ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Бейорганикалық химия-1» пәні
Дәріс материалын оқығаннан соң студент білуі керек
жүктеу/скачать 438 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1. Скандий тобы элементтерін өндірісте алғанда жүретін процестер
- ДӘРІС 1 2 ША топша элементтері. 1.Алюминий , алу, қасиеттері, қолданылуы. 2.Алюминийдің физикалық және химиялық қасиеттері.
- 3.Оксидтері, гидроксидтері, амфотерлі қасиеттері Al
- Физикалық және химиялық қасиеттері
- Дәріс материалын оқығаннан соң студент білуі керек: 1.Металдарды алу; 2.Металдардың химиялық қасиеттерін;
- 1.Алюминийді өндірісте алғанда жүретін электролиз процесі 2.Алюминийдің металл еместермен қосылысы 3.Оксидтері,гидроксидтері, қасиеттері, тұздары, қасиеттері, қолданылуы
- Қолданылуы
- Дәріс материалын оқығаннан соң студент білуі керек: 1.Элементтерді алу; 2.Элементтердің химиялық қасиеттерін;
- Қайталауға және өздік бақылауға арналған сұрақтар
- Модуль ІІІ s - элементтер ДӘРІС 14 І А топша элементтері. 1. ІА элементтерінің жалпы сипаттамалары 2.Элементтердің физикалық және химиялық қасиеттері .
- 3. Оксидтері, гидраксидтері, алу, қасиеттері
- 1. Жалпы сипаттамалары ; 2.Табиғатта кездесуі, алу, қасиеттері 3. Оксидтері, гидроксидтері, алу, қасиеттері, қолданылуы
- 1.II A топша элементтері . Жалпы сипаттамалары 2.Берилий қосылыстарының қасиеттері, оксидтері, гидроксидтері . 3.Сілтілік-жер металдары, қасиеттері, алу, қолданылуы
Дәріс материалын оқығаннан соң студент білуі керек: 1.Металдарды алу; 2.Металдардың химиялық қасиеттерін; 3.Қосылыстарының химиялық қасиеттерін және қолданылуын. 4.Элеменнтердің комплекс қосылыстары, алу, қасиеттері. Өзін-өзі тексеру сұрақтары: 1. Скандий тобы элементтерін өндірісте алғанда жүретін процестер 2. Скандий тобы элементтерінің металл еместермен қосылысы 3.Оксидтері,гидроксидтері, қасиеттері, тұздары, қасиеттері, қолданылуы МодульІІ. р-элементтер ДӘРІС 12 ША топша элементтері. 1.Алюминий , алу, қасиеттері, қолданылуы. 2.Алюминийдің физикалық және химиялық қасиеттері. 3.Оксидтері, гидроксидтері, амфотерлі қасиеттері Al …3s23p1 Амфотерлі металл, қышқылдармен де, сілтілермен де әрекеттеседі. Al+H+, OH-→ АІ3+ -тұзы, АІ(ОН)3 KAl(SO4)2×2Al(OH)3 – алунит ; Na3AlF6 –криолит ; Mg[Al2O4]- шпинель; α-Al2O3 –корунд ; Al2O3 –лейкосапфир-түссіз, сапфир-көгілдір, рубин-қызыл, топаз- сары. Al2O3 .nH2O-боксит (қоспа Si, Fe, Ti)~50% таза Al2O3 . Al2O3 – гликозем. Al2O3 Тб~20000С , сондықтан криолит қосып, балқу температурасын төмендетеді. Al2O3 → эл-з AlO2-+AlO+ K(-)→темірден жасалды , катодтағы процесс: 3AlO++3e-→Al+Al2O3 ; A(+)-көмір (графит)2AlO2- - 2e-→Al2O3 + О – анодтағы процесс, атомдық бөлінген оттегі графит электродты тез бүлдіреді, себебі ол жанады. Физикалық және химиялық қасиеттері :Au, Ag, Cu, Al – электр өткізгіштік бойынша металдар осылай орналасады, АІ - парамагнитті, Al беті 5-10 нм қалындықты Al2O3 –пен жабылады. Al+S→ t0 сульфид, Al+N2→ t0 нитрид ; Al+Г2 → галогенидтер, тек J2 -пен Al+J2 →H2O (кат-р) катализатор қатысында әрекеттеседі. Al+H+ → гидрид ; Al+H2O→ жүрмейді, себебі жұқа Al2O3 қабаты болады. Al+H2SO4 конц., HNO3 конц.→пассивтеледі, яғни әрекеттеспейді. Al2O3 тоқ өткізбейті, диэлектрик ; Сілті ерітіндісінде: AlCl3+OH-→Al(OH)3↓+3Cl- , сілтінің артық мөлшерінде алюминий гидроксиді ериді: Al3++3OH-↔ Al(OH)3→3H++AlO33- Орта H3AlO3 --- HAlO2 мета алюминат тұздарын түзеді. Al2O3+K2CO3→ t02KAlO2(шпинель)+CO2↑ Al(OH)3→ t0 H2O+ Al2O3 су ұшқан соң, алюмогель түзіледі. AlF3 – қалған AlГ3 өзгеше, себебі фтордың электртерістігі жоғары ЭТF ~4,0, соңдықтан иондық байланысы жоғары. AlF3 –суда ерімейді. Al+Г2 → галогенидтер, Al+S→ сульфид тек құрғақ күйде ғана болады, Al+N2(ауа)→ t0 нитрид, Al+NH3→ t0 нитрид + сутегі; Al2O3+N2+C→ t0 AlN+CO; Al+C→ t0 Al4C3 – карбид; Карбид суда еріп, гидролизге ұшырайды: Al4C3+ H2O→ Al(OH)3+CH4 Тұздары: кристаллогидраттар - Al2(SO4)3×18 H2O; қос тұз: MeSO4×Al2(SO4)3×24 H2O; не Ме[Al(SO4)2].12H2O ашудас ; Na3[AlF6] - криолит; Li[AlH4] алюмогидрид: AlCl3+4LiH→эфир Li[AlH4]+3LiCl . Қолданылуы: Al-термия, ρ(Al)=2,7 г/см3, электр өткізгіштігі жоғары, сондықтан электр сымы үшін, ыдыс жасайды.Болат, шойыннан кейін Al- балқымасы 2-орында қолданылады, жеңіл болғандықтан ракета, авиақұрылысында , автовагон құрлысында. Al2O3 – алюмогель – сорбент. Дәріс материалын оқығаннан соң студент білуі керек: 1.Металдарды алу; 2.Металдардың химиялық қасиеттерін; 3.Қосылыстарының химиялық қасиеттерін және қолданылуын. 4.Элеменнтердің комплекс қосылыстары, алу, қасиеттері. Өзін-өзі тексеру сұрақтары: 1.Алюминийді өндірісте алғанда жүретін электролиз процесі 2.Алюминийдің металл еместермен қосылысы 3.Оксидтері,гидроксидтері, қасиеттері, тұздары, қасиеттері, қолданылуы жоғалып қалуы мүмкін. ДӘРІС 13 IVА топша элементтері. 1.Германий, қалайы, қорғасын, алу, қасиеттері, қолданылуы. 2.Элементтердің физикалық және химиялық қасиеттері. 3.Оксидтері, гидроксидтері, қасиеттері Gе, Sn, Рb элементтерінің электрондық конфигурациясы ns2 nр2 болғандықтан олар катион да анионда түзіп, қосылыс береді. Gе жартылай өткізгіш. Sn екі модификациялық түр өзгеріс береді: α- Sn- сұр түсті, кристалл зат-300С маңында ұнтаққа айналады; β- Sn- ақ түсті кристалды зат. Осы 3 элементте +4 және +2 тотығу дәрежелеріне сәйкес қосылыстар береді: Gе4+, Sn4+, Рb4+ қатар бойынша тұрақтылық кемиді, ал Gе2+, Sn2+, Рb2+ тұрақтылығы артады, сондықтан Э2+ тотықсыздандырғыштар, Э4+-тотықтырғыштар болады. Бұл элементтер табиғатта аз; жер қыртысында Gе 7.10-4%, Sn 4.10-3%, Рb 1,6.10-3% кездеседі. Sn, Рb өздерінің кендері бар, Gе-шашыраңқы элемент,өзінің кені жоқ. 4Аg2S .GeS2- аргиродит; 3Сu2S . FeS . 2GeS2 – германит. SnО2-касситерит, Сu2S . FeS . SnS2-станнин. РbS-қорғасын жылтыры, галенит. РbSО4-англезит. РbСО3-церуссит. Алу: GеО2 + 4НСI = GeCI4 +2H2O GeCI4 +2H2O → GeP2 +4HCI . GеО2 +2Н2 =Gе + 2H2O, таза германий алынады. 2 РbS + 3О2 =2РbО + 2SО2, кендегі сульфидтер оксидтерге айналады, ары қарай оксидтерді тотықсыздандырады: РbО + СО = Рb + СО2
2Н2О +2Рb(NO3)2 ————→ 4НNO3 + 2Рb + О2-өндірісте электролиз арқылы алады. электролиз 2Н2О + Sn (NO3)2 ————→ 4НNO3 + 2 Sn + О2-өндірісте қалайыны да таза күйінде электролиз арқылы алады. Химиялық қасиеттері Жай жағдайда Sn, Gе, Рb ауамен, сумен әрекеттеспейді, ал қыздырғанда GеО2, SnО2,РbО оксидтері түзіледі. Металдардың кернеу қатарында германий сутегіден соң, қорғасын мен қалайы сутегінің алдында орналасқан, сондықтан германий сұйытылған қышқылдармен әрекеттеспейді, Sn ериді, ал қорғасын HCI, Н2SО4 қышқылдарында ериді, бірақ біраздан соң қорғасынның еруі тоқтайды, себебі металдың беті ерімейтін сульфат, хлорид тұнбаларымен жабылады. Концентрлі HCI ерітіндісінде ериді: Sn, Рb +4HCI конц→ Н2[ЭСI4] +2Н2 Концентрлі күкірт қышқылымен германий және қалайы тұз түзе әрекеттеседі: Э + 4Н2SО4 = Э(SО4)2 + 2 SО2 + 2Н2О, қорғасын гидросульфат түзеді: Рb +3 Н2SО4(<80%) = Pb(НSО4)2 +SО2+2Н2О Концентрлі азот қышқылында германий мен қалайы германий және қалайы қышқылдарын түзеді: Э + 4НNO3 = H2ЭО3 + 4NO2 +Н2О. Бұл қышқылдарды хЭО2 . уН2О деп жазуға болады. Сұйытылған НNO3 қалайыны ерітіп, нитратын түзеді: 3Sn + 8 НNO3 =3Sn(NO3)2 +2 NO3 +4Н2О. Концентрлі және сұйытылған НNO3 қорғасынды ерітеді, Pb(NO3)2 түзеді: 3Рb +8НNO3=3Pb(NO3)2 +2NO2↑ + 4Н2О
Рb +4НNO3=Pb(NO3)2 +2NO↑ + 2Н2О конц Қыздырса, Sn және Рb сілтілермен әрекеттеседі, бұл жағдай осы металдардың амфoтерлік табиғатын дәлелдейді: Э +2КОН+2Н2О=К2[Э(OH)4] +Н2, Германий сілтімен тек тотықтырғыштар қатысында әрекеттеседі: Gе +2КОН +2Н2О + О2 = К2[Gе(ОН)6] Германий қышқылдар қоспасында, патша арағында жақсы ериді: Gе + 4НСI +4HNO3 =GeCI4+4NO2+4H2O 3Ge+4HNO3+18HF=3H2[GeF6]+4NO+8H2O Бұл үш элемент те галогендермен, халькогендермен әрекеттеседі, сонымен бірге германий мен қалайы фосформен де әрекеттеседі: Э + Г2→ ЭГ4(Ge, Sn),ЭГ2(Рb) Э + S→ Э S2(Ge, Sn),Э S(Рb) Ge, Sn + P → Э3Р4 Бұл