, жануарлар дүниесін қорғау және пайдалану туралы заңдарды бұзғаны үшін жауаптылық.

15-тақырып. Ерекше қорғалатын табиги объектілердің құқықтық режимі.

Ерекше қорғалатын табиғи объектілерінің түсінігі және құрамы. Қызыл Кітап және айналадағы табиғи ортаны қорғаудағы маңызы. Курортттардың және басқа емдеу-сауықтыру аймақтардың құқықтық режимі. Қорықтардың құқықтық режимі. Заказниктердің құқықтық режимі. Табиғат ескерткіштерінің құқықтық режимі. Табиғи ұлттық парктердің құқықтық режимі. Ботаникалық бақтардың, дендрологиялық және зоологиялық парктердің, тарихи-табиғи және мемориалдық парктердің құқықтық режимі. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық апат аймақтары.

Қоршаған ортаны халықаралық-құқықтық қорғау.

Қоршаған ортаны халықаралық-құқықтық қорғаудың түсінігі және жалпы сипаттамасы. Халықаралық табиғатты қорғау объектілері мен субъектілері. Табиғи ортаны қорғау саласындағы халықаралық келісімдер, конвенциялар, шарттар қоршаған ортаны қорғаудың халықаралық мемлекеттік-құқықтық механизмі. Қоршаған ортаны халықаралық қорғауға Қазакстан Республикасының қатысу нысандары.

Мемлекеттін экологиялық қызметі. Экологиялық кұқықтың түсінігі. Экологиялық қатынастардың түрлері және жалпы сипаттамасы. Экологиялық құқық қатынастарының мазмұны. Экологиялық құқықтың әдістері. Экологиялық құкықтың жалпы және арнайы кағидалары. Экологиялық-кұқықтық институттар. Қазақстан Республикасының қазіргі құқық жүйесіндегі экологиялық құқықтың орны. Экологиялық құқықтың баска құқық салаларымен ара-қатынасы.

Экологиялық құкыктың пайда болуы, өркендеуі және болашағы. Экологиялық құқықтың қайнар көздерінің түсінігі, ерекшіліктері және классификациясы. Табиғат қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану туралы жалпы және арнайы заңдар. Үкіметтің экологиялық-құқықтық актілері. Экологиялық қатынастарды реттеудегі соттық тәжірибенің маңызы. Экология және табиғатты пайдалану жөніндегі халықаралық конвенциялар, мемлекет аралық келісімдер мен шарттар.

Табиғат объектілеріне мемлекеттік меншік құқығының түсінігі және жалпы сипаттамасы. Мемлекет - табиғат объектілеріне меншік құқығының субъектісі. Табиғат объектілеріне меншік құқығының мазмұны және қорғалуы. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының мазмұны. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының пайда болу, өзгертілу және тоқтатылу негіздері.

Табиғатты пайдалану құкығының түсінігі. Табиғатты пайдалану құқығының түрлері, объектілері және субъектілері. Табиғатты пайдалану құқығының мазмұны және кепілдіктері. Табиғат пайдалану кұқығын қорғау. Табиғатты пайдалану кұқығының пайда болу, өзгертілу және тоқтатылу негіздері.

Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауды мемлекеттік басқарудың түсінігі мен қызметі. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы жоспарлау, бағдарламалау және стандарттау мәселелері. Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік ведомстволық, өндірістік және қоғамдық бақылау.

Экологиялық құқық саласындағы соттардың қызметі.
6-тақырып. Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары.

Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің жалпы сипаттамасы мен түсінігі. Экологиялық сараптама: міндеттері, қағидалары, түрлері. Шаруашылық және басқа да қызметтерге қойылатын экологиялық талаптар. Экологиялық ақпараттың түсінігі және түрлері.

Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық тетігінің құқықтық негіздері.

Экологиялық төлемдер. Табиғатты пайдалану үшін салықтар. Арнайы табиғатты пайдалану үшін төлемдер. Экологиялық аудит.

Экологиялық тәрбиелеу және білім беру, ғылыми зерттеулер.

Азаматтардың экологиялық бірлестіктерінің құқықтары мен міндеттері. Экологиялық тәрбиелеу және білім беру, ғылыми зерттеулер. Қоғамдық экологиялық бақылау.
8-тақырып. Қоршаған ортаны қорғау туралы зандарды бұзғаны үшін жауаптылық.

Қоршаған ортаны қорғау туралы заңдарды бұзудың түсінігі және жалпы сипаттамасы.

Тәртіптік жауаптылық.

Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін азаматтық құқықтық жауапкершіліктің түсінігі және түрлері.

Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін қылмыстық жауаптылық.
9-тақырып. Жерді құқықтық қорғау.

Жердің жалпы сипаттамасы, жер кодексі, жерді қорғаудың мақсаты мен міндеттері.

Жер пайдалану құқығы, оның түрлері, субъектілері, мазмұны, жер учаскесін беру тәртібі.

Сервитуттар, пайдалану тәртібі және түрлері.

Жер қорының санаттары, жалпы сипаттамасы.
10-тақырып. Жер қойнауынын құқықтық режимі және оны қорғау.

Жер қойнауының, пайдалы қазбалардың құқықтық жағдайының және оны қорғаудың түсінігі мен жалпы сипаттамасы.

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазакстан Республикасының Президентінің жарлығы мен жер қойнауын ұтымды пайдалануы мен қорғауды камтамасыз ететін баска да зандар. Жер қойнауының меншік кұқығы және оны іске асыру нысандары. Жер қойнауын пайдалану құқығы және оның түрлері. Пайдалы қазбалардың қен орындарының мемлеқеттік қадастры. Континентальды шельфты ұтымды пайдалану және қорғаудың ұйымдастыру құқықтық нысандары. Жер қойнауы туралы зандарды бұзғаны үшін жауаптылық.
11-тақырып. Судың құқықтық режимі және оны қорғау.

Судың құқықтық режимінің және оны қорғаудың түсінігі мен жалпы сипаттамасы. Су кодексі және суларды ұтымды пайдалану және қорғауды камтамасыз ететін баска да зандар.

Суға мемлекеттік меншік және оны жүзеге асыру нысандары. Суды мемлекеттік басқару мен оны пайдалануды және қорғауды бақылау. Су дауларын шешу тәртібі, суларға және су пайдаланушыларға келтірілген зиянды өтеу.
12-тақырып. Атмосфералық ауаны құқықтық қорғау.

Атмосфералық ауаның қазіргі жағдайы. Атмосфералық ауаны қорғауды қамтамасыз ететін мемлекеттік құқықтық механизмі.

Атмосфералық ауаны қорғау саласындағы мемлекеттік бақылау. Атмосфералық ауаны қорғау туралы зандарды бұзғаны үшін жауаптылық.
13-тақырып. Ормандардың құқықтық режимі және оларды қорғау.

Ормандардың құқықтық режимдерінің түсінігі және жалпы сипаттамасы. Қазақстан Республикасының Орман кодексі және ормандарды ұтымды пайдалану және қорғауды камтамасыз ететін басқа заңдар.

Ормандарды басқару және орман шаруашылығын жүргізудің негізгі талаптары. Ормандарға меншік құқығы және оны жүзеге асыру нысандары. Орман пайдалану құқығы және оның түрлері. Орман дауларын шешу тәртібі.
14-тақырып. Жануарлар дүниесін пайдалану мен қорғаудың құқықтық режимі.

Жануарлар дүниесін пайдалану мен қорғаудың құқықтық режимінің түсінігі және жалпы сипаттамасы.

"Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы" Қазакстан Республикасының заңы және осы саладағы баска да заңдар. Аң аулау және аң аулау шаруашылығын жүргізуді құқықтық реттеу. Жануарлар дүниесін пайдалану және қорғау саласындағы мемлекеттік басқару мен бақылау.

15-тақырып. Ерекше қорғалатын табиги объектілердің құқықтық режимі.

