ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Ш. УӘЛИХАНОВ АТЫНДАҒЫ КӨКШЕТАУ УНИВЕРСИТЕТІ КеАҚ
«Бизнес және қызмет» кафедрасы
РЕФЕРАТ
«Қазақстан Республикасы бойынша экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бағдарламалары»
Дайындаған: Хасенов Жалгас Бауржанович
Тексерген: Әбутәліп Бақытбек Көкенұлы
КӨКШЕТАУ 2022
Мазмұны
Экологиялық қауіпсіздікті құқықтық қамтамасыз ету…………………4
Азаматтардың экологиялық құқықтары …………………….…………7
Қaзaқстaн Республикaсының экологиялық зaңнaмaсынa енгізілген өзгерістер: сaлыстырмaлы тaлдaу…………...............................………12
Қорытынды.…………………………………………… ……………………13
Пайдаланған әдебиеттер тізімі…..…………………………………………14
Экологиялық қауіпсіздікті құқықтық қамтамасыз ету
Қазiргi таңда мемлекеттер экологиялық қауіпсіздікті құқықтық қамтамасыз ету бойынша дүниежүзілiк тенденцияларды мұра етедi, өз азаматтары үшiн белгiлi экологиялық құқықтарға кепiлдiк бередi, нақтылы экологиялық мiндеттер жəне жауапкершiлiктер артады. Бұл кез келген мемлекеттiң азаматының экологиялық құқығының негiзін құрайды. Алайда азаматтарының нақты экологиялық құқықтары жəне мiндеттері, жауапкершiлiк дəрежесiн əрбiр мемлекет өзінің саяси, экономикалық, əлеуметтiк, заңға сүйенген тағы басқа мiнездемелерiне байланысты жеке-жеке анықтайды. Сондықтан да азаматтың экологиялық қауіпсіздік тақырыбы өзектi болып саналады
Бүгiнгi таңда адамның қалыпты өмiр сүруіне жəне дамуына шарт ретiнде табