Психиатрияға кіріспе тармақ психиатрияның жалпы мәселелері тарау
жүктеу/скачать 5.77 Mb. Pdf көрінісі
|
| Депрессивті кҥйлер
Депрессивті кҥйдің дамуы, алғашында физикалық бҧзылыстар басымдылығымен, содан соң психикалық бҧзылыстардың да кӛрінуімен жалпы дискомфорт сезімінен басталады. Содан соң жҥрек аймағында, кӛкірек тҧсында физикалық мҧң сезімімен тӛмен кӛңіл – кҥй дамиды. Бҧл сезімдер науқастармен басу, қысым, ауру сезімі ретінде суреттеледі. Кейде ӛздерінің эмоциялық бҧлыстарын сезімсіздік кҥйі ретінде тҥсінеді. Сонымен қатар олар ойлау қабілетінің баяулағандығын, болып жатқан жағдайлар мен қҧбылыстарды тҥйсінудегі қиындықтарды байқайды. Науқастардың бет ажары мҧңлы, қозғалыстары мен сӛзі баяуланған. Мҧң сезімі, психикалық кӛріністердің баяулауы және қозғалыстық реакциялардың тежелуі, депрессияның белгілері болып табылады. Бҧл кезде науқастардағы қозғалыстың тежелу кҥйі субступор және ступор (депрессивті ступор) деңгейіне жетуі мҥмкін, бірақ кататониялық ступормен науқастардан айырмашылығы олар сҧрақтарға әрқашан біртекті болса да жауап қайтара алады. Науқастар туыстарына, жақындарына деген эмоциялық ҥйірлігін, қоршаған ортамен эмоциональды ҥндестігін жоғалтқанына шағымданып, осыған аса ауыр кҥйзеледі. Ӛзінің кҥйін суреттуге келгенде дәрігерлерге олардың кҥйін тҥсіну қиын тәрізді кӛрініп, кейде кӛп сӛйлеп кетеді. Депрессивті кҥйлер басқа да психопатологиялық ӛзгерістермен қатар жҥреді. Науқастарға қатысты жайлар кӛмескі бояумен қабылданады. Ӛз ӛміріндегі жеке жағдайлар мен ҧсақ тірліктерді олар ӛзін - ӛзі кінәлау және ӛзін-ӛзі кемсіту идеяларын қҧруға қолданады. Мҧндай идеялар аса бағалы, сондай – ақ сандырақ сипатын да алуы мҥмкін. Науқастардың ойынша, олар ӛзінің жасаған қылмысы ҥшін сот алдында жауап беру керектігін айтады және ӛте қатал жаза қолдану қажет деп есептейді. Науқастардың кҥйінде айқын тәуліктік тербелістер байқалады. Кешкі мезгілде таңертеңгі уақытпен салыстырғанда олар жеңілдік сезінеді. Депрессивті кҥйлер соматовегетативті бҧзылыстармен қатар жҥреді: іш қатулар, шырышты қабаттардың қҧрғауы, тәбет бҧзылыстары және т.б. Депрессияның мҧндай кҥрделенген тҥрі қазіргі таңда ӛте сирек кездеседі. Әдетте депрессиялық кҥйлерде депрессияның қандай-да бір компонентінің басымдылығы байқалады, осыған сҥйеніп депрессивті синдромның белгілі бір варианты жӛнінде айтуға болады. Депрессивті синдром варианттарын бӛлудің ортақ белгілеріне депрессивті кҥйдегі психопатологиялық қҧрылымның типті немесе атиптілігі жатады. Типті депрессивті кҥйлер ішінде ең алдымен анестетикалық депрессияны ажыратамыз. Мҧндай кҥйдегі науқастар ӛздерінің сезімсіздігіне шағымданады, олардың айтуынша ӛзге адамдардың сезімдері қызықтырмайды, қоршаған ӛмірде болып жатқан жайттар оларда қуаныш та, реніш те тудырмайды, науқастар «жаным жоқ» немесе жҥрегім «мҧз тәрізді суық» деп есептейді. Кейде бҧл сезімдер anaesthesia psychica dolorosa (жанға ~ 306 ~ бататын психикалық сезімсіздік) дәрежесіне дейін жетеді. Мҧндай жағдайда науқастар ӛз кҥйлеріне қатты кҥйзеледі. Науқастар ӛзінде қандай болмасын сезім тудыру ҥшін ӛз денесіне терең тілімдер немесе басқа да зақымдар жасаған оқиғалар орын алған. Дегенмен жиі анестетикалық депрессия қоршаған ортаға немқҧрайлы, селқос қатынаспен кӛрініс береді (бҧл кҥйді шизофрениямен науқастардағы эмоциональды кедейлену жағдайымен шатастырмау керек). Науқас Е.И., 54 жаста, психикалық аурулармен тҧқымқуалаушылық ауырлығы анықталмаған. Ауылда туылған, мектепке дейінгі кезеңін ӛте бҧлыңғыр есіне алады. Мектепке 7 жасында барған. Оқуға ешқандай қызуғушылық болмаған. Мінез – қҧлқы салмақты, аз араласатын болған, бос кезінде ҥй шаруасымен айналысқанды жақсы кӛрген. 20 жасында Мәскеуге кӛшіп келген, машинистка болып жҧмысқа орналасқан. Тҧрмысқа шыққан. Некеден ҧл мен қызы бар. Мінез – қҧлқы бойынша сол салмақты, томаға кҥйінде қалған, ҥй шаруасымен, кҥйеуі мен балаларын кҥтіп бағуды ҧнатқан. 1965 жылы (науқас 46 жаста) қатты жақсы кӛрген ағасының ӛлімінен кейін науқастың кӛңіл – кҥйі бірден тӛмендеп, еш нәрсе істей алмай қалған, ҧйқысы бҧзылған, қорқыныш сезімі пайда болған, тӛсінің артында ауырлық сезімі пайда болған, тәбеті тӛмендеп, бір айдың ішінде 5 кг – ға азып кеткен. Кӛңіл – кҥйінің тәуліктік тербелісі байқалып, таңертеңгі мезгілде ӛзін аса нашар сезінген. Сол кезде психиатрға алғаш рет кӛрініп, психиатриялық ауруханада 45 кҥн емделген. Амитриптилин, тазепам, элениум қабылдаған. Ауруханадан шығар кезеңінде кӛңіл – кҥйі толық тҧрақталды, ҧйқысы жақсарды, тәбеті дҧрысталып, қорқыныш сезімі жойылып, тӛс артындағы ауырлық сезімі басылған. Ауруханадан шыққанан кейін қызметіне оралып, кӛңіл – кҥйі қалпына келді. Кҥйеуі мен балаларына қамқор болып, уақытының кӛп бӛлігін ҥй шаруасына бӛлген. Кейіннен 2 – 3 жылда бір рет тҥрлі психиатриялық ауруханаларда кӛңіл – кҥйінің тӛмендеуі, қорқыныш сезімінің пайда болуы, ҧйқысы мен тәбетінің нашарлауына байланысты жатып ем қабылдап тҧрған. Стационарда орташа болу мерзімі 1,5 – 2 ай. 15 жылдық бақылауда науқас тҧлғасында ешқандай ӛзгеріс байқалмаған. Профессиональды міндеттерін дҧрыс атқарып, ҥй шаруасымен жеңіл айналысқан, әрдайым кҥйеуі мен балаларына қамқор болып жҥрген. Ӛзінің сырқатына сын кӛзқарас толық. Кӛңіл – кҥйінің қашан тӛмендеп басталғанын анық атап береді. «Дерт» кезеңдері мен «сауығу» кезеңдерін анық айыра біледі. Сырқатының соңғы ҧстамасы ешқандай себепсіз дамыған. Немқҧрайдылық, селқостық, суицидальды ойлар пайда болған. Ауруханаға жеткізген кезіндегі психикалық кҥйі: орын мен уақыт бойынша бағдары дҧрыс, бет-әлпеті мҧңлы, қимылы мен сӛйлеуі баяулаған, кеуде тҧсындағы ауырлық пен қысымға шағымданады. Науқас ағасының қайтыс болғанына ӛзін кінәлімін деп есептейді, оның ӛлімінің алдын-алғанымда бҧлай болмас еді дейді. Ӛлім жазасына тартылуым керек деп мәлімдейді. «Жақындарына туыстық сезімін» жоғалттым деп ӛзін кінәлайды. Тамақты мәжбҥрлеумен ішеді. Типті депрессивті кҥйдің келесі варианты өзін - өзі кінәлау жүктеу/скачать 5.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|