«Алтай литература» деп курсты уренеринде jединетен турулталар

«Алтай литература» деп курсты уренеринде jединетен турулталар

«Алтай литература» деп уреду предметти уренип, уренчиктердин jединетен турултазы федерал эл — тергеелик уреду стандарт аайынча уч будумду болот: уренчиктин озумиле колбулу (личностный) турулталар, текши уреду эдилгелерле колбулу (метапредметный) турулталар, предметле колбулу турулталар.

- уренчиктердин когус санаазын байыдары ла эстетический корумин элбедери;

- уренчиктер бойынын угы — този керегинде билери, ос (этикалык) корумин элбедери;

- алтай тилдиню ос литературазын, туукизин, культуразын билеи;

- Россия ичинде элдердин байлыгыла, культуразыла колбулу билгирлерле таныжып, текшикижилик учурын jартап билери ле алтай бичиичилерле оморкооры;

- оско калыктардын литературазын билип, учурын ондооры;

jаны билгирлер аларына белен, jилбиркек уренчик таскадары;

- башка — башка jетирулерле иштеп билери (созликтер, энциклопедиялар, интернет — ресурстар).

- уренчик бойынын алдына уреду амаду тургузып, ого jединер аргаларды темдектеп билери;

- чумдемелде кодурилген сурактын каруузын табып, берилегн материалды чокым ондооры;

- кандый бир айалга керегинде келиштире эртеден шуулте (гипотеза) айдып, ол шуултени темдектер ажыра быжулаары;

- туп шуулте чыгарып билери;

- бойынын ижин чокым пландаары, jилбузин jарт билери;

будурген ишке чокым темдек тургузып, бойынын аргаларын чокым билери;

Предметле колбулу jедимдер:

- алтай литературанын чумдемелдерин билери;

- чумдемелдердин тематиказын, тургузылган курч сурактарын, литературанын теориязын, алтай литературанын уеленгенин билери;

- чумдемелди ылгаары, тундештиру иш откурери;

- чумдемелдер аайынча бойынын корумин айдары, кееркедим чумдемелди бойы jартап билери; автордын куунин jартап билери;

- литературанын будумдерин ылгаштырып билери, текстке jуук куучындап билери, текстле иштери, куучын тургузып билери ле о.о.;

- кееркедим чумдемелди ылгаарында бичилген ойиле колбоп, тексттин текшикижилик ле элдик учурын анылап билери;

-кееркедим чумдемелдин сюжеттин болуктерин ылггаштырары, композицияны, кееркедим эп — аргаларды, олордын текстте учурын jартаары;

- кееркедим чумдемелди ылгаарында литературалык ондомолдорды билери ( школдын кеминде).
Уреду планда «Алтай литература» деп курстын jери

Уреду учреждениелердин регионал базисный уреду планында алтай литератураны 5 -9 класстарда уренерине текши 350 час берилет, ол тоодо: 5 класста — 70 ч., 6 класста — 70 ч., 7 класста — 70 ч., 8 класста — 70 ч., 9 класста — 70 ч.,

Алтынчы класс

(70 час)

1. кычырарына

- программага кирген кееркедим чумдемелдерди кычырары;

- лирика ла эпика чумдемелдердин узуктерин унле анлап кычырары;

- танынан кычырары.
2. ылгаары

- чумдемелден тос ле болушту персонажтарды анылап билери;

- чумдемелдин персонажтарына текши jартамал берери;

- чумдемелдин сур — кеберлеринин системазын тургузары;

- танынан геройдын характеристиказын тургузары, онын сур — кебери jуралган эп — аргаларды табып, jартаары;

- сур — кеберлерле тундештиру иш откурери;

- сур — кеберди ле прототипти, лирический геройдын сур — кеберин ле бичиичини ылгаштырап билери;

- сур — jурукты ылгап, кееркедим текстте онын учурын jартаары;

- ос кылык — jанды jартаар эп — аргаларды геройдын сур — кеберинде анылаары;

- кееркедим чумдемелдин жанрынын анылузын темдектеери;

- лирика чумдемелдерде куултин анылузын ылгаары;

- кееркедим чумдемелде ар — буткеннин jуругы, интерьер деп онодомолдордын учуры;

- литературалык геройго jартамал берер изложение бичиири;

- тос герой аайынча оос ло бичиир каруу берип билери;

- геройго характеристика тургузары;

- план тургузары;

- чумдемелдин сур — кеберин тундештирери;

- сур кебердин характеристиказын цитаталар тузаланып, оосло, бичип jураары;

- литературалык герой керегинде бойынын шуултезин чыгара айдып, диспутта туружары;

- литературалык герой аайынча чумдемел иш бичиири.
Литературанын ондомолдоры:

• 
  Тос ло болушту персонажтар.
  
• 
  Кылык — jан литературада.
  
• 
  Лирикалык герой.
  
• 
  Прототип.
  
• 
  Сур — jурук.
  
• 
  Интерьер.
  
• 
  Сур — кебердин эрмек — куучыннынын анылузы.
  
• 
  Кееркедим темдек.
  
• 
  Автор.
  
• 
  Сюжет. Лирикалык сюжет.
  
• 
  Кееркедим чумдемелдин тос шуултези.
  
• 
  Фольклордын жанрлары.
  
• 
  Кееркедим эп — аргалар.
  
• 
  Мадак.
  
• 
  Силлабика улгерлештин анылузы.
  
• 
  Драманын темдектери.
  

Jетинчи класс

(70 час)
Уренчиктердин будуретен ижи:
1. Кычырары

- лирика ла эпика чумдемелдердин узуктерин унле анылап кычырары;

-улгерлердин, проза ла драма чумдемелдердин узуктерин эске куучындаары;

-драма чумдемелдин узуктерин jузундеп кычырары.

- кееркедим чумдемелде сюжетный чийулерди темдектеери;

- улгерде лирикалык сюжеттин учурын jартаары;

- кееркедим чумдемелде конфликтти темдектеери;

- сюжеттин текши jартамалы, онын чумдемелдby тос учурылаб колбузы;

- чумдемелдин чиймелгени, эн бийик кемине jеткени, чечилгези;

- узуктин ылгамалы, сюжетте онын jери;

- кееркедим чумдемелдин жанрынын анылузын темдектеери;

- кееркедим чумдемелдин проблематиказын ылгаары;
3. тил темиктирери
- литературалык геройго характеристика тургузаары;

- план тургузары ла эки сур — кеберди тундештирери;

- чумдмелдин узуги аайынча цитаталар тузаланып, сочинение бичиири;

- кееркедим чумдемелде айдылган айалга эмезе учурал керегинде сочинение бичиири;

- танынан кычыоган чумдмел аайынча кычырым тургузары.
Литература ондомолдор:

• 
  Сюжет. Сюжеттин болуктери.
  
• 
  Лирикалык сюжет.
  
• 
  Композиция.
  
• 
  Кееркедим конфликт.
  
• 
  Сюжетный чийу.
  
• 
  Ар — буткеннин jураммалы.
  
• 
  Интерьер.
  
• 
  Эпический жанрлар.
  
• 
  Лиро — эпический жанрлар.
  
• 
  Куучындаачы.
  
• 
  Куучын кеберлу улгер.
  
• 
  Кееркедим чумдемелдин тос шуултези.
  
• 
  Драма.
  

Согласовано Утверждено

Зам. дир. по УР Директор МБОУ

___________Трышпакова А. П. «Беш-Озекская сош»

___________Ойношева Л.Ф.

Рассмотрено

на заседании МО

Протокол №____

от «____»_________2013 г.

Рабочая программа

по алтайскому языку

6 – 7 классов

Составила Мундусова Л.Н.

учитель алтайского языка и литературы

с. Беш-Озек, 2014г.