Ерекше қорғалатын табиғи объектілерінің түсінігі және құрамы. Курортттардың және басқа емдеу-сауықтыру аймақтардың құқықтық режимі. Заказниктердің құқықтық режимі. Табиғи ұлттық парктердің құқықтық режимі. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық апат аймақтары.

Қоршаған ортаны халықаралық-құқықтық қорғаудың түсінігі және жалпы сипаттамасы. Табиғи ортаны қорғау саласындағы халықаралық келісімдер, конвенциялар, шарттар қоршаған ортаны қорғаудың халықаралық мемлекеттік-құқықтық механизмі.
Сыртқы бөлім студенттерінің СӨЖ мазмұны

2-тақырып. Экологиялық заңдарды бұзғаны үшін құқықтық жауапкершілік.

3-тақырып. Экология саласындағы басқарудың уйымдастырушылық-құқықтық механизмі.

4-тақырып. Ормандарды пайдалану мен қорғаудың экологиялық-құқықтық режимі.

5-тақырып. Жануарлар әлемін пайдалану мен қорғаудың экологиялық-құқықтық режимі.

6-тақырып. Қоршаған ортаны халықаралық-құқықтық қорғау.

Қоршаған табиғи орта құқық объектісі ретінде. Экологиялық қатынастардың түрлері және жалпы сипаттамасы. Экологиялық құқық қатынастарының мазмұны. Экологиялық құқықтың әдістері. Экологиялық құқықтың жүйесі: жалпы және арнайы бөлімдері. Қазақстан Республикасының қазіргі құқық жүйесіндегі экологиялық құқықтың орны.

Табиғат қорғау және табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану туралы республикалық заңдылықтардың негізгі даму кезеңдері. Қазақстан Республикасының Конституциясы және экологиялық құқықтық ережелер мен талаптар. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі - жалпы сипаттамасы және экологиялық қатынастарды құқықтық реттеудегі оның маңызы. Жергілікті өкілді және атқарушы органдардың экологиялық-құқықтық актілері. Экология және табиғатты пайдалану жөніндегі халықаралық конвенциялар, мемлекет аралық келісімдер мен шарттар.

Құқықтық қорғау объектілері мен мемлекеттік меншік құқығының ара қатынасы. Қазақстан Республикасының Парламенті, жергілікті өкілді және атқарушы орғандары мен олардың табиғат объектілеріне меншік құқығын іске асыру жөніндегі өкілетгігі. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының түсінігі және жалпы сипаттамасы. Табиғи ресурстарға жеке меншік құқығының объектілері мен субъектілері.

Табиғатты пайдалану құқығының қағидалары және негізгі белгілері. Табиғатты жалпы және арнайы пайдалану. Табиғат пайдаланушылардың кұқықтары мен міндеттері. Табиғатты пайдалану кұқығының пайда болу, өзгертілу және тоқтатылу негіздері.

Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғауды басқаратын жалпы және арнайы органдар. Экологиялық нормативтер, шекті рұхсат берілетін нормаларҚоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану туралы даулардың түсінігі, оларды қарау және шешу тәртібі.

Экологиялық құқық сласындағы прокуратураның қызметі.

6-тақырып. Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары.

Экологиялық сараптама: міндеттері, қағидалары, түрлері. Шаруашылық және басқа да қызметтерге қойылатын экологиялық талаптар. Экологиялық ақпараттың түсінігі және түрлері.

Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық түсінігі мен құрылымы. Экологиялық сақтандыру. Арнайы табиғатты пайдалану үшін төлемдер. Экологиялық аудит.
7- тақырып. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы дауларды шешудегі қоғамдық бірлестіктердің құқықтары мен міндеттері.

Қоршаған ортаны қорғау саласындағы қоғамдық ұйымдардың және азаматтардың қатысуының жалпы сипаттамасы, түсінігі және түрлері. Экологиялық тәрбиелеу және білім беру, ғылыми зерттеулер. Қоғамдық экологиялық бақылау.