Пәні бойынша «050117»- «Қазақ тілі мен әдебиеті», мамандығының 2 курс студенттерінің білімін бақылауға арналған
жүктеу/скачать 1.33 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5.Тапсырма
- Қолданылатын әдебиеттер: Негізгі
- 5Тапсырмалары
- 5. Тапсырмалары
- Қазақ тілі лексикалогия пәні бойынша тест тапсырмалары
Қолданылатын әдебиеттер: Негізгі: 1.І.Кеңесбаев, Ғ.Мұсабаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1975. 2.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1975 3.М.Балақаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1992. 4.М.Қараев. Қазақ тілі, А., 1993. 5.М.Серғалиев, Ш.Бектұров. Қазақ тілі, А., 1991. 6.К.Аханов. Тіл білімінің негіздері, А., 1984. 7.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1967. 8. Ғ.Мұсабаев. Современный казахском язык, А., 1974. 9.І.Кеңесбаев. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі, А., 1977 10.Фразеологизмдердің көркем әдебиетте қолданылуы, А., 1972. 11.Э. Севортян. Түркі тілдерінің этимологиялық сөздігі, М., 1974 12.Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі, М., 1974 13.Көне түркі сөздігі, А., 1969 14.Ә.Нұрмағамбетов. Бес жүз екі сөз, А., 1989 15.Ә.Әбдірахманов. Этимология және топономика, А., 1976 16.А.Байтұрсынов. Тіл тағылымы, А., 1992 17.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің лексикасы мен фразеологиясы, А., 1992 Көмекші: 1.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің синонимдер сөздігі, А., 1962. 2.А.Белбаева. Қазақ тілінің омонимдер сөздігі, А., 1976. 3.Д.Ысқақов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1974. 4.Ы.Маманов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1969. 5.Ә.Ермаков. Сөз мағынасының кеңеюі мен тараюы, А., 1967 6.С.Исаев. Қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты, А., 1991
1. Ғ. Мүсірепов шығармаларындағы афоризмдер 2.Сабақ түрі:Сұрақ-жауап. 3.Сұрақтары:
«Жат елдегі» афоризмдер 7.Еңбекке байланысты афоризмдер 8.Денсаулыққа байланысты афоризмдер 9.Егінге байланысты афоризмдер Теориялық мәліме: Заманымыздың заңғар жазушысы Ғ. Мүсірепов шығармаларында афоризмге айналған сөздер жеткілікті. Жазушының қай шығармасын алсақ та, онда афоризмдер молынан кездеседі. «Жігітке 40 –қа келгенше ес кірмес қасірет, әйел 40 - қа келгенше өңін бермес - қасірет». «Жігітке білек те керек, жүрек те керек, іс те керек, тіс те керек»; «Көл Баян деп шайқалады, Таяу Баян деп күңіренеді, Теңіз баян деп тербеледі, Анам Баян деп зарланады, Жел Баян деп сызыңдайды, Қайдасың сен - Баян». Бетке ұстасаң беделің қандай еді, Артқа ұшсақ, панаң қандай еді? «Кездеспей кеткен бір бейне» т.б. 4. Талқылау сұрақтары:
5.Тапсырма: 1.Сөз қолдану түрлерін анықтау,афоизм түрлерін анықта. 2.Сөздердің тақырыптарын анықта, афоризмдердің еңбекке байланысты қолданылуын тап.