элементтердің +2 және +4 тотығу дәрежелеріне сәйкес оксидтері ЭО, ЭО2 белгілі: Э+О2 → ЭО2(Ge, Sn) түзілсе, қорғасын ЭО түзеді: 2Рb+О2 → 2РbО, қыздырғанда, ал тек күшті тотықтырғыштар қатысында қорғасын ЭО2 береді: Рb(СН3СОО)2+СаОСI2+H2O = PbО2+СаСI2+2CH3COOH ЭО оксидтері негіздік қасит көрсетеді, сондықтан қышқылдармен әрекеттеседі: ЭО+ Н2SО4 =ЭSО4 + H2O, тұздары суда гидролизге ұшырайды ЭSО4 + 2H2O ↔ Э(ОН)2 + H2SО4 ЭО2 қышқылдармен әрекеттеспейді, себебі олар қышқылдық оксидтер, сілтілерде ериді , сонда германаттар, станнаттар, плюмбаттар түзіледі; суда ерігенде гидроксокомплекстер береді. ЭО2 +2NaOH→Na2ЭО3+ H2O ЭО2 +2NaOH+ 2H2O → Na2[Э(ОН)6] . Э(ОН)2 және Э(ОН)4 амфотерлі қасиет көрсетеді. Э2+ сәйкес тұздары германиттер, станниттер, плюмбиттер - күшті тотықсыздандырғыштар. Н2ЭО3 не Н4ЭО4 былай жазылады: ЭО2 . хH2О. Алғаш алынғанда α-қалайы қышқылы түзіледі, ол тұз қышқылымен әрекеттеседі: Sn(ОН)4 +4НСI→ SnСI4 +4 H2O, біраз уақыттан соң β-қалайы қышқылына айналады, ол НСI әрекеттеспейді. Қолданылуы: Германий жартылай өткізгіш ретінде қолданылады. Алғашқы транзистерлерді 1948 жылы алған, электроника өндірісінде қолданылады. Қалайының мыспен құймасы –қола. Қола ғасырынан белгілі. Қорғасын -аккумуляторларда қолданылады. Рb рентген және γ-сәулелерінен қорғануға қолданылады. SnО2 шыны өндірісінде қолданылады. Дәріс материалын оқығаннан соң студент білуі керек: 1.Элементтерді алу; 2.Элементтердің химиялық қасиеттерін; 3.Қосылыстарының химиялық қасиеттерін және қолданылуын. 4.Элеменнтердің комплекс қосылыстары, алу, қасиеттері. Қайталауға және өздік бақылауға арналған сұрақтар : 1.Германий топшасы элементтерінің гидроксидтері, диссоциациясы, тұздары, қасиеттері; 2.Германий топшасы элементтерінің (ІІ,ІV) оксидтері, қасиеттері, тотығу-тотықсыздану реакциялары; 3. Германий топшасы элементтерінің қышқылдық-негіздік қасиеттерінің өзгеруі; 4. Германий топшасы элементтерінің галогенидтері, гидролизі, сульфидтері, алу, қасиеттері. 5. Табиғатта кездесуі, қолданылуы. Модуль ІІІ s - элементтер ДӘРІС 14 І А топша элементтері. 1. ІА элементтерінің жалпы сипаттамалары 2.Элементтердің физикалық және химиялық қасиеттері . 3. Оксидтері, гидраксидтері, алу, қасиеттері I топта I A және I В топша элементтері бір бірінен химиялық қасиеттері бойынша үлкен айырмашылықта. I A топшада Li қалған сілтілік металлдардан бөлектeу: Э-1е-→Э+ J( иондану энергиясы) : 5,39; 5,14; 4,34; 4,18; 3,89 Li ; Na; K ; Re ; Cs Ол Mg-мен диагоналдық ұқсастықта (Диагоналдық ұқсастық Na мен Ca арасында да бар). Li 3 Li )2 )1 1s22s12p p-орбиталда электрон жоқ, соңдықтан басқа I A топ элементтерінен айырмашылықта. Т.