-дәріс. Негізгі режимдер мен астық массасының сақтау әдістері

1. Астық және тұқым сақтау режимдерін жалпы сипаттамасы.

1. 
   Құрғақ мемлекеттік теориялық негіздері астық сақтау режимі.
   
2. 
   Сақтау технологиясы құрғақ астық. Оны орналастыру ережелері.
   
3. 
   Астық ылғал сорбция қорғау
   

Дәріс мақсаты: Астық түйірлерін сақтау технологиясы жөнінде жалпы мәліметтер, астық түйірлері қоймаларының сан алуан түрлері

Сонымен қоса басты рольді астық комплексінде жұмысшылар атқарады, олар астық қабылдау реттілігінде қабылданатын астықтың кәсіби ерекшеліктері туралы құру, әрбір партияның сапасын нақты анықтау, өңдеу және сақтаудың рационалды тәртібін құру, жұмысқа барлық құрылғыларды және салмақ өлшеу құрылғыларын дайындайды.

Астықты орналастыру тәртібін жоспарланған немесе нақты қабылдау көлемінің шығу негіздеріне қарап анықтайды, бұл өңдеу, сақтау және астықты тасымалдау кезінде. Сонымен қоса мекеменің алдыңғы жылғы тәжірибелері ескеріледі.

Бидайдың және басқа да мәдениеттердің өсу ауданына, топырағына, ауа райы жағдайына байланысты және астық сұрыптарының әр түрлі болып келуіне байланысты қабылдау және сақтау кезінде біртекті партия құру қиынға соғады.

Стандартқа астықтың тауар классификациясын енгізу , астық партиясын орналастыру және пішіндеу мен ары қарай мақсаттарда қолдануға мүмкіндік береді.Одан басқа сапасы бойынша астықты нақты классификациялау тауар-қаржы байланыстарын астықпен жұмыстың әр кезеңінде дамытуға көмектеседі.

Апробационды баулардан сынама алады да, бидай үшін типін, подтипін, шынылығын, табиғатын, клейковинаның саны мен сапасын анықтайды. Осы алынған мөлшерлі сапа бағасы, астық партиясының саны және қабылдау құрылғыларының қабілеттілігін бақылаап, сағаттық және тәуліктік астықты автокөліктермен тасымалдау графиктерін құрады.

Астықты үздіксіз қабылдау үшін жинақтау шанақтарын бөлу қажет. Қабылданатын астықты автокөлік таразыда тапсырушының қатысуымен өлшейді. Әр автокөліктен астық қабылдаған кезде сүңгімен аз мөлшерде нүктелік үлгі алады. Ол стандарт бойынша астаудың ұзындығына байланысты 4,6 немесе 8 нүктеден алады. 3,5-4,5 метр – 6 нүктеде, ұзындығы 4,5 метрден ұзын болса – 8 нүктеден. Сынаманы 0,5-1 метр қашықтықта алдыңғы және артқы борттан және 0,5 метр шеткі борттан алады. Жалпы нүктелі сынаманың салмағы – 1, 1.5, 2 кг және ол нүктелі сынаманың әрбір схемасына сәйкес болу керек. Автопоездарда нүктелі сынаманы әрбір прицептан алады.

Нүктелі үлгілерден біріккен үлгі жасайды, оны жылдам сарапқа салады: органолептикалық бағалау ( түсі, иісі), оның залалдануын және ылғалдылығын ( электроылғал өлшегіштерде), түрін анықтайды. Бұл көрсеткіштерге байланысты машинаны жоспар бойынша астықты орналастыру жеріне жіберіп, астықты түсіреді.

Партияны қалыптастыру, қабылдау реттілігі

Бір текті партияны қалыптастыру үшін оны осы осындай белгілері бойынша бөледі: мәдениеті, түрі, класы және мемлекеттік стандарт бойынша ылғалдылығы , басқа қоспалардың болуына байланысты бөледі. Мысалға, астық және астық мәдениетін (күріш және жүгеріден басқа) партиясын қалыптастырған кезде оларды ылғалдылығы және бөгде қоспалары бойынша шахталық астық кептіргіштерде орналастырады.

а) ылғалдылығы бойынша: құрғақ және орташа құрғақ; ылғалды (үйіндінің биіктігі 2 метрден жоғары емес), шикі, 22% -ға дейін (үйіндінің биіктігі 1,5 метрден биік емес), шикі 22% дан жоғары ылғалдылығы 6% аралығында (үйіндінің биіктігі 1 метрден жоғары емес), ал дәндегі жүгері үшін ылғалдылық бойынша 5% аралығында.

б) бөгде қоспалары бойынша : таза және орташа таза; шектеулі кондициясы бойынша қоспалы; шектеулі кондициясы бойынша жоғары.

Егер өндірістік технологиялық желісі рециркуляциялық астық кептіргіштермен жабдықталса, онда астық партиясын қалыптастыру ылғалдылығы және бөгде қоспалары бойынша бөлінбей орналастырады.

Алайда жаңа жиналған астықты желдетіп, тазалау керек. Ол астық кептіргіштің жұмысын жоғарлатады, өрт шығу қаупі бар . Жаңа жиналған ылғалды және ішкі бидайды кептіруге дейін, астық кептіргіштің түріне байланыссыз қарқынды желдетілетін сеператормен жабдықталу керек.

Жаңа жиналған астық партиясын сыртқы силостарда өңдеуге дейін орналастыру қажет(темір бетонды), ал элеватордың ішкі силостары өңделген астықты ұзақ сақтау үшін қолданылады.

Астықты орналастыру жоспарын жасаған кезде алдын – ала ескерілетін жағдайлар: партиялардың түрлерін, клейковина сапасын, ылғалдылығын және бөгле қоспалардың мөлшерін ескеру керек.Алайда биылғы жылдың астықөнімін біріктіруге болмайды. Олар фулигацияға немесе өздігінен қызуға ұшырайды.

Сапасы бойынша бағалы дәнді – дақылдарды, жармалы және дәнді бұршақты мәдениеттерді және де сыра ашыту арпасын бөлек орналастырады. Қатты бидайды түр және түршелер бойынша біріктіріп орналастыруға болады.

Кей кездерде сыртқы қолайсыз жағдайлардың әсерінен бидай түрінің табиғи түсі жоғалып кетеді. Бұл жағдайда астықтың нақты номері , түрі және түршесі болмайды . Бүндай жағдайларда астық партияларын қарайған – егер де қарайып кеткен кезде немесе түссізденген – астықтың түссіздену дәрежесі бойынша :

1 дәреже, бастапқы – жылтырлығын жоғалту және арқа жағынан түссіздену;

2 дәреже – жылтырлығын жоғалту және дәннің арқа жағының жандарының түссізденуі;

3 дәреже – бүкіл дәннің түссізденуі.

Түсі жағынан әдетегідей емес қатты бидай партиясының түсі бойынша ауытқуы кей бөліктерінің шынылығынан болады.

Төртінші класқа сәйкес келетін (МЕСТ 9353 - 90) қатты бидай дәні түскен кезде оны жармалық деп атап,4 – ші класс бойынша бағалап , бөлек орналастырады. Егер де мекемеге зақымдалған астық түскен жағдайда, оны міндетті түрде бөлек орналастрып өңдейді.

Мысалы, ерекше белгілерімен есепке алынатын астық немесе бидай : тасбақа кенесімен зақымдалған, бөгде иісі бар, өніп кеткен, белгілі қалыптан жобаланған мөлшерде зиянды және қиын бөлінетін қоспалар.

Қабылдау және орналастыру кезінде аз зақымдалған астықты ерекшеліктері болады, оларды өндірісте сақтау керек.

Фузариозды бидай және арпаның тауар партиясын қалыптастырған кезде оларды қолдану мақсаттары 8 – 9 кестеде көрсетілген.

8 – кесте. Фузариозды бидай тауар партиясын қалыптастырады.

Партиядағы фузариозды дән құрамы, %	Дезоксиниваленолдың қалыптасқан партиядағы құрамы,мг/кг	Партияның мақсатты қолданысы
1,0 – ге дейін қосылған	0,7-ге дейін	Азық-түлікті мақсатта (шектеусіз)
Жоғары 2,0-ге дейін қосылған	1,4-ке дейін	Азық-түлікті мақсатта Фуражды мақсатта
2,0 –ден жоғары 10-ға дейін	20,0-ге дейін	Фуражды мақсатта
10,0 жоғары	20,0-ге дейін одан жоғары	Фуражды мақсат.Техникалық өңдеу

9-кесте. Фузариозды арпа – тауар партиясын қалыптастыру.

Бақылау сұрақтары:

1. Астық түйірлерін сақтау технологиясы жөнінде қандай мәліметтер білесің,?