1.І.Кеңесбаев, Ғ.Мұсабаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1975. 2.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1975 3.М.Балақаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1992. 4.М.Қараев. Қазақ тілі, А., 1993. 5.М.Серғалиев, Ш.Бектұров. Қазақ тілі, А., 1991. 6.К.Аханов. Тіл білімінің негіздері, А., 1984. 7.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1967. 8. Ғ.Мұсабаев. Современный казахском язык, А., 1974. 9.І.Кеңесбаев. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі, А., 1977 10.Фразеологизмдердің көркем әдебиетте қолданылуы, А., 1972. 11.Э. Севортян. Түркі тілдерінің этимологиялық сөздігі, М., 1974 12.Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі, М., 1974 13.Көне түркі сөздігі, А., 1969 14.Ә.Нұрмағамбетов. Бес жүз екі сөз, А., 1989 15.Ә.Әбдірахманов. Этимология және топономика, А., 1976 16.А.Байтұрсынов. Тіл тағылымы, А., 1992 17.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің лексикасы мен фразеологиясы, А., 1992 Көмекші: 1.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің синонимдер сөздігі, А., 1962. 2.А.Белбаева. Қазақ тілінің омонимдер сөздігі, А., 1976. 3.Д.Ысқақов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1974. 4.Ы.Маманов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1969. 5.Ә.Ермаков. Сөз мағынасының кеңеюі мен тараюы, А., 1967 6.С.Исаев. Қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты, А., 1991
1.Сөздердің жұмсалу тарихы 2.Мағыналы екі сөздің қатар жұмсалуы 3.Перифраза 4.Периссология 5.Диттология 6.Плеоназм туралы түсінік Теориялық мәлімет Қандай тілде болсын, лингвистикалық терминдер елеулі орын алады. Қазақ тілінің лингвистикалық терминдер сөздігіне зер салсақ, тілімізде қоолданылатын алуан түрлі терминдер бар екеніне және оларды белгілі бір дәрежеде адам ойын түрлендіріп жеткізуге қызмет ететінін байқауға болады. Академик І. Кеңесбаев пен профессор Т. Жанұзақов түзіп, Алматыда 1966 ж. жарық көрген «Қазақ тілінің лингвистикалық сөздігінде» плеоназмға мынадай анықтама берілген: «Адам ойын анық, айқын беруде кездесетін артық сөз. Плеоназмның бірнеше түрі бар: перифраза, периссология, диттология». Қазақ тілінде самал, жел сөздері қолданылады: самал - араб сөзі, жел – түркі сөзі. Перифраза – белгілі бір сөйлемдердегі ойды басқа сөзбен білдіру: «біздің үйді көріп кетіңіз» деп айту орнына «біздің лашығымызды көріп кетіңіз» делінеді, көбінесе, бұл перифраза дегеннің мағынасына жуық. Периссология – ой пікірді я ұғымды анық етіп айтудағы артық сөз, лексикалық артықтық. 4.Бақылау сұрақтары:
5Тапсырмалары: 1.Сөздердің жұмсалу тарихы 2.Лингвистикалық терминдер сөздігі 3.Сөздіктің құрылысы 4.Үйде орындалған тапсырманы талдау
1.І.Кеңесбаев, Ғ.Мұсабаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1975. 2.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1975 3.М.Балақаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1992. 4.М.Қараев. Қазақ тілі, А., 1993. 5.М.Серғалиев, Ш.Бектұров. Қазақ тілі, А., 1991. 6.К.Аханов. Тіл білімінің негіздері, А., 1984. 7.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1967. 8. Ғ.Мұсабаев. Современный казахском язык, А., 1974. 9.І.Кеңесбаев. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі, А., 1977 10.Фразеологизмдердің көркем әдебиетте қолданылуы, А., 1972. 11.Э. Севортян. Түркі тілдерінің этимологиялық сөздігі, М., 1974 12.Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі, М., 1974 13.Көне түркі сөздігі, А., 1969 14.Ә.Нұрмағамбетов. Бес жүз екі сөз, А., 1989 15.Ә.Әбдірахманов. Этимология және топономика, А., 1976 16.А.Байтұрсынов. Тіл тағылымы, А., 1992 17.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің лексикасы мен фразеологиясы, А., 1992 Көмекші: 1.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің синонимдер сөздігі, А., 1962. 2.А.Белбаева. Қазақ тілінің омонимдер сөздігі, А., 1976. 3.Д.Ысқақов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1974. 4.Ы.Маманов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1969. 5.Ә.Ермаков. Сөз мағынасының кеңеюі мен тараюы, А., 1967 6.С.Исаев. Қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты, А., 1991