д. +1. Тек Li комплекс түзгіш қасиет көрсетеді. Осы қасиеті бойынша оның электрондық потенциалы -3,02 в екендігі түсіндіріледі, яғни литийдің аква қосылысы өте берік. [Li(H2O)4]+ . Li- литий катионы гидратациясының энтальпиясы жоғары (-ΔН0298=468,6 кДж/моль). Оттегімен тотыққанда тек литий Li2О түзеді, қалған I A топша металдары пероксид, супероксидтер түзеді. Ауада тотыққанда тек Li оксидімен қатар, нитрид Li3N түзеді. Тек литийдің фториді, карбонаты, фосфаты суда нашар ериді. Тек Li Mg сияқты литийорганикалық қосылыс түзеді. Кездесу, алу. Жер қыртысында 3, 4. 10-3% көптеген минералдар, көмір, теңіз суында, тірі ағзалар мен өсімдік құрамында кездеседі. Өңдірістік минералы LiAl[Si2O6]- полисиликат, сподумен → Si,Al LiCl балқыма →эл-з аса таза Li Физикалық және химиялық қасиеттері : ақ-жылтыр металл, ауада Li2О мен Li3N жабылып тұрады, сұр түсті болады. Ең жеңіл металл, 00С ρ=0, 54 г/см3, жұмсақ, иілгіш. I A металлдары ішіндегі ең жоғары қайнау және балқу температурасы 1327 0С және 180, 50С. Химиялық активтігі I A металлдар ішіндегі ең төменгі, себебі 2s1 электрон ядроға жақын, соңдықтан берік байланысқан. 2Li +2H2O→2LiOH+H2 ақырындап жүреді. Li +O2(N2)→комн.t0Li2O , Li3N береді, 2000C жоғары болса, жанады. Li +Г2→комн.t0 ; Li +H2, S → t0 Қосылыстары: Li2O –ионды байланыс, негіздік оксид Li2O+қышқыл→ Li2O+ H2O→ Li2O+қышқылдық оксидтер→ Li2O+СО2 → Li2СО3 Li2СО3 → Li2O+СО2 ; LiOH→Н2газ Li2O+ H2O ; LiNO3→Н2газ Li2O+ NH3+H2O LiOH – түссіз кристалл зат, басқа I A металлдарының гидроксидтерінен айырмашылығы ол 2 LiOH→6000 Li2O+H2O ; IB топшаның ЭОН гидроксидтеріне ұқсас CuOH→ t0 Cu2O+H2O; AgOH→ t0 Ag2O+ H2O ; H2O+2LiCl(ерітінді)→эл-з LiOH+H2+Cl2 Галогенидтер LiF→ LiCl→LiBr→LiJ Тб→азаяды, соңдықтан химиялық байланыс беріктігі де азаяды. Тб LiF көптігі ΔН(8700С-612 кДж/моль)ЭТF және атомдардың мөлшерлерінің (размер), кішілігінің әсері. LiF суда аз ериді, кристаллогидрат түзбейді, қалғандары суда ериді, көптеген кристаллогидраттар түзеді. 2Li+H2→балқытып 2LiH LiH+ H2O→ H2 +LiOH 6Li+N2→ t0 2Li3N 2 LiH+ O2→ Li2O+ H2O Li+C→ t0 Li2C2 Li3N +3 H2O→3 LiOH+NH3 2Li+S→ t0 Li2S Li2S+ H2O↔ LiOH+LiHS 3Li+P→ t0 Li3P Li3P+ H2O↔3 LiOH+PH3
2МеNO3→2MeNO2+O2 Li2СО3 – суда ерімейді Ме2СО3 – ериді.
