«Құрастыру негіздері және машина бөлшектері»
Өзін -өзі тексеру сұрақтары
жүктеу/скачать 0.84 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Өзін -өзі тексеру сұрақтары.
Өзін -өзі тексеру сұрақтары1. Белдікті берілістердің жұмыс принципі, типтері. Қандай белдікті берілістер кең таралған? 2. Белдікті берілістердің артықшылығы мен кемшіліктері, олардың қолданылу аймағы. 3. Белдіктің орамындағы күштер. Олар қалай есептелінеді? 4. Белдіктегі кернеу. Оларды қалай есептейді? 5. Қандай кернеу берілістің жұмыс істеу қабілеттілігіне және белдіктің шыдамдылығына қалай әсер етеді?
Механикалық берілістер туралы жалпы ұғымдар. Механикалық берілістер деп қуат пен қозғалысты белгілі бір қашықтыққа беру үшін колданылатын жабдықтарды айтамыз. Олар көбінесе машиналардың қозғалтқышы мен жұмыс атқарушы тетіктерінін, аралығында қолданылады. Механикалық берілістер мынадай жағдайлар үшін пайдаланылады. 1. Машина қозғалтқыштарынық айналу жылдамдығы өте жоғары, ал іс жүзінде машина қызметі әр түрлі жылдамдықты қозғалыспен байланысты. Егер қозғалтқыштардын, айналу жылдамдығын төмендетсек, олардың габариттік мөлшері үлғайып, бағасы қымбаттайды. 2. Механикалық берілістердің көмегімен жылдамдықты төмендетіп, сәйкесінше күш моментінін, шамасын жоғарылатуға болады. Энергияның сақталу заңы бойынша берілістердің пайдалы әсер коэффициентін ескермесек, жылдамдықты канша рет кемітсек, күш моментін сонша рет жоғарылатамыз. Ал бүл жағдай іс жүзінде барлык, машиналарда пайдаланылады. 3. Механикалық берілістер айнымалы қозғалысты түзу сызықты қозғалысқа айналдыру үшін және машинаның жұмыс істейтін тетіктерінің жылдамдырын өзгерту үшін де қолданылады. Сондай-ақ олар бір қозғалтқыштан бірнеше механизмдерге қозғалыс беру үшін пайдаланылады. Берілістер механикалық, пневматикалық және гидравликалық болып белінеді. Машина бөлшектері курсында тек айнымалы қозғалысты беретін механнкалык берілістер қарастырылады және оларды бұдан былай жай берілістер деп атаймыз. Гидравликалық, пневматикалық және тағы басқа берілістер жайында арнаулы оқулықтарда жазылған. Біз қарастырып отырған берілістер жұмыс істеу негізіне байланысты қозғалыс пен қуат айналмалы денелердің өзара тікелей жанасуы арқылы және оларды жалғастыратын үшінші иілгіш бөлшектің көмегімен берілетін болып екіге бөлінеді. Бірінші топқа фрикциялық, тісті және буынтықты берілістер, ал екіншісіне белдікті, шынжырлы берілістер жатады. Осы аты аталған бері-лістерге тоқталудан бұрын олардын негізгі көрсеткіштерімен таныса кеткен жөн.
Механика теориясы курсынан белгілі, айналмалы бөлшектердің сызықтық немесе шеңберлік жылдамдығын олардың айналу осінен қашықтығына және бұрыштық жылдамдығына байланысты табуға болады: 
мұндағы D - айналмалы дененің диаметрі; - айналу немесе бұрыштық жылдамдық. Осы сызықтық жылдамдық векторының бойымен шеңберге жанама (радиусқа перпендикуляр) әсер ететін күшті шеңберлік күш деп атаймыз. Оның қуат және сызықтық жылдамдықпен арасындағы байланысын төмендегіше өрнектеуге болады:
мұндағы Ft - шеңберлік күш, Н; - сызықтық жылдамдық, м/с. Егеh білікке әсер ететін күш моменті белгілі болса, онда шеңберлік күш:
мұндағы п - айналу жылдамдығы, .мин-1; Т - күш моменті, ал S1 жүйесінде - бұрыштық жылдамдық; Т - күш моменті, Нм. Жорарыда айтылған берілістердің негізгі көрсеткіштерінің бірі олардың беріліс саны. Берілістердің беріліс саны деп жетекші және жетектегі дененін, айналу жылдамдықтарының қатынасын айтады. 
и - берілістердін, беріліс саны. Берілістердін, пайдалы әсер коэффициенті әдеттегідей пайдалы қуаттың (жетектегі денеге әсер етуші) жұмсалған куатқа (жетекші денеге әсер етуші) қатынасынан анықталады 
Сатылы орналасқан бірнеше тісті берілістердің жалпы пайдалы әсер коэффициенті олардың әрқайсысының пайдалы әсер коэффициенттерінің көбейтіндісіне тең болады 
мұндағы ж — берілістердің жалпы пайдалы әсер коэффициенті; 1, 2, 3,… ж - жеке тісті берілістердің пайдалы әсер коэффициенті. Енді берілістердің жалпы беріліс санын да осылай табуға болады 
иж —берілістердің жалпы беріліс саны; и, и2, и3,..., ип —жеке тістердің беріліс саны. Өзін -өзі тексеру сұрақтары.
Дәріс 3. Шынжырлы берілістер. Дәріс жоспары: 1. Жалпы мәлімет, жұмыс принципі және салыстырмалы баға. 2. Шынжырлы берілістердің артықшылықтарымен кемшіліктері. 3. Қолданылу аймағы. Жалпы мәлімет, жұмыс принципі және салыстырмалы баға. Ол шынжырмен жұлдызшының ілінісуіне негізделген. Ілінісу принципі белдікті беріліске қарағанда әртүрлі үлкен жүктеме шарттарында болат шынжырдың беріктігін жоғарылатады. Сырғанау мен тоқтаудың болмауы тұрақты беріліс қатынасын қамтамасыз етеді (айналысына орташа) және неғұрлым қысқа уақыттағы жүктелу мүмкіндігін туғызады. Ілінісу принципі шынжырды қосыша тартуды қажет етпейді, себебеі себебі білік пен тіректегі жүктеме азаяды. Жұлдызшаның шынжырды орау бұрышы шкивті белдікті орау бұрышы сияқты сондай маңызды емес. Сондықтан шынжырлы берілістер кіші өс аралық қашықтықта және үлкен беріліс қатынасында да жұмыс істей алады. Сол сияқты қуатты бір жетекші біліктен бірнеше жетектегі білікке бере алады. Шынжырлы берілістердің артықшылықтарымен кемшіліктері. Негізгі кемшілігі шынжыр әр бөлек қатты звенолардан тұрады және жұлдызшада шеңберленіп емес көп бұрышта орналасуы. Бұл шынжыр шарнирының тозуына, шу және қосымша динамикалық жүктелудің, майлау жүйесін ұйымдастыру қажеттілігене әкелеп соғады. Қолданылу аймағы. Шынжырлы берілістер өс аралық қашықтықта, бір жетекші біліктен бірнеше жетектегі білікке берілетін жағдайда, белдікті беріліс сенімсіз болған кезде шынжырлы берілістер қолдануға тура келген жағдайда. Шынжырлы берілістер ауыл шаруашылығында, тасымалдау және химиялық машина жасауда, станок жасауда, тау-кен жабдықтарында және көтеру-тасымалдау құрылғыларында кеңінен қолданылады. жүктеу/скачать 0.84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
;