2. Астық түйірлер қоймаларының сан алуан түрлері?

3. Партияларды қалыптастыру және олардың біртектілігі?

9-дәріс. Астықты кептіруді туғызу себептері
Дәріс сұрақтары:

1. Астық массасы (қоспалардың шығару, сұрыптау, астық зиянкестер дезинфекциялау, салқындату)

2. Тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін аса маңызды технологиялық әдістері
Дәріс мақсаты: Конвективті кептіру, кептіру кезінде астық түйірлерінде болатын үрдістер
Дән кептіру үрдісіндегі жылу және ылғал алмасу.

Жылу және ылғал алмасу дән кептіру кезінде жылу және масса алмасудың жалпы заңына тәуелді және оның уақытша жағдайы болып табылады. Осының негізінде жылу және ылғал алмасу үрдісінің заңдылықтары дәнде аналитикалық түрде сипатталуы мүмкін. Мүндай сипатталу дәннің кез-келген нүктесінің температурасын және ылғал мөлшерін мезгілдің кез-келген сәтіндегі дәндік қабатты анықтау, сол мезгілдегі өзгеруін және градиентін табуға, ағынның тығыздығын білуге, ылғал және жылу санын, алдағы уақыттағы осы үрдістердің дамуын болжауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар математикалық үрдістердің сипатталуы белгілі бір қиындық туғызады. Дән құрамы және құрылысы бойынша бірыңғай емес, зерттеудің нәтижесінде әртурлі аймақтары оның әртүрлі өткізгіштігін меншіктейді.

Бір дән қиын геометриялық пішіннен тұрады, ал оның дәндік қабаты дисперстік ортаны, кеңістікте өз бетімен дәнектер ориентерленгендігін көрсетеді.

Сонымен қатар, жылу және ылғал алмасу үрдісі дәннің ішінен бір бірімен байланысқан және бірдей басқаларына әсер етеді, ал жылу физикалық және масса алмасу қасиеті оның ылғалдылығымен температурасына байланысты зерттеулер негізінле ылғал және масса алмасувдың диффереренциялды теңдеулері түзу сызықсыз мінездемелер тасиды. Мұндай жағдайлардағы дән үрдісінде өтетін математикалық сипатталу оның көптеген саласында өте қиын және нағыз курс рамасынан алыс шығып кетеді. Осыған байланысты қажетті мағына тәжірибелік тәуелділікті меншіктейді.

Кептіру қисығы.

Кептіру үрдісі кезінде ылғалдылық материалдың температурасы және оның сусыздану жылдамдығы уақыт бойынша өзгереді. Кептірудің жалпы теориясында бұл өзгерістерді графикалық кептеру қисықтары ретінде белгіленеді. Мұндай графикті құру үшін берілгнді әдетте лабараториялық жағдайда материалың аздаған үлгісін кептіру арқылы оның сол уақытқа сәйкес ылғалдылығымен температурасын анықтау нәтижесінде алады. Кепіту агентінің параметрі (температурасы, ылғалдылығы, жылдамдылығы) тәжірибе барысында бірқалапты болады.

Материалдар ылғалдылығын кептіру кезінде ылғал массасы азаю есебімен жүргізіледі. Ол үшін белгілі уақыт аралығында кептірілетін материалдар массасы өлшеніп отырады.

Кептіру қисығы. Ол материал ылғалдылығының (интегралдың) уақыт аралығында орташа өзгеруімен сипатталады. 1-сурет әдеттегі кептіру қисығы көрсетілген. Кептіру үрдісінің барысында периодтылық бар екені көрінеді. Үрдістің барысында оның ылғалдылығы аз ғана мөлшерде өзгеретінін көреміз. (АВ учаскесі), материалдарды жылытпалау іске асады. Жылытпалаудың созылмалылығы материалдың өлшеміне және кептігіш агенттің параметріне байланысты. Жұқа материал және ұсақ бөлшектерді кептіру кезінде едәуір жоғарғы температурада жылытпалауда өте тез өтетіндіктен кептіру қисығында бұл аралық қарастырылмайды. Материалды жылыту барысында одан ылғалдың булануы күшейе түседі және ары қарай белгілі түзу сызық заңы бойынша төмендейді (ВС учаскесі). Бұл кептірудің бірінші периоды. Ылғалдың кейбір мағынасында (критикалық 1-ші ылғалдылық деп аталады ). Ылғалдың булануы баяулай бастайды.

