Разгледжана І зацверджана на пасяджэнні Навукова-метадычнага савета бду
жүктеу/скачать 1.94 Mb. Pdf көрінісі
|
| выпраменьваннем, або супрацьвыпраменьваннем, атмасферы і абазначаюць Е
а . 70 % атмасфернай радыяцыі вяртаецца да зямной паверхні, а 30 % адыходзіць у сусветную прастору. Зямная паверхня амаль цалкам паглынае сустрэчнае выпраменьванне атмасферы. Значны ўплыў на сустрэчнае выпраменьванне атмасферы і эфектыўнае выпраменьванне зямной паверхні аказвае воблачнасць. З павелічэннем колькасці і вертыкальнай магутнасці воблакаў узрастае сустрэчнае выпраменьванне атмасферы і змяншаецца эфектыўнае выпраменьванне. Зазначым, што сустрэчнае выпраменьванне атмасферы дапаўняе паглынутую сонечную радыяцыю і з’яўляецца крыніцай энергіі для зямной паверхні і аграэкасістэм. 1.3.3. Эфектыўнае выпраменьванне Сустрэчнае выпраменьванне часцей за ўсѐ некалькі меншае за зямное. Гэта тлумачыцца тым, што тэмпература атмасферы ніжэй за тэмпературу зямной паверхні. Рознасць паміж уласным выпраменьваннем зямной паверхні і сустрэчным выпраменьваннем атмасферы называецца эфектыўным выпраменьваннем Е эф : Е эф = E з – Е а . Эфектыўнае выпраменьванне адбываецца на працягу ўсіх сутак, але днѐм яно кампенсуецца паглынутай радыяцыяй, таму падсцільная паверхня днѐм цяплей, чым уначы. Эфектыўнае выпраменьванне зямной паверхні залежыць ад яе тэмпературы, а таксама ад тэмпературы і вільготнасці паветра. З павышэннем 23 тэмпературы падсцільнай паверхні эфектыўнае выпра-меньванне павялічваецца, а пры павелічэнні тэмпературы і вільготнасці паветра – памяншаецца. Звычайна эфектыўнае выпраменьванне дадатнае. Зрэдку пры магутных тэмпературных інверсіях і тэмпературы воблакаў, вышэй-шай за тэмпературу падсцільнай паверхні, эфектыўнае выпрамень-ванне становіцца адмоўным. Гэта значыць, што зямная паверхня награецца даўгахвалевай радыяцыяй атмасферы. У сярэднім у бясхмарнае надвор’е эфектыўнае выпраменьванне мяняецца ад 70 да 140 Вт/м 2 . Максімальныя значэнні эфектыўнага выпраменьвання назіраюцца над сушай днѐм і дасягаюць 280–300 Вт/м 2 . Над акіянамі ў трапічных шыротах Е эф мяняецца ад 56 да 115 Вт/м 2 . 1.3.4. Радыяцыйны баланс расліннага покрыва Радыяцыйны баланс В, інакш баланс праменнай энергіі. Пад ім разумеецца рознасць паміж паглынутай караткахвалевай радыяцыяй і эфектыўным даўгахвалевым выпрамяненнем. Гэта астаткавая радыяцыя зямной паверхні. Для дзѐннага часу пры дадатным значэнні баланс запісваецца: B = (Ssinh + D)(1 – A) – E эф , дзе Ssinh – прамая радыяцыя, якая паступае на гарызантальную паверхню; D – рассеяная радыяцыя; А – альбеда ў частках адзінкі; Е эф – эфектыўнае выпрамяненне. Ураўненне радыяцыйнага балансу можа быць запісана і ў іншым выглядзе: В = Q – R к – Е эф , дзе Q – сумарная радыяцыя; R к – адбітая радыяцыя; Е эф – эфектыўнае выпраменьванне. У пахмурнае надвор’е, калі адсутнічае прамая радыяцыя В, роўны: В = D – R к – Е эф . Днѐм В дадатны, ноччу ѐн адмоўны і роўны эфектыўнаму выпраменьванню: В = –Е эф . Радыяцыйны баланс ѐсць вынік прыходу і расходу радыяцыйнага цяпла на зямной паверхні. Прыходная частка дзѐннага радыяцыйнага балансу складаецца з прамой сонечнай Ssinh і рассеянай D радыяцыі, а таксама сустрэчнага выпрамянення Е з . Расходнай часткай В з’яўляецца адбітая радыяцыя (Ssinh + D)А і ўласнае выпрамяненне Зямлі Е з . Дадатны баланс сведчыць аб награванні, 24 г. зн. прыход радыяцыі большы за расход, а адмоўны – аб ахаладжэнні дзейнага слоя. У сутачным ходзе максімум радыяцыйнага балансу назіраецца ў поўдзень. Пераход радыяцыйнага балансу праз нуль адбываецца раніцай і ўвечары пры вышыні Сонца 10–15º над гарызонтам. Уначы адмоўныя значэнні В (Е эф ) невялікія і мяняюцца мала. У начныя часы асноўным фактарам фарміравання радыяцыйнага балансу з’яўляецца эфектыўнае выпраменьванне. У табліцы 4 прыведзены змяненні радыяцыйнага балансу ў залежнасці ад вышыні Сонца і альбеда зямной паверхні пры ясным надвор’і. З табліцы 4 жүктеу/скачать 1.94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|