LiOH- сілтілік аккумуляторларда қолданылады. LiF-оптикалық құралдарда қолданылады. Сілтілік металлдар. Кездесу Na-2,64%; K-2,6%; Rb-1,5.10-2%; Cs-3,7.10-4% Активтіктері жоғары, себебі r-үлкен, иондану энегиясы аз. Na, K- силикат минералдарының құрамына кіреді. NaCl – тас тұз, Na2SO4×10H2O – лирабилит. KCl×NaCl –сильвинит; KCl×MgCl2×6H2O – кариоллит. 2MeClбалқыма → эл-з Cl2+2Me Rb(CsCl)+Ca→вакуум CaCl2+Rb(Cs) ρ(Rb)~1,52 г/см3 ; ρ(Cs)~1,89 г/см3 ; ρ(Na)~0,97 г/см3 ; ρ(K)~0,86 г/см3 Ме+ауа→Na2O, K2O; Rb2O3, Cs2O2 пероксид Na+ H2O→ бұрқылдап үреді; K+ H2O→ қопарылыспен; Rb, Cs+ H2O→ жанады. Na, K керосин астында; Rb,Cs- вакуумдалған ампулад сақталады. Ме+ O2 → Na2O2 ; МеO2 – надпероксидтер Ме+Г2 → МеГ (галогенидтер). Қосылыстары:2Э2О→ t0 4Э+О2 ; Э2О2→ t0 айрылмайды. Э2О2 +2Э→2Э2О Э2О+Н2О→2ЭОН, кристалдар, суда жақсы ериді. 2Н2О+2МеCl2→ эл-з 2MeOH+Cl2+H2 MeOH-ең күшті негіздер. МеГ-ең ионды қосылыстар. 2Me+Н2→2MeН-күшті тотықсыздандырғыш; Me+S→ Me2S ; Me2S+Н2О→ MeНS + MеOН Me2S+2О2 +Н2О=Na2S2O3+2NaOH (ауада) 2 Me+2S→ Me2S2-полисульфидтер 6 Me+N2→ t0 2 Me3N; Me3N+3Н2О↔3 MеOН+NH3 Me+P→Me3P ; Тұздары: MeNO3, Me2CO3, Me2SO4 , Na2CO3 – химиялық өңдіріс негізгі қосылысы. NaCl(конц.ерітінді)+NH3(газ)+CO2+H2O→NaHCO3+NH4Cl 2NaHCO3→Na2CO3+CO2+H2O ; K2CO3-поташ . Қолданылу: Rb, Cs- фотоэлементтерде қолданады. Na2CO3 – шыны өңдірісінде. NaHCO3- тамақ өңдірісінде, медицинада; NaNO3 – тыңайтқыш ретінде, тамақ өңдірісінде консервлеуге, NaCl – тамақ өңдірісінде, Na2CO3 алуға, KNO3-тыңайтқыш (К,N2 ), оқ-дәрі алуға . 2Na2O2 (K2O2)+2CO2=2Э2СО3+О2 регенерация О2 (су асты қайықтарда, ұшатын аппаратураларда) Дәріс материалын оқығаннан соң студент білуі керек: 1.Металдарды алу; 2.Металдардың химиялық қасиеттерін; 3.Қосылыстарының химиялық қасиеттерін және қолданылуын. 4.Элеменнтердің комплекс қосылыстары, алу, қасиеттері. Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар: 1. Жалпы сипаттамалары ; 2.Табиғатта кездесуі, алу, қасиеттері 3. Оксидтері, гидроксидтері, алу, қасиеттері, қолданылуы 4.Тұздары, алу, қасиеттері, гидролизі Дәріс 15 II A топша элементтері 1.II A топша элементтері . Жалпы сипаттамалары 2.Берилий қосылыстарының қасиеттері, оксидтері, гидроксидтері . 3.Сілтілік-жер металдары, қасиеттері, алу, қолданылуы 4 Be )2 )2 1s22s22p ↑↓ □□□ →↑ ↑ □□ промотталады (электронның басқа орбитаға өтуі) max.коваленттілік –IV: 2 алмасу механизмі бойынша, 2-донорлы-акцепторлық механизм бойынша Be→Al диагоналдық ұқсастық. Кездесу: Be жер қойнауында аз. BeО× Al2О3 – хризоберилл. Be3Al2(Si6O18)-берилл. Табиғи қосылыстарды BeF2 не BeCl2 айналдырып , BeF2 + Mg→Be+ MgCl2 магнийтермиялық әдіспен алады. BeCl2(NaCl қоспасымен, Тб төмендету үшін қосады)→ эл-з Be+ Cl2 Физикалық және химиялық қасиеттері : Be-диамагнетик. 2s2 Be беті (Al сияқты) оксидпен жабылып тұрады. Е0Ве2+/Ве=-1,7 В болса, Е0Al3+/Al=-1,67 В өте жақсы қасиеттері де ұқсас Be, Al – амфотерлі. Be+Н+ (ОН-)→ қышқылдармен де, сілтілермен де әрекеттеседі. Be+Г2→ ВеГ2 галогенидтер; Be+О2→ оксид бериллийдің ; Қосылыстары: BeO 1) Be(OH)2→ ВеО + Н2 О 2)BeNO3→ ВеО + NO2 + O2 3) (BeOH)2CO3→ BeO + H2 O + CO2 Be(OH)2↓+2NaOH→Na2[Be(OH)4] гидроксоқосылыс Be(OH)2↓+2HCl→ [Be(H2O)2]Cl2 аквақосылыс Be(OH)2 – негіздік қасиеті жоғарырақ Қолданылу: Be – атомдық техникада (отражатели, замедлители и источники нейтронов, в авиации, ракетотехнике.) 12 Mg )2 )8 )2 …3s23p , иондану энергиясы бериллийге қарағанда аз, Mg–те қосылыс түзгіш, тірі организмде , мысалы, хлорофилл. Кездесу: Силикаттар, хлоридтер, карбонаттар, сульфаттар. MgCl2 балқыма → эл-з Mg+ Cl2 MgCO3- магнезит, CaCO3×MgCO3 -доломит , KCl×MgCl2×6H2O – карналлит. Mg–парамагнитті, активті металл. Mg+H2O→суық жүрмейді ; Mg+H2O→ t0 Mg+ Н+ → , Mg+HF→ жүрмейді. Mg+OH-→ жүрмейді. Mg+ауа→ t0 MgO+Mg3N2 ; Mg+Cl2 → t0 MgCI2 ; Mg+S→ t0 MgS; Mg+N2 → t0 Mg3 N2 ; MgO Тб=28500C MgO+ауа→Mg(OH)2+MgCO3 MgSO4.7H2O; сілтілік металлдармен қос тұз түзеді: Ме2SO4 ×MgSO4×6H2O Қолдану: Ti, Zr, V, U алу үшін Mg–термия Mg–ға Al, Zn, Mn қосылған «электрон» деген балқыма (сплав) ең жеңіл конструкционды материал, берік, ракета, авиация, автомобиль құрылысында колданылады. Сілтілік жер металлдар 20 Ca )2 )8 )8 )2 …3s23p63d4s2 56Ba )2 )8 )18 )18 )8 )2 …5s25p65d6s2 38Sr )2 )8 )18 )8 )2 …4s24p64d5s2 IA және Ca, Ba, Sr қасиеттері ұқсас, қосылыс түзбейді.Са – жер қыртысында 5- орында O2, Si, Al, Fe, Ca . CaCO3-кальцит, мрамор, ізбес. SrSO4- целестин. BaSO4 –ауыр шпат. МеO+ Al→ Al2O3+Ме алюмотермия CaCl2 балқыма ® Ca+Cl2 - электролиз. Me+H2O, H+ → Ме(ОН)2 + Н2 ; Ме2+ Me+O2, Г2→ МеО, МеГ2 ; Ме+N2, S, H2→ t0 нитрид,сульфид, гидрид. МеO MeCO3→ t0 МеO+ CO2; Ме(NO3)2→ МеO+2NO2+1/2O2 МеO+ H2O→ Ме(OH)2 +Q. Ме(OH)2 – күшті негіздер Ca(OH)2→Sr(OH)2→Ba(OH)2 ерігіштігі артады. Me+O2→ t0 MeO2 пероксид түзеді (Be, Mg- пероксид түзбейді) MeO2 – күшті тотықтырғыш, пероксидтер. MeF2 суда ерімейді,қалған MeГ2 суда жақсы ериді. Me+H2→ MeH2 - тотықсыздандырғыш MeH2+2H2O→ Ме(OH)2 +2 H2 ; Me+S→MeS ; CaSO4+2C→CaS+2CO2 2|C-4e-→C4+ |S6++8e-→S2- 2 MeS+2H2O↔Me(HS)2 +Me(OH)2 - еритін тұздарының гидролизі. CaO+3C→ CaC2+CO , кальций карбиді. CaSO4→SrSO4→BaSO4 ерігіштігі азаяды. CaSO4 ×2H2O- гипс ; Ca(NO3)2×4H2O; Si(NO3)2×4H2O ; Ba(NO3)2 Mg2+, Ca2+ тұздары суды «кермектейді» . Уақытша Ca(HCO3)2 , Mg(HCO3)2 → t0 МеСО3 ¯ + Н2 О + СО2 ;тұрақты кермектік CaSO4, CaCl2, MgSO4, тұздары әсерінен болады, оны кетәру үшін сода қосады: MgCl2+Na2CO3→ MgCO3 ¯ + 2 NaCI ; Ca-термия әдісі арқылы d-металлдарын, ванадийді, лантаноидтарды алады. Мына реакция арқылы ацетилен алады: CaC2+H2O→Ca(OH)2+C2H2 жүктеу/скачать 438 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|