2-сурет кептіру қисығы.

Осы уақыттан бастап кептіру үрдісінің аяғына дейін ылғалдылық қисық түзу заңы бойынша төмендейді (СД учаскесі). Бұл кептірудің екінші периоды. Үрдістің аяққы кезеңінде кептіру қисығы асимптотикалық түрде ылғадың

жүзінде жақындайды.

Кептіру қисығының жылдамдылығы. Кептіру қисығының жылдамдығының өзгеруі оның ылғалдылығымен сипатталады. бұл жерде кептіру , жылдамдығы деп – материал ылғалдылығы уақыт бірлігінде өзгеруін айтамыз. . Кептіру қисығының нүктесінен жүргіземіз. (1-суретті қараңыз). Осы материал ылғалдылығына келетіндей. Осындай әдіспен алынған әдеттегі кептіру қисығының жылдамдығы әртүрлі материал үшін 2-суретте көрсетілген.
2-сурет. Әртүрлі материалдардың кептіру жылдамдықтарының қисықтары.

1-коллоидты денелер (престтелген макарон қамырлары, крахмал) 2,3-(астық нан)

Бұл жерде үрдістің бас кезінде материалды жылытпалаудан бастап кептіру жылдамдығы 0-ден max NC мәніне жетеді, және ары қарай бірінші период бойынша NC-const тұрақты болып қалады. Сондықтан бірінші периодты (аз уақыты материал жылытпалауын қоса) тұрақты кептіру жылдамдығының периоды деп аталды.

Одан кейі бірінші критикалық ылғалдылықтан бастап, екінші период бойы, кептіру жылдамдығы төмендеуші кептіру жылдамдығы деп аталады. Тепе-теңдік кептіру жылдамдылық ылғалдылығына жеткен кезде ол 0-ге тең болады. Әртүрлі материалдар әртүрлі қисық пішінді болып келеді. Оның пішіні материал құрылысына, ол шегіне, ылғал байланысының пішініне, кептіру агент параметріне байланысты болады. Астыққа кептіру процесінің қисығын N2-ші қыйсықпен сипатталатын материал жатқызады. (N2б-сурет), онда 2 критикалық нүкте N2 белгіленді.

Температуралық қисық. Ол температураның орташа өзгеруін интегралды түрде температуралық материал D ылғалдылыққа байланысты сипатталады. Ол материал темтпературасын –нӨ, орташа өзгеруін оның ылғалдылығына байланыс сипатталады. N3 –сурет. Температуралық қисық көрсетілген.

Процестің барысында материалдың беткі қабатының темпратурасы өзгеруін байқаймыз. Дымқыл термометрдің температурасына жетеді. Ары қарай бірінші период барысында материал температурасы тұрақты болады.

Кептірудің бірінші периоды кептіру жылдамдығының тұрақтылығымен ғана сипатталып қоймай, температура тұрақтылығымен де сипатталады. 1-ші критикалық нүктеден бастап материал температурасы жоғарылайды және тепе-теңдік ылғалдылыққа жеткен кезде кептіргіш агент температурасы тең болады.

Осыған сәйкес заңды өзгерістерден жылдамдылық жіне материал температурасы 2-ші периодта төмендеу периоды және температура материалы жоғарылауы деп атайды.

3-сурет . Температуралық қисық.

Бірінші критикалық нүкте үрдісті екі периодқа бөледі. Олар бір-бірімен кептіру жылдамдығы материал температурасы өзгермейді. Сол себепті үрдіс барысында әртүрлі кептіру шарты пайда болады. Ол материал кептіруге оның сапасына әртүрлі әсер етеді.

30мл дист. Сумен араластырады. Сосын -пен айдауды жүргізеді. Бұл түзгіш бөшкеге су құяды да кранмен қысқышты ашып қыздырады. Бос колбаны сілтіге арналған воронкамен тамшыжинағышқа қосып, су қайнаған кезде кранды жабады. Тоңазытқышты қосып, оған бос конустық колбаны қояды, қалған аммиякты жою үшін 5-10 минут ішінде қондырғыны буландырады. Буландыру аяқталғаннан кейін кранды ашып, қыстырғ\ышты жабады. Сосын тоңазытқыштағы бос колбаның орнына 25-30 мл 0,1н күкірт қышқылын немесе 4-5 тамшы индикатор құяды. Тоңазытқыштың ұшы ерітіндіде тұру керек. Бос колбаны сынамасы бар колбамен қосады. Кранды жабады да воронка арқылы 33% сілті ерітіндісін құяды, шамамен 40мл. Кранды бірітіндеп аша отырып, колбаны шайқап тұрып қалған сілтіні құяды. Ерітіндіні түсі мөлдір түстен көкшіл немесе қара көкке айналуы керек.

