Тәжірибелік сабақтардың мазмұны. 30 сағат

1.Философия пәні: Әлем және Адам.

2.Әлемге қатысты көзқарастың түрлері мен пішіндері.

3.Философияның негізгі қызметтері.

4.Философияның бастаулары: мифология мен дін.

Тәжірибелік сабақ №2

Жоспар.

1.Философия және философ.

2.Философиялық білімнің құрылымы.

3. «Философияның негізгі сұрақтары» мәселесі және тарихи қалыптасуы.

4. Философияның мәдени-тарихи ерекшеліктері. Философияның пішіндерінің этномәдени ерекшеліктері.
Тапсырма.

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: философия, мәні, рефлексия, методология.

2.Философия пәнінің анықтамасының алуан түрлілігіне назар аудару.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар.

Философия шығыс елдерінде бұдан 2500 жылдай бұрын туындады: Үндістан, Греция, Рим. Кең ауқымдағы дамыған пішіндері Ежелгі Грецияда көрініс алады. Философия өз аясына барлық білімдерді жинақтаған, яғни жекелеген ғылымдар әлемнің тұтас көрінісін ұсынуға қауқарсыз болады. Мәселе мынада, әлемнің бар болуы – философияның негізгі мәселесі. Оның шешімдері басқа да философиялық мәселелерді терең ұғынуға және негізгі қарым-қатынастарды айқындауға мүмкіндік береді, сол үшін философия 2 негізгі бағытқа бөлінеді: философиялық материализм ( Демокрит ), және философиялық идеализм ( Платон ).

Философия адамнан тыс әлемді ұғынумен ғана шектелмейді, сол сияқты адамның өзін де түсінеді. Философияға танымның нәтижелерін кең ауқымда жинақтауға ұмтылыс тән. Ол тұтастай әлемді ғана емес, әлемді тұтас жүйе деп қарастырады.

Әлемдік көзқарас белгілі құрылымдарды қамтиды: білім (күнделікті және ғылыми), сенім, ой-тұжырым, принциптер. Ол аламның қоршаған ортаны тану қызметтерін атқарады. Ол өз аясына адамның қоршаған ортаны тану тәжірибелерін алады, философия сол сияқты әлемнің жалпы принциптерін ашуға бағытталып, оның маңызды ерекшеліктерін ашады.

1 Алтай Ж. Философия тарихы:оқулық/Ж. Алтай, А. Қасабек, Қ. Мұхамбетәли.-2-шi басылымы.-Алматы:Раритет.-2006.-310 б.

2 Байтенова Н. Ж. Философия:учебник для студ. вузов/КазНУ им. аль-Фараби; сост. Н. Ж. Байтенова.-Алматы:Қазақ университетi.-2006.-390 с.

3 Нысанбаев Ә. Философия тарихы/[ғылыми ред. Ә. Нысанбаев; құраст.: Ә. Нысанбаев, Ғ. Құрманғалиева; аударғандар: Д. Раев, А. Құлсариев].-Астана:Аударма.-2006.-484 б..-(Мәдени мұра)

2.http://studfilosed.ru/lektsii-po-filosofii/505-sushhnost-filosofii-i-eyo-funkcii.html

3. http://proshore.ru/index.php?data=sushnost_filosofii

4. http://mylect.ru/filosofi/textfilosofi/131-2011-06-04-02-11-37.html?start=3
Тақырып 2. Философия феномені шығыс мәдениетінде

Тәжірибелік сабақ №3

Жоспар:

1. Ежелгі Қытай мәдениетіндегі діннің статусы және оның философияның дамуы мен қалыптасуына ықпалы. Вед дәстүрі.

2.Үнді философиясының негізгі идеялары (карма, сансар, лила, майа, мокше, реинкарнация және касталық жүйелер туралы).

3.Буддизм. Буддизмнің негізгі идеялары

4. Үнді философиясының ортодоксальды және ортодоксальды емес мектетері
Тәжірибелік сабақ №4

Жоспар:

1.Ежелгі Қытай философиясы. Ежелгі Қытай мифтік санасының ерекшеліктері.

2.Конфуцианды философияның тәжірибелік және негіздік идеялары мен бағыттары. Конфуциандық қытай қауымының идеологиясы ретінде.

3.Даостық философия және әлемді тану бейнесі. Даостық әлемді тану бейнесіндегі адамның орны.

4. Маоизм конфуциандыққа альтернативті әлеуметтік-этикалық доктрина.

5.Легизм «күресуші мемлекеттердің» дәуіріндегі әлеуметтік-саяси философиясы ретінде. Легизмнің негіздік құндылықтары: қоғамдағы тәртіп, заңдар мен жарлықтар.

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: карма, мокша, а-хинса, варна, майя, сансара, нирвана; «жэнь», «ли», «сяо».

2.Философия ілімдерінің ежелгі үнді философиясындағы алуан түрлілігіне назар аудару.

3. Конфуциандық пен легизм қандай сұрақтар бойынша қарама-қарсы ұстанымдарды иеленген?

Үнді дәстүріндегі философиялық көзқарас медитацияның тәжірибесінің өзінің бастаулары бойынша жоралғылармен қамтамасыз етілді, адами сананы трансформациялап және оны кәдімгі ойлау үшін мағыналы айырмашылықтар жағына шығарады. Упанишадахта – үнді мәдениетіндегі бірінші философиялық мәтіндерде (ежелгі Упанишадтар б.з.д. 8-7 ғасырларды қамтиды.) – орталық пункт болып Брахман үйлесімділігі туралы тезис саналады, барлық сыртқы әлемнің көздері, Атманға қатысты, әмбебап белсенді-өмірлік бастаулары. Терең түрдегі үйлесімділік субъективті және объективті құрылымдар үшін абстрактылы ойлауға қол жеткізу мүмкін емес деп саналды – шынайы ахуал йогалық тренингтер арқасында ашылды, өзекті жағдайларға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Үнді мәдениетіндегі философиялық көзқарастың дәстүрлі табиғаты ізінше тұтастай діни - философиялық кешендер даму қарқынына ие болады, яғни культтік және танымдық құрамдас бөліктер мазмұнды және функционалды байланыста болады.

Үнді философиялық ойлау айқын сипат алған дәстүрлілікке ие; нәтижесінде, ұлы шынайы істердің мазмұны эмпирикалық уақыт ағынымен жол алмайды, сансар тәртібіне қатысты жүйелер жолға қойылады. Жаңа идеялардың туындауы дәстүрдің тірегі – абыройлы мәтінінің мазмұнына қатысты нақты да шынайы тұжырымдарға ұласты. Канондық мәтіндердің қатарында бірінші орынды Ведам мәтіндері алады, қасиетті білімге лайықты, яғни шрут ретінде біліктілікке ие болады («естілген», яғни адамнан тым қарқынға ие шығу жағдайы). Ведам каноны негізінен б.э.д. І мыңжылдықтың бірінші жартысында қалыптасты және самхиттер қосылады (мифтік мазмұндағы әнұрандар жинақтары, дұғалар мен сыйыну өздері), брахмандар (құрбандыққа шалу дәстүрлеріне түсініктер), араньяк («орман кітаптары» — ығыстырылғандар үшін ережелер) және упанишадтар (религиозно-философские произведения брахманизмнің діни-философиялық туындылары). Үндінің әлемді тану жүйелері ортодоксальды және ортодоксальды емес деп жіктеледі. Ортодоксальды емес тұжырымдамалар (Вед абыройынан көрініс беріп, варнаның ерекше статусын иеленеді (қауым), брахмандардың қасиетті білімдерінің заңды қорғаушы құрылымы) б.э.д. І мыңжылдықтың үшінші бөлігінде қалыптасты, қарқынды рухани белең алу кезеңінде қарқын алды, Үндістан варналық құрылымының дағдарысымен қатысты.

Конфуций және алғашқы философтар – жу – өздерінің негізгі міндеттерін қоғамның өмірі мен адамның жеке тағдырының тарысын теориялық тұрғыда танудан байқады. Конфуциандықтың үш негізгі ерекшеліктері бар: 1) институционалды жоспарда – әкімшілік аппаратпен байланысқа белсенді ұмтылыс немесе байланыс, шұғыл идеологияға қатысты тұрақты шағымдар; 2) в мазмұндық жоспарда – әлеуметтік-саяси, этикалық, қоғамдық, гуманитарлық мәселелер; 3) формальды жоспарда –текстологиялық канонды мойындау, яғни формальды «әдебиетшілік» қатаң өлшемдеріне сәйкестік.

1 Алтай Ж. Философия тарихы:оқулық/Ж. Алтай, А. Қасабек, Қ. Мұхамбетәли.-2-шi басылымы.-Алматы:Раритет.-2006.-310 б.

2 Байтенова Н. Ж. Философия:учебник для студ. вузов/КазНУ им. аль-Фараби; сост. Н. Ж. Байтенова.-Алматы:Қазақ университетi.-2006.-390 с.

3 Нысанбаев Ә. Философия тарихы/[ғылыми ред. Ә. Нысанбаев; құраст.: Ә. Нысанбаев, Ғ. Құрманғалиева; аударғандар: Д. Раев, А. Құлсариев].-Астана:Аударма.-2006.-484 б..-(Мәдени мұра)

4. http://filosofi-online.ru/filosofskij-slovar/279-indijskaya-filosofiya.html

5. http://www.gumer.info/bogoslov_Buks/Philos/fil_dict/339.php

1.Ежелгі грек философиясының кезеңдері мен жалпы түсінігі.

2.Бірінші, сократтық философиялық Ежелгі Греция мектептері (Милеттік, диалектикалық, пифагорейлік, элейлік және атомистік мектептердің басты ерекшеліктері (натурфилософия, космоцентризм, бастапқы ұғымдары).

3.Сопылардың және Сократтың философиясы

4.Сократтық мектептер (киниктер, киренаиктер).
Тәжірибелік сабақ №6

Жоспар:

1.Стоиктер мектебінің философиясы

2.Платонның идеалистік философиясы.

3. Аристотель философиясы

4. Эпикур философиясы.

1.

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу:: «эйдос», «нус», тұрмыстық, бастапқы «апейрон», «майевтика».

2. Сократтың, Протагордың, Гераклиттің атақты ілімдерін жазу.

3. Эллинистік-римдік философияның ерекшелік белгілерін көрсету.

Антикалық философия – еуропалық теориялық ойлардың тарихи алғашқы пішіні, ойлаудың барлық келесі пішіндері үшін мәдени көкжиек болып саналды және даму негізі болып есептелген, жаңа, қазіргі Еуропа, орта ғасырлық интеллектуалдық кеңістіктің аясында туындаған.

Антикалық философия дамуында келесі кезеңдер басты орындарды иеленеді:

Натурфилософиялық (басты мәселе — әлемнің құрылымы мәселесі, бастапқы негіз қалау мәселелері). Көршілік-бәсекелес кейбір бірнеше мектептер;

Гуманистік (табиғаттан адам мен қоғамға ойысу мәселелері мен кезеңдері). Сопылар мектептері, Сократ;

Классикалық (үлкен синтез кезеңі). Алғашқы философиялық жүйелердің құрылуы — философиялық мәселелердің барлық аясы. Платон, Аристотель;

Эллинистік (Грециядан Римге дейін орналасатын орталық. Әр түрлі философиялық мектептер бәсекеге енеді. Бақыт мәселесі. Эпикур, скептиктер мектептері;

Діни ( неоплатонизмнің дамуы). Философиялық мәселелердің саласына дін мәселесі қосылады;

Христиандық ойлардың туындауы, монотеистік діндер.
Әдебиет

1 Алтай Ж. Философия тарихы:оқулық/Ж. Алтай, А. Қасабек, Қ. Мұхамбетәли.-2-шi басылымы.-Алматы:Раритет.-2006.-310 б.

2.. http://www.gumer.info/bogoslov_Buks/Philos/Аsmus

3. http://www.grandars.ru/college/filosofiya/antichnaya-filosofiya.html

4. http://www.newacropol.ru/Alexandria/philosophy/Philosofs/Plato/
Тақырып 4. Орта ғасыр мәдениетіндегі философия феномені

Тәжірибелік сабақтар №7

Жоспар:

1.Орта ғасырлық батыс еуропалық философияның негізгі белгілері: теоцентризм; креационизм; теодицея; эсхатология; провиденциализм.

2.Патристика. Патристиканың негізгі теориялық сұрақтары: инкарнация мәселелері; еркіндік пен мейірімділік қарым-қатынастары; сенім мен ақыл қатынастары.

3.Схоластика теологиялық философияның орташа ғасырлық билік етуші түрі. Номинализм мен реализм.

4.Августина мен Фома Аквинскийдің адам мен әлем туралы ілімдеріне Құдайдың қатынасы.
Тәжірибелік сабақ №8

Жоспар:

1. Араб-мұсылмандық философиясындағы рухани және әлеуметтік-мәдени контекст .

2.Құран Араб философиясындағы орташа ғасырлық Араб философиясының көзі ретінде. Әлемнің исламдық моделі.

3.Исламның негізгі бағыттары. Сопылықтың рухани құндылықтары. Ибн Араби, аль Газали, Қожа Ахмет Яссауилердің сопылық философиясының дамуына қосқан үлесі.

4. Шығыс перипатетизмі: Аль-Кинди, Аль-Фараби, Ибн Рушд, Ибн Сина.

5.Түрік тілдес философияның қалыптасуы (Ю.Баласағұн, А.Йүгінеки, М. Қашқари).

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: әмбебептылық, сопылық, эманация, концептуализм, креационизм.

2. «Шіркеулер әкелерін» көрсет, схоластикалық дәуір қайраткерлерін ата.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар.

Христиандық философияның қалыптасуына ерекше ықпал етушілер - Ветхий Завет, Жаңа завет. Христиандық үшін жемісті болып саналған неопифагорейліктердің идеялары әлемнің монистикалық сипаты туралы, сол сияқты құдайды біртекті тұтас тіршілік деп түсіну, адамдардың шынайылыққа таза адамгершілік жолымен қарым-қатынас қабілеттіліктері туралы мәселелер.

Христиандық философияның қалыптасуына,туындауы үшін маңызды мәнге Филон Александрийскінің ілімдерінің мәні зор болады, Құдайды Ілім заң ретінде қарастырады.

Христиандық философиясының мазмұнының қалыптасуына неоплатондық философияның ықпалы зор болды, барлық тіршіліктің негізі және идеяларымен үндес болады.

Патристика – христиандық дінді теориялық негіздеу мен қорғаудың негізгі мақсатын иеленеді.

1-ші кезең - апологетика: христиандық әлемдік көзқарасты түсіндіру, оларды көптеген жаулардан теориялық қорғау.

2-ші кезең - классикалық: орташа ғасырлық ойлау теологиялық-догматикалық стандартын қалыптастыру.

Номинализм – ұғымдар тек атауларымен аталды. Номиналистер атап өткендей, шынайы орын латын ахуалдар тек қана олардың жекелеген сапалық белгілерімен ұштасты. Бұл заттар туралы біздің ойларымызды құрайтын жалпы түсініктер, заттарға қатысты ғана емес, сонымен бірге олардың қасиеттері мен сапалық белгілерінен де көрініс бермейді.

Орташа ғасырлық араб философиясы қалыптасатын жайларға келсек, ең алдымен Құран бойынша ой қорытумен қатысты, басқа жағынан — антикалық философияның ілімдерін талдау мен қорыту үдерісінде орын алады. Құран бойынша ой қорыту исламдық теологияның дамуына әкелді, қалам ретінде белгілі. Теологтардың бір бөлігі, мутазилиттер атауына ие бола отырып, қалам сұрақтарымен бірге өзіндік философиялық сұрақтарға деген қызығушылық туындатады, сол сияқты өзіндік философиялық сұрақтармен, мысалы, адами еркіндік туралы, ашылымдарға қатыссыз моральдық нормалар туралы адамның қабілеттілігі туралы және т.б.

Әл-Фарабидің философиясының негізін тұрмыстық ахуалдардың мәселелері де құрайды. Тұрмыс мәселелері оның трактаттарында орын алады «Ғылымдар жіктелімі», «Диалектика», «Метафизика мақсаттары туралы» және «Категориялар». Әл-Фараби әлемді Құдаймен байланыста қарастырып, әлемнің мәңгілік бірінші себептері ретінде атап өтеді.

Ибн Сина философиясының көздері де сан алуан тақырыптарды қамтиды, антикалық және араб-исламдық ойшылдарының, философтарының ілімдерін игерумен қатысты. Авиценнаның метафизика туралы трактаттарында тұрмыстық ілімдер қарастырылады. Оның пікірі бойынша, тұрмыстық жүйенің төрт түрі бар: заттар, рухани таза тіршілік жайларымен қатысты (Құдай олардың ішіндегі бастысы болып саналады); анағұрлым рухани заттар материямен қатысты, мысалы, аспан салалары рухтармен қатысты, оларды жандандырып, қозғалысқа әкеледі; заттар, кейде дене құрылымдарымен одақтасады (қажеттілік, мүмкіндік және басқасы); материалдық заттар — физикалық табиғаттың элементтері.
Әдебиет

1. http://www.grandars.ru/college/filosofiya/srednevekovaya-filosofiya.html

2. http://philosophy.ru/edu/ref/gubin/03.htmlhttp://philosophy.ru/edu/ref/gubin/03.html

3. http://labrip.com/dop_t1r5part1.html

1.Қайта жаңғыру Философиясы және жаңа ренессанстық ойлаудың қалыптасуы. Антропоцентризм және адам мен табиғатты жаңаша түсіну.

2. Қайта жаңғыру дәуірінің ойшылдарының философиялық ойлау мәселелері мен негізгі тақырыптары. Ренессансты гуманизм.

3.Ренессансты неоплатонизм мен аристотелизм.

4.Ренессансты скептицизм мен эпикуреизм.
Тәжірибелік сабақ №10

Жоспар:

1. Реформация Философиясы. Сенім феномені. Ақыл мен сенім.

2.М.Лютердің волюнтаристік теологиясының ерекшеліктері.

3. Н.Макиавеллидің саяси философиясы, «күшті мемлекет» моделі.

4.Философия және әлеуметтік утопия.
Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: антропоцентризм, пантеизм, утопизм, макиавеллизм.

2. Неоплатонизм, скептицизма, эпикуреизм, аристотелизм өкілдерін көрсет.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар.

Қайта жаңғыру философиясының анағұрлым жалпы ерекшелік белгісі - адамның үйлесімділігі мен әлемді тану үйлесімділігінің идеалын бекіту, өзіндік ықпалы басым алғышарттар ретінде қарастырылып, құдайлық абсолюттің призмасы арқылы көрініс алады. Бұдан туындайтын гуманистік ерекшеліктер мен үлкен үлестік салмақ оларда космологиялық және натурфилософиялық тұжырымдамаларды жандандырады.

Қайта жаңғыру дәуірінің негізгі идеялары:

1. Антропоцентризм.

2. Гуманизм.

3.Адамның шығармашылық мәні.

4. Әлемді тұлғалық-материалдық түсіну.

5. Шынайылықты эстетикалық түсіну.

6. Антисхоластика: діни реформаларға қатысты абыройдың және сенімдердің ауытқулары.

7.Әлемді геометриялық-құрылымдық түсіну; шексіз үлкендік пен кішілік қарым-қатынасы.

8. Пантеизм: Бог – природа; в центре – героическая личность.

Реформа́ция — Батыс және Орталық Еуропадағы XVI ғасыр мен — начала XVII ғасырдың басындағы жаппай діни және қоғамдық-саяси қозғалыс , Библияға сай католиктік христиандықты реформалауға бағытталады.

Діни-философиялық тұрғыдағы Лютердің көзқарастары мына ахуалдарды қамтиды, ол сенім ұғымын мистикалық ұғымдардан босатты, ол тіпті Қасиетті жазбаларда мистиканың тегін ашуға ат салысты және олармен тығыз байланыстың жолдарын нұсқайды. Католиктің мистикадан босату және ерте христиандық рухтың өзіндік мазмұнына ыңғайлау (пайғамбарлық - евангелистік, библиялық И.Христке қатысты) М.Лютердің ең өзекті ілімдері болып саналды.
Әдебиет

1. http://renaissance.rchgi.spb.ru/

2. http://lib.philos.msu.ru/

3. http://gumfak.ru/filos_html/otvet/

4 http://www.xliby.ru/filosofija/filosofija_konspekt_lekcii/p39.php

5 Жаңа дәуiр философиясы.-Алматы:Жазушы.-2006.-512 б..-(Әлемдiк философиялық мұра: 20 томдық;т. 6)

6. http://filosofia.ru/70557/
Тақырып 6. Жаңа уақыт мәдениетіндегі Батыс еупопалық философия

Тәжірибелік сабақ №11

Жоспар:

1.Эксперименттік жаратылыстану Туындауының жаңа уақыт философиясының жалпы ерекшеліктері мен алғышарттары.

2. Эмпиризм мен рационализм дәстүрлі философиясының қалыптасуы. Эмпиризм ( Ф.Бэкон, Т.Гоббс, Д.Локк). Рационализм (Р.Декарт, Б.Спиноза, Г.Лейбниц).

3.Субъективтік идеализм Д.Беркли мен Д.Юма.

4.Ағарту Философиясы: Вольтер, Руссо, Дидро, Гельвеций.
Тәжірибелік сабақ №12

Жоспар:

1.Классикалық неміс философиясының жалпы ерекшеліктері.

2.И.Канттың сыни философиясы. «Өзіне қатысты заттар». Априоризм. Категориялық императив.

3.Гегельдің объективтік идеализмі. Абсолюттік Идеялар түсінігі. Диалектикалық әдіс. Гегельдің «Философиялық ғылымдар Энциклопедиясы».

4. Л.Фейербахтың антропологиялық материализмі. Тарих философиясы.
Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: сенсуализм, рационализм, субъективтік және объективтік идеализм, императив, априоризм.

2. Ф.Бэконның идолдары туралы ілімдерінің мәндерін түсіндіру.

3. Гегель бойынша диалектиканың негізгі заңдарын жазу.

Жаңа уақыт философиясы — XVII— XVIII ғасырлардағы батыс Еуропадағы философияның дамуының кезеңі, капитализмнің қалыптасуымен ерекшеленеді, ғылым мен техника қарқынды қарыштап, эксперименттік-математикалық әлемдік көзқарас қалыптасады. Бұл кезең кейде ғылыми революция дәуірі деп те аталады. Кейде Жаңа уақыт философиясына сол сияқты ішінара XIX ғасыр философиясын да қосады.

Жаңа уақыт ғылымын қалыптастыру үшін сезімге бағытталған шынайылықты тану, бағдарлау лайықты. Ізінше – әр түрлі саллардағы деректік айғақтар өсуі жүзеге асады. Философия үшін жүйелілікке ұмтылыс тән, әлемнің тұтас бейнесін құру лайықты.

Кант философиясының міндеттері нақты да шынайы танымның шекарасын анықтауға ыңғай алады.

Гегель философиясының мәні мынада, онда жүйелі пішінде диалектикалық түсінік пен соған сай зерттеудің диалектикалық әдістері ыңғай алады.

Әдебиет

1. http://gumfak.ru/filos_html/kanke/kanke04.shtml

2. http://mgup-vm.ru/filosof/44.html

3. http://philosophy.mipt.ru/textbooks/frolovintro/chapter1_5.html

4. http://www.myline.ru/
Тақырып 7. ХIX ғасыр мәдениетіндегі Батыс еуропалық философия

Тәжірибелік сабақ №13

Жоспар:

1.Позитивтік философияның туындауы. О.Конт позитивті социологияның атасы ретінде.

2.Махизм мен эмпириокритицизм позитивтік философияның жалғасы ретінде.

3.Философия мен сциентизм.

4. Неокантиандық философиясы.
Тәжірибелік сабақ №14

Жоспар

1. Классикалық емес философияның ерекшеліктері, оның неміс философиясына қатынасы.

2.Иррационализм философиялық жүйелердің элементі ретінде. А.Шопенгауэр философиясы .

3. Ф.Ницше, В.Дильтейдің «Өмір философиясы»

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: философия, мәні, рефлексия, методология.

2. Философия пәнінің анықтамаларының алуан түрлілігіне назар аудару.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Иррационализм өзінің сан алуан түрлі пішіндерінде өз алдына философиялық әлемдік көзқрастарды құрайды, яғни ғылыми әдістермен танымның шынайылығының мүмкін болмайтындығын айғақтайды.

Позитивистік тұжырымдамалардың мәні философияның қарым-қатынасы мен жиынтығы, О.Канттың мына пікірінде көрініс алады: «Ғылым —өз алдына философия»

Шопенгауэр философиясы әдетте екі кезеңге қатысты: ерік және пессимизм туралы ілімдер.

Ерік туралы ілімдер - Шопенгауэр философиясының өзекті негізі. Барлық философтардың қателіктері, олар адамның интеллектісінде басқадай жайларды аңғарды, нақты жағдайда ол —бұл негіз, ерікке қатысты, яғни интеллектен ерекшеленіп, ол тек бастапқы сатысы ғана болып байқалады. Оның үстіне, ерік адамның негізі ғана емес, ол сол сияқты әлемнің ішкі негізі, оның мәні болып саналады. Ол мәңгілік, өлмейді, өз алдына негізсіз, яғни өзіндік ыңғайда жеткілікті.
Әдебиет

1 Ғылым мен техниканың батыстық философиясы.-Алматы:Жазушы.-2006.-560 б..-(Әлемдiк философиялық мұра: 20 томдық;т. 10)

2 Жаңа дәуiрдегi француз философиясы.-Алматы:Жазушы.-2006.-560 б..-(Әлемдiк философиялық мұра: 20 томдық;т. 7)

3. http://www.myline.ru/

1.Орыс философиясының ерекшелік белгілері.

2.Орыс философиясы IX-XVIII ғасырларда

3. Орыс философиясы 19 ғасырда, Славянофилдер мен батыстықтар.

4.Орыс діни философиясы (В.Соловьев, С.Булгаков, П.Флоренский, Л. Карсавин және басқалары).
Тәжірибелік сабақ №16

Жоспар:

1. Л.Толстой мен Ф Достоевскийдің философиялық идеялары.

2. П.Данилевскийдің мәдени-тарихи тұжырымдамаларының түрлері

3. Н.Бердяевтің экзистенциалды философиясы

4. Орыс философиясындағы космизм идеялары.
Тапсырма:

1.Келесі терминдердің мәнін глоссарийге енгізу: ынтымақтық, софиология, адамның құдайы.

2. Орыс философиясында тағы да қандай бағыттар болған.
Тапсырманы орындау бойынша әдістемелік нұсқаулар

Орыс философиясы өзінің дамуында ұзақ жолдан өтті, оның келесі кезеңдерін көрсетуге болады:

XI ғасыр —XVIII ғасырдың бірінші жартысы — философиялық мәселелердің қойылуы мен оларға қатысты жауаптардың іздестірілуі қоғамдық сананың басқа пішіндерінің аясында жалғасады, ең алдымен діни және эстетикалық ыңғайда (Илларион, Андрей Рублев, Феофан Грек және басқалары.);

XVIII ғасырдың екінші жартысы —XIX ғасырдың бірінші тоқсаны — Ресейде философияның таралуы өз уақытының ғылым мен мәдениетін философиялық негіздеумен ұштасады, философиялық ойлардың батыс еуропалық ағымдарға еліктеусіз жүзеге асқан емес;

XIX ғасырдың екінші тоқсаны — XX ғасырдың басы — орыс философиясының өзіндік жолмен қалыптасуы мен дамуы;

1922 жылдан кейін — орыс алыс шетел философиясының жақындық тұстарының белең алуы.

Мазмұндық жағынан орыс философиясы өзінің ерекшеліктеріне ие. Оларда философиялық ойлаудың негізгі барлық бағыттары алға тартылды: онтология, гносеология, этика, эстетика, тарих философиясы және т.б. Алайда басқа да тақырыптар да өзекті болып саналды. Олардың біреі орыс философиясының өзіндік ерекшеліктерін анықтап, Ресейдің тақырыбы болып саналады, оның тарихта орын алу мәнін реттеу болып саналадыи. Бұл тақырыптан орыс философиясының қалыптасуы бастау алды және ол олардың дамуындағы өзекті мәселе болып саналды.

Басқа тағы да бір өзекті тақырып - оның тағдыры мен өмірдің мәні. Адамның мәселелеріне басты назар орыс философиясының адамгершілік-тәжірибелік бағыттарын анықтады.