. 1. Синоним туралы түсінік 2.Синоним және омоним 3.Синонимдіктің шарттары 4.Синоним – жуық мәнді сөздер 5.Синонимдік қатар 6.Синонимдік тіркестер 7.Синонимдік фразеологизмдер 8.Синонимдер – тіл байлығы 9.Синонимдердің зерттелу жайы
Бұл үш белгі – сөздерді синоним деп танудағы басты шарт. Сонымен қатар бір сөз тобынан болған синонимдер біріңғай грамматикалық тұлғада келіп, контексте бірін – бірі алмастырған жағдайда бір ғана сөйлем мүшесінің қызметін атқаруы синонимдердің қосымша белгісі болып табылады. Дыбысталуы әр басқа болғанымен, мағынасы жақын сөздер синонимдер делінеді. Синонимдер сөздердің жалпы мағыналық бірлестігіне қарай топтастырылады. Яғни сөздер бір ғана ұғымды білдіретіндіктен, олар синоним деп танылады. Синонимдік қатардың мағыналық бірлігі сөздерді өзара жақындатып салыстыру үшін сонымен қатар оларды бір – біріне қарсы қойып ерекшелеуге де негіз болады. Синонимдер бір ғана ұғымды білдіреді дегеннен олардың мағынасы нақ бірдей, әр уақытта олардың мағынасы тепе – тең болып тұрады деген сыңаржақ ұғым тумасқа керек. 4. Бақылау сұрақтары:
5. Тапсырмалары:Синонимдердің сөйлемдегі қызметін көрсету,синонимдердің мағыналық топтарын ажырату. Қолданылатын әдебиеттер: Негізгі: 1.І.Кеңесбаев, Ғ.Мұсабаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1975. 2.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1975 3.М.Балақаев. Қазіргі қазақ тілі, А., 1992. 4.М.Қараев. Қазақ тілі, А., 1993. 5.М.Серғалиев, Ш.Бектұров. Қазақ тілі, А., 1991. 6.К.Аханов. Тіл білімінің негіздері, А., 1984. 7.Қазақ тілінің грамматикасы, А., 1967. 8. Ғ.Мұсабаев. Современный казахском язык, А., 1974. 9.І.Кеңесбаев. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі, А., 1977 10.Фразеологизмдердің көркем әдебиетте қолданылуы, А., 1972. 11.Э. Севортян. Түркі тілдерінің этимологиялық сөздігі, М., 1974 12.Қазақ тілінің қысқаша этимологиялық сөздігі, М., 1974 13.Көне түркі сөздігі, А., 1969 14.Ә.Нұрмағамбетов. Бес жүз екі сөз, А., 1989 15.Ә.Әбдірахманов. Этимология және топономика, А., 1976 16.А.Байтұрсынов. Тіл тағылымы, А., 1992 17.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің лексикасы мен фразеологиясы, А., 1992 Көмекші: 1.Ә.Болғанбаев. Қазақ тілінің синонимдер сөздігі, А., 1962. 2.А.Белбаева. Қазақ тілінің омонимдер сөздігі, А., 1976. 3.Д.Ысқақов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1974. 4.Ы.Маманов. Қазіргі қазақ тілі, А., 1969. 5.Ә.Ермаков. Сөз мағынасының кеңеюі мен тараюы, А., 1967 6.С.Исаев. Қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты, А., 1999
Лексика деген не? А) Дыбыс жүйесі В)Сөздердің байланысы С)Буындар көрінісі Д)Тілдегі создер жиынтыгы
А) Латын В)Грекө
С)Агылшын Д)Франсуз
А) Дыбыстарды В)Тілдегі создер жиынтыгын С)Сойлем мушелерін Д)Сөз тіркестерін
А) Дыбыстык форма мен магына тұтастыгы В)Бастауыш пен баяндауыштын жиынтыгы С)Бастауыш болатын сөз таптары Д)Баяндауыштын турлері
А) Үш В)Екі
С)Төрт Д)Бес
А) Ол В)Пышактын С)Жүзін Д)Кайрап
А) Конерген сөздер В)Байыргы сөздер С)Ауыспалы магыналы Д)Теңеу сөздер
А) Макта В)Бақ
С)Көзілдірік Д)Барыс
А) Кыс, жаз В)Жаз, түс С)Кір, көр Д)Аспан,әуе
А) Омоним В)Синоним С)Диалект Д)Архаизм
