Р87 Ғылыми-практикалық конференция материалдарының электрондық жинағы. Алматы: «Өрлеу» баұо ақФ Қр ббжқбари, 2018. 380 б

103 
 
рөлі» 
2  21  қазан. 
«Ұрпақ 
тәрбиесі 
– 
ұлт 
болашағы» 
атты 
республикалық 
семинар. 
 
28 қараша 
 «Қазіргі 
жағдайда 
мектеп 
директорының 
басқарушылық 
жұмысын 
ұйымдастыру»  атты 
республикалық 
семинар. 
26  ақпан.  «Ұлттық 
тәрбие  –  сапалы 
білім 
берудің 
негізі» 
атты 
республикалық 
семинар.  
 
«Ұлттық  мектеп 
моделі:  авторлық 
мектептер 
тәжрибелері»  
атты 
педагогикалық 
жәрмеңкесі 
3  22  ақпан.    «Білім 
беру 
ұйымын 
басқарудағы 
менеджменттің 
рөлі»  
атты  республикалық 
семинар. 
 
 
27  ақпан.  «Жеке 
тұлғаны 
ұлттық 
құндылықтарға 
бағыттап 
оқыту» 
атты 
республикалық 
семинар.  
 
Білім 
алушылардың оқу 
жетістіктерін 
критериалды 
бағалау жүйесі – 
сапалы білім 
алудың 
мүмкіндігі 
4  5 сәуір. «Педагог 
тәрбиешінің кәсіби 
құзыреттілігін 
дамыту жолдары» 
 атты 
республикалық 
семинар. 
 
15 мамыр. «Педагог 
тәрбиешінің кәсіби 
құзыреттілігін 
дамыту 
жолдарындағы 
ерекшеліктер» атты 
республикалық 
семинар. 
 
27 қараша 
 ««Педагог-
тәрбиешінің кәсіби 
 құзырлылығын 
жетілдіруде 
педагогикалық 
технологиялардың 
рөлі» атты 
республикалық 
семинар. 
 
«Туған жер» 
бағдарламасы 
қазақстандық 
патриотизмнің 
даму 
философиясы 
ретінде 
 
 
Жүйелі жүргізілген жұмыстың арқасында жаңартылған білім мазмұнын 
игеру бізге қиынға соқпады. Атап айтсақ: 5-сынып қазақ тілісінің ІІ бөлімі – 
Киім.  Сән.Талғам.  Ал  тақырыптарына  тоқталатын  болсақ:  «Ұлттық  киім  – 
асыл  мұра»,  «Киім  түрлері  және  талғам»  деп  аталады.  Бұл  бөлімді  оқытуда 
қазақтың ұлттық киімдерін жас пен жыныс ерекшеліктеріне қарай: сәби, бала 
кездегі  киімдер,  жігіт,  қыз,  бозбала  дәуірінің  киімдері,  орта  жас  және 
әлеуметтік  деңгейіне  қатысты  түрлеріне  жіктей  отырып  құрылған  
бағдарлама және «Ұлттық бас  киім – ер азамат көркі», «Ұлттық киім – халық 
мұрасы» т.б. тақырыптарда құрылған сабақтар өз нәтижесін беруде. 13-сабақ, 
«Қазақ  халқының  салт-дәстүрлері»  атты  бөлімді  оқытуда  «Қазақтың  бала 
тәрбиелеудегі  салт-дәстүрлерін  сатылай  кешенді  талдау  үлгісін»  төменде 
көрсетілгендей пайдала оқытудамыз. 
Бала  тәрбиелеудегі  салт-дәстүрлер:  1.  Құрсақ  шашу.  Жүкті  болған 
келіннің енесі  ауыл әйелдерін шақырып қонақ етеді. Олар өз үйлерінен бір-
бір  дәм  пісіріп  әкеледі.  Себебі,  келіннің  жерік  болып  жүрген  асын  тауып 
беру.  
2.  Жарыс  қазан.  Толғата  бастаған  келіннің  енесі    қыстай  сақтаған  жылы-
жұмсағын  қазанға  салып,  «жарыс  қазан»  асу  қамына  кіріседі.  Себебі,  келін  

104 
 
тез  босансын  деген  ниеттен  туған.  3.  Шілдехана.  Жаңа  туған  нәрестені 
әртүрлі  «жын-шайтан»,  «перілердің»  салқынынан  қорғап,  күзету  үшін 
өткізіледі.  4.  Сүйінші.  Немерелі  болған  әже  сүйінші  сұратып,  қуанышты 
хабарды  жеткізу  үшін  жас  балалар  мен  келіндерді  жан-жаққа  жібереді.  5. 
Балаға ат қою. Нәрестеге үш күннен қалмай азан шақырып, ел ішіндегі аузы 
дуалы  қария  немесе  баланың  ата-әжесі  мағыналы  ат  қояды.  Себебі,  ат 
қойыстың  өзінде  бүкіл  бір  халықтың  психологиясы,  таным-түсінігі,  ой-
арманы айқын көрінеді, баланың өмір жолы атына байланысты жазылады деп 
саналады.  6.  Бесікке  салу.  Кіндігі  түскен  баланы  бес  күннен  қалдырмай 
бесікке салады. Себебі, одан кешіксе баланың бесікке үйренуі қиындайды. 7. 
Баланы қырқынан шығару. Қырық күн толғаннан соң баланың «сүт тырнағы» 
мен  «қарын  шашын»  алып,  теңгелер  салынған  ыдысқа  қырық  қасық  су 
құйып,  шомылдырады.  8.  Тұсаукесер.  Сәби  жүре  бастаған  кезде  ата-анасы  
тұсауын кеседі, себебі, «балам тез жүріп кетсін» деген ізгі тілектен туған. 9. 
Тілашар.  Бүлдіршіннің  тілі  жеке-жеке  сөздерді  айтуға  икемделе  бастаған 
кезде  «тілашар»  жасайды,  себебі,  балам  тезірек анық  сөйлейтін болса  деген 
тілектен  туған.  10.  Атқа  мінгізу.  Баланың  буыны  бекіп,  ат  үстінде  өзін-өзі 
ұстап отыра алатындай жағдайға жеткенде ашамай ерге мінгізіп үйретеді. 11. 
Сүндет тойы. Ер балаларды 5, 7 не 9 жасында сүндетке отырғызады. 
12.  Тоқым  қағар.  Бала  бірінші  рет  үйінен  алысқа  жолаушы  шыққанда 
өткізіледі. Себебі, баламның «сапары сәтті болсын», аман-есен оралсын деген 
тілектен туған. 
4-бөлім  –  «Жануарлар  әлемінде»  «Атбегінің  әліппесі»  тақырыбымен 
құрылған  сабақ  оқушылардың  таным-деректерін  молайтып  қана  қоймай, 
жылқы  малын  түстеп,  тануға  мүмкіндік  берді.  Зерттеу  сабағы  жылқы 
анықтамасы,  тарихы,  түрі,  түсі,  жасы,  ат  әбзелдері,  жүрісі,  қасиеті,  қорегі, 
жылқы малы үстінде ойналатын ұлттық ойндар, жылқы сөзінің ауыз екі тілде 
қолдану  аясы,  жылқы  малының  халық  ауыз  әдебиеті  мен  көркем  
шығармалардағы    қолданысы,  жылқының  пайдасы  деген  ретпен  өткізілді. 
Осы ретпен «Қой шаруашылығы», «Түйе – төрт түліктің төресі» атты зерттеу 
мектебімізде қолданыста. 
Халық  мәдениетінің  алтын  бесігі  болған  ұлтымыздың  аталған  рухани 
байлығының  құны  жоғарылап,  өмірде  жаңартылған  білім  мазмұны  арқылы 
қолданыс  табуда.  Мыңдаған  жылдар  бойы    жасалған  халықтың  тәлім-
тәрбиелік  жолы,  санаға  сіңген  салты,  дәтке  қуат  берген  дәстүрі  жаңғыруда. 
Ұлттық мектептің ірге тасы қаланды. Сөйтіп, ұлттың ұлағатты ұғымдары мен 
тәрбиесін, тарихын, өнерін, тілін, дінін қадірлей білетін ұрпақ тәрбиеленуде. 
Швед  журналисті  А.Г.Нильсон  «Қазақ  болғым  келеді»  деген 
мақаласында  («Қазақстан  -  Zaman»  24.07.2008  ж)  былай  деп  ой  толғапты: 
«Қазақтарда  ата-әжелерін  құрметтеп,  жастары  алдынан  кесе-көлденең 
өтпейді.  Немерелерінің  үйдегі  тәрбиесін  ата-әжесіне  тапсырады  екен. 
Немерелерін  еркелетіп,  мойнына  мінгізіп,  айналып-толғанып  жатқаны: 
«Ботақаным,  құлыным,  қозым,  балапаным»  деген  асыл  сөздерімен  бесік 

105 
 
жырын,  әдемі  ертегілерін  айтып  отырғанын  көріп  көзіме  жас  келді.  Тіпті 
қазақ болғым кеп кетті.  
Менің  қазақтарға  айтарым,  бізге  ұқсап  «жаңа  қоғам»  құрамыз  деп 
жүріп жолдан адасып қалып жүрмеңіздер дер едім.  
Егер Нобель сыйлығы бір ұлтқа берілсе, тек қазақ ұлты лайық дер едім. 
Қулық-сұмдықты білмейтін, өзге ұлттарды құшағына тарта білетін, алғаш рет 
көріп  тұрсаң  да  жатырқауды  білмейтін,  сәби  мінезді  халық  екеніне  көзім 
жетті.  Осындай  халқы  бар  Н.Назарбаев  бақытты,  Нұрсұлтандай  Президенті 
бар қазақ халқы бақытты дер едім»- дейді.  
Әрбір  мемлекеттің  болашағы  мектебінде  шыңдалады.  ”Адам 
ұрпағымен мың жасайды” демекші, болашағы бар ел ғана тарих бетінде ұлт 
болып жазылмақ! 

жүктеу/скачать 3.87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: