1Ұлттық биотехнология орталығы, Корғалжи тас жолы 13/5, Нұр-Сұлтан, 010000, Қазақстан Республикасы. 2«Фитохимия» ХҒӨХ, М.Газалиев көшесі 4, Қарағанды, 100009, Қазақстан Республикасы akhmetkarimova@biocenter.kz
ТҮЙІН
Адаптогендік әсері бар жаңа дәрілік препараттар мен тағамға биологиялық белсенді қоспаларды әзірлеу қажеттілігіне байланысты фитоэкдистероидтар – полигидроксилденген стеролдар үлкен қызығушылық тудырады. Әр түрлі препараттар, экстракттар және жеке қосылыстар ми, қан, жүрек-тамыр және жүйке жүйесі сияқты бірнеше мүшелерге, сондай-ақ әртүрлі биохимиялық процестер мен физиологиялық функцияларға фармакологиялық әсердің кең спектріне ие екендігі анықталды. Өсімдіктерден алынған экстракттар мен препараттар қауіпсіз және қосымша биологиялық әсерлерді (антиоксидантты, иммуномодуляциялаушы, ісікке қарсы, микробқа қарсы, антипаразитті және антифидантты) көрсететіні анықталды. R. carthamoides-тің химиялық, фармакологиялық және токсикологиялық сипаттамалары туралы деректерді талдау нәтижелері бұл түрдің пайдалы емдік қасиеттері бар екенін көрсетеді және тиімді адаптогендік өсімдік құралы ретінде оның әлеуетін көрсетеді.
Түйін сөздер: өсімдік экдистероидтары, R. Carthamoides, стероидтар, биологиялық белсенділік, химиялық құрылым PHYTOECDYSTEROIDS: CHEMICAL STRUCTURE AND BIOLOGICAL ACTIVITY
Akhmetkarimova Zh.S., Temirgaziev B.S.
1National Center for Biotechnology, Korgalzhyn roadway 13/5, Nur-Sultan, 010000, Kazakhstan. 2IRPH «Phytochemistry», 4, M. Gazalieva street, Karaganda, 100009, Kazakhstan akhmetkarimova@biocenter.kz
ABSTRACT
Owing to the need to develop new medicines and biologically active food additives with adaptogenic effects, phytoecdysteroids – polyhydroxylated sterols-are of great interest. Different types of drugs, extracts and individual compounds, have a wide range of pharmacological effects on several organs, such as the brain, blood, cardiovascular and nervous systems, as well as on various biochemical processes and physiological functions. Extracts and preparations from plants are safe and exhibit additional biological effects (antioxidant, immunomodulatory, anti-cancer, antimicrobial, antiparasitic and antifidant). Data on the chemical, pharmacological, and toxicological characteristics of R. carthamoides demonstrate that this species has beneficial therapeutic properties, and indicate its potential as an effective adaptogenic herbal remedy.
Key words: phytoecdysteroids, R. Carthamoides, steroids, biological activity, chemical structure