10 минут өткеннен кейін конустық колбаны тоңазытқыштың ұшы тимейтіндей етіп жіберу керек. 5-10 минут өткеннен кейін айдауды жалғастырады. Айдау жылдамдығы кранмен реттеліп отырады. Колбадағы сұйықтың көлемі 15-17 минут ішінде екі есе өсуі тиіс. Содан кейін барып кранды ашады да қысқышты жабыды.

Штативті көтеріп конустық колбаға салынып тұрған және оны тоңазытқыштан алып тастайды, бос колбаны қайта булайды.

Конустық колбадағы затты 0,1н күйдіргіш натрий ерітіндісінен ерітінді 1,2 тамшыдан кейін анық жасыл түс пайда болғанға дейін нитрлейді. Аммиактан бөлінбеген бейтарапталған күкірт қышқылы мөлшерін қайта нитрлеуге шығындалған 0,1н күйдіргіш натрий және 0,1н күкірт қышқылынан алынған мл мөлшерінің арасындағы айырмашылық бойынша есептейды. Астық түйірдегі азотты ...-ді түрде анықтап анализ нәтижесінде түзетуге енгізу үшін реактивтердегі азотты анықтау қажет.

Абсолютті құрғақ затты есептеу кезінде ақуыз мөлшерін анықтайды.

Мұндағы, к-тұрақты деңгей, 79,8 бидай, қара бидай және сұлы; 87,5 бұршақ тәріздес; сыра қайнататын арпа.

v- аммиактан бөлінген бейтарап 0,1н күкірт қышқылының дәл мөлшері, мл өлшенеді.

-ұнтақталаған бидайдың сынамасының массасы.

w-ұнтақталған бидай ылғалдылығы.

Гравитациялы- қозғалмалы тығыз қабат кептіру камераны жоғары үздіксіз нәрі бидаймен құрылады және оның төменгі бөлігін таңдауда жасалады. Дегенмен қабат қозғалысында бөлек бидай бір-біріне қатысты араласады, олардың арасындағы байланыс сақталады. Активті беті жаңарады , бірақ оның үлкендігі барлық бидайдың суммарлы-геометриялық бетінен едәуір төмен болып қалады.

Бидай ауысуының орташа жылдамдылығы әдетте бірнеше мм/с аспайды. Дегенмен қабат кеңейді, оның шынылығы жоғарлайды, ол кептіру процесінің жылдамдылығына әкеледі. Егер қозғалмалы қабат әдейі конструктивті элементтерден тұрады. Мысалы көпқатарлы ауа бөлігіне каналдар жүйесінен онда тура бидай қиылысу легі көп рет өзгереді. Бұл бидайды араласуына әкеледі, сонымен қоса кептіру процесі тездетеді.

Бидайдың камерада ауысу жылдамдылығы, кептіру ұзақтығы, шығару немесе тиеу жабдықтар көмегімен басқарылады. Кептіру камерасында бидайдың болу уақытын кең кеңістікте өзгертуге болады.

Бидайды гравитациялы-қозғалмалы қабатта кептіру, қозғалтын қабатқы қарағанда кептіргіш агентінің одан да жоғары температурасын қолдануға болады.

Үрленетін қабат қалыңдығын кептіргіш камерасының конструкцияна байланысты 100-300 мм ауытқуында алады. Удельді тапсырыста кептіргіш агент 3500 ден 4000 м/(сағ*т). Кептіргіш агентінің үлкен удельді тапсырысы кептіру зонасының кеңістігін барлық қабатта үрленетін қабаттың өз қалыңдығын қамтамасыз етеді.

Гравитациялы-қозғалмалы қабатта кептіру практикада бірнеше нұсқауда жүргізіледі. Көбінесе кептіру нұсқауы шахтылы түрдегі аппарат ауабөлгіш қорабы бар кең тараған. Дән онда жоғарыдан төмен қарай қозғалады, кезегімен тураматік зоналармен, қарсытік немесе кептіргіш агентінің легімен үрленетін қиылыспа қабатында өтеді.

ВНИИЗЕ-де тәжірибелі жабдықтардың құрылған( физикалық модель) бидайдың кептіру процесін оригиналды өндірістік жабдықтарта жүргізіледі. Бидай қабатында қарама-қарсы тік-туратік үрлеудің араласуы кептіргіш агентінің бағытының өзгеруі құралда моделденеді.

Кептіргіш жылдамдылығы бидай ылғалдылығымен ылғал диффузиясының коэффициент пен ылғал алмасуына тәуелді, яғни кептіру процесі кезінде өзгереді. Кептіру жылдамдылығын бұндай шарттарда аналитикалық жолмен есептеу қиын, сондықтан техникалық есептеу үшін теңестіру қолданады:

Мұнда кептіру жылдамдығы %/мин

К- кептіру оэффициенті, %/мин

-қазіргі бидй ылғалдығы, %

-бидай ылғалдылығының тең массасы, %

Теңестіру интегралдағанда ауытқуда тен аламыз:

Немесе

Кептіру коэффициенті бидай қасиетінен және барлық процесс параметрлеріне тәуелді (температура, кептіру агентінің жылдамдылығы мен ылғалдылығы, бидай ылғалдылығы мен температурасы, үрленетін қабаттың қалыңдығы). Сондықтан кетіру ұзақтылығының теңестіруде бойынша есептеу кептіру коэффиентінің маңызын білу қажет тәжірибеде анықтау, кептіруде келтірілген дәнді дақылдардың кептіру режимы шартына келтіреді.

Инженерлі есептеуде сонымен қоса қисық кептіруде эмпирикалық,математикалқ жолмен алынған тәжірибелі өңделген мәлімдемелерде қолдануыға болады. Керек теңестірулер арнайы әдебиетте келтірілген.

Жалған сұйытылған қабат. Бидай қабатына аэродинамикалық немесе механикалық күштердің әсері дән аралықәлсіз байланыс анықталған шарттар бойынша жүргізіледі, қабат пороздылығы үлкейіп оның құрылымы жойылады. Басында тығыз қабат бозарданады, содан кейін барып жалған сұйылғанға өтеді, ал іщкі әсерінен көлемі үлкейеді. Бидай қабаттың бозаңдануында фаза бөлімінің шекарасында диффузионды және термиялық керілуі төмендейді, ол жылу және ылғал ауысуына интенсивтайды.

Жалған сұйытылған қабат өзінің отауын формальды оның кейбір қасиеті сұйық қасиетімен ұқсастығының арқасында алды.

Жалған сұйытылған қабат қабат гидродинамикасы қисық жалған сұйытылған көбірек сипаттайды, өзімен бірге ауа жылдамдылығынан қабаттың керілуіне тәуелді. Бидайдың тығыз қабаты жалған сұйытылған қалыпқа ауаның критикалық жылдамдылығына өтіп, мына формуламен анықтайды:

50- критерий Rейнольдса Ar-критерий Архимеда

V-кинетикалық газдың вязкость м/с

Мұнда - бос құлаудың теңдігі, м/с

p-бидай тығыздығы, кг/м

p-газ тығыздығы, кг/м

Ауаның критикалық жылдамдылығы қабаттың керілуі максималды маңыздылығына жетеді, келесі жылдамдығының өсумен ол қабатта каналдардың құрылуына байланысты бірнеше рет кішіреп, сол арқылы ауаның бөлігі өтеді. Осыған байланысты жалған сұйытылған басында кейбір «өтпелі зона» байқалады, біркелкі емес қабат құрылымына және оның «тасуына» тұрақсыздылығына тән.

Қажетсіз механикалық ауысу кептіргіште кептіру процесін жалған сұйытылғаны 2ші стадияда қабатты энергетикалық ауысуы мен оның біркелкі «тасу» жүргізу қажет. Мұндай гидродинамикалық режимде барлық бидай кептіргіш агентінде жуылады.

Интенсивті араласу қорытындысында және қабат көлемінде дән байланысуында температураның тегістелуі жүреді. Жалған сұйытылған қабат өтпелі қасиеті бар, осыған байланысты кептіру процесін бидайдың ауысуын қосуға болды, орнынан кептіру камерасынан шығару орнын қосуға болады. Өздігінен ауысу қорытындысы интенсивті араласу кептіру камерасында дәннің болу қабатта әркелкі. Бұл қыздыру және бидайды кептірудің әркелкілігіне әкеледі.Қыздыру мен кептірудің біркелкілігінің ең жақсы қорытындысы бидайдың ақпаратта ұйымдастырылған түрде ауысады, кептіргіш камерасында дәннің болу уақыты алдын-ала қамтамасыз етеді. Мұндай жағдайда болу уақыты кең шекте басқырып, бидай ылғалдылығымен және таңдалған кептіру режиміне сәйкес келеді.

Бидайды кептіру кезіндегі жалған сұйытылған қабатта тұруының бір ерекшелігі, жылуалмасу газбөлгіш торының интенсивті жақында өтеді. Кептіру агентіне өту кезңнен бастап қабат температурасы ерекше тез кішірейді, ол 30-50 мм жоғарыда бидай температурасы бірдей болады. Осыған байланысты қыздыру процесін бөлек алынған бидайды келесі түрде көруімізге болады. Бидай қиын траекторияда қозғалыс жасай, қабаттың төменгі бөлігіне келесі уақытта түседі, жылуалмасу зонасында жылу кейбір көлемін алады. Содан ауа легімен лақтырылып, ол қабаттың жоғарғы бөлігіне түседі, онда ол басқа бидайды суығырақ бетіне қатысты жанасу арқасында аккумумерленген жылудың бөлігін жоғалтады. Осыған байланысты төменгі қабаттан бидайдың темпемтураны алуы активті жылуалмасу зонасына қайтадан келгенше төмендеп, жаңа жылу импульс алады. Тек солай бөлек бидай температурасы үздіксіз жоғарлайды, ал кейбір қисық толқын тәрізді максимумдар кезектесіп, минимум және максимум біртіндеп жоғарлайды. Жалпы бидайдың бидайдың қисық температурасы жоғарлауы өзімен көптеген қисық нүктелердің максимум және минимум аралығында орталығын білдіреді.

Бидай дәнінің кептіру жылдамдығын теңестіру арқылы анықтауға болады:


Мұнда - кептіру агентінің температурасы ° С

- коэффициент, кептіру агентінің температура функциясы болады

- бастапқы бидай ылғалдылығы, %

кептіру агентінің масслы жылдамдығы, кг/м

h-бидай қабаттың қалыңдығы м

γ-бидай үйіндісінің массасы, кг/м

Кептіру агентінің температурасы жоғарлауы кептіру процесі тездейді, бірақ бидай қызуын күшейтеді. Мысалы температураның 60 тан 140° С жоғарлауы. Кептіру жылдамдығы 2,5 есе бидайдың интенсивті қызуы 4 есе өседі. Ұқсас заңдылық және кептіру агентінің өзгеруінде алынады.

Жалған сұйытылған дамуы, қабат биіктігіне тәуелсіз, бидай қыздырудың біркелкілігін қамтамасыз етіп және кептіру агентінің өңделген температурасы бірдей.

Жалған сұйытылған қабатта кептіру бидай ылғалдылығының 3-4 % төмендеуі оның температурасы 55-60° С дейін жоғарлауымен келеді, келесі кептіру бидайдың қатты 0ызуына әкеледі. Осыған байланысты тұтастай циклді кептіру бидайды суыту, қыздыру циклін кезектесіп қолданады.

Кептіру циклінің ұзақтығы бидай температурасын мүмкін болатындай есептеп шектейді. Бидай қызуының ұзақтығын есептеу формуласы бастапқы температурадан тапсырылған температураны болады:

Мұнда - бидайдың меншікті жылу сыйымдылығы КДж\кгК

Бидайд қабатына жалған сұйытылған қалыпқа келуі, оған дірілдің тербелісі немесе қосымша ауа легінің әсері және діріл жолы әсер етеді. Дірілдің қолдануының ауа жылдамдығын төмендеуін қиын қыстаудан төмен және ауа шығынын есептеу, қолданыстағы жылу санынан шығады.

Қабат қалпына тербеліс амплитудасы әсіресе әсер етеді, ол әртүрлі дәнді дақыл мәдениетте 2 мен 10 шегінде, ал тербеліс тазалығы 30-10 Гц шегінде болады.
Бақылау сұрақтары:

1. Гравитациялы- қозғалмалы тығыз қабатта кептіру.

2. Дәнді кептіру процесінде орын алатын құбылыстар?

3. Кептіру қисығы?