А) Ол оқыды В)Оқыған азамат С)Сау басына сақина тілеу Д)Барға қанағат ет
А) Жуйрік ой В)Терең су С)Биік тау Д)Сергек адам
А) Еркін В)Тұракты С)Күрделі сөз Д)Матасу
А) Қара жұмыс В)Кара көйлек С)Қара сөз Д)Қара қағаз
А) Алма В)Жазса
С)Дерек Д)Серік
А) Асык В)Кебеже
С)Тікушак Д)Жебе
А) Сулу, керек, ак В)Ер, шырайлы С)Шыдам, сабыр, тозім Д)Корік, саз, адемі
А) Купия, жария В)Кырагы, кореген С)Езу, азіл Д)Сон, кейін
А) Әдемі В)Ретсіз
С)Әсем Д)Корікті
А) Курделі соз В)Еркін тіркес С)Идиома Д)Мател
А) Диалект В)Неологизм С)Касіби Д)Термин
А) Кесек, кулак В)Корамсак, куйме С) Акция, биржа Д)Мередиан, экватор
А) Ашык В)Айкын
С)Жылдам Д)Уактында
А) Морфология В)Фонетика С)Лексика Д)Синтаксис
А) Дыбыстардын белгілі бір тартіпке салынган жинагы В)Создердін дурыс айтылу нормасы С)Создердін дурыс жазылу принципі Д)Дыбысты жазудагы танба
А) алаша В)орман
С)мектеп Д)жанбыр
А) Кайындар В)Окушылар С)Конактар Д)Даптер
А) калалык В)казір
С)кітапхана Д)бірсыпыра
А) лер В)ен
С)ші Д)бек
А) козілдірік В)Тыныштык С)басылым Д)ажуалау
А) Кенет токтау В)Астына копшік кою С)Катты тандану Д)Ак боран
А) Еркін В)Туракты С)Курделі соз Д)Матасу
А) Казак тілі алсіреуге тиіс емес В)Өкпесі ошіп С)Бораннын уні алсіреді Д)Мылтык даусы алсіреді
А) Ресми В)Гылыми
С)Іс-кагаздар Д)Коркем адебиет
А) Кара жумыс В)Кара кой лек С)Кара соз Д)Каракагаз
А) Кара соз В)Биік тау С)Аласа уй Д)Кара кой
А) Алма В)Жазса
С)Дерек Д)Серік
А) Ака В)Кебеже
С)Тікушак Д)Кебеже
А) Сулу, керек, ак В)Ер, шырайлы С)Шыдам, сабыр, тозім Д)Корік, соз, адемі
А) Урыс В)Алтьыншаш С)Вазелин Д)Урдіс
А) Сон, кейін, унемі В)Кырагы, коре ген С)Купия, жария Д)Әтеш, тауык
А) Купия, жария В)Кырагы, кореген С)Езу, азіл Д)Сон, кейін
А) Кабысу В)Жатасу
С)Киысу Д)Жанасу
А) Әдемі В)Ретсіз
С)Әсем Д)Корікті
А) Еркін В)Туракты С)Макал Д)Мател
А) Касіби В)Неологиз С)Диалект Д)Термин
А) Диалект В)Архаизм С)Касіби Д)Термин
А) Әсерлі, тартымды В)Баглан, багдар С)Әрен, зорга Д)Багу, жаю
А) Аузын ашты В)Аузына кум куйылды С)Ауыз тимеу Д)Аузы ашык тур
А) Косек, кулак В)Корамсак, куйме С)Аренда, серіктестік Д)Меридиан, экватор
А) Бугін, биыл В)Анык, айкын С)Жаз, тер Д)Әр турлі
А) Аншылар шыкты В)Өленді куып журген мен бір аншы С)Тулкі куган аншыдай Д)Ол озі аншы
А) Кулагер, акен – тулпар, шешен - сункар В)Абайдын акесі – Қунанбай С)“Әкем-ау, окып берші” Д)Урганнын акесін корсету
А) Бау В)Кырсык
С)Терезе Д)Аксуйек
А) Ол баяндады. В)Аузымен орак орады. С)Енсесі биік ел. Д)Ер есімі – ел есінде.
А) 3 В)4
С)5 Д)6
А) Елдос В)Аскар
С)жер Д)Алыстугын
А) Ит аркасы киян В)Калауын тапса, кар жанады. С)От тілді , орак ауызды. Д)Сабактардын сабагы - адебиет пен тіл.
А) Уйірлі - шубірлі В)Тунык – лай С)Уялу - имену Д)Асты - жаны
А) Куллі галам В)Айызы кану С)Кун козі Д)Нашар адам
А) Мен келдім. В)Коз шырымын алды С)Окыган окушы Д)мумкін, келер
А) Кунгей – коленке В)Ушан - теніз С)Тіршілік – жан багу Д)Кунгей – коленке
А) Актау, майлау В)Аскабак, ас казан С)Аласа, тапал Д)Аткыш, мерген
А) Докей, мыкты В)Ескі, коне С)Әдемі, сулу, коркем Д)Епті, орашолак
А) Жондеу – бузу В)Уялшак - уян С)Уздік - создык Д)Устем - басым
А) Сойлем мушелерін В)Соз курамын С)Соз тіркесін Д)Соз курамын
А) Агаш, жапырак В)Кайратты, кажырлы, куатты С)Ауыр, аусыл, адуын Д)Енбек, абырой
А) Макал В)Аныз
С)Ертегі Д)Жумбак
А) Санк етті В)Келіп отыр С)Ашык ауыз Д)Айтар соз
А) Шалбар В)Сым
С)Нарык Д)Бекіре
А) 10 В)1
С)2 Д)3
А) Ашык В)Анык
С)Жылдам Д)Уактында
А) Неологизм В)Архаизм С)Термин Д)Диалект
А) Салем алысканнан кейін уйге кірді. В)Акын озінін іздемпаз беталысын танытты. С)Олар жаумен алысты Д)Жаксыны алыс корме жүктеу/скачать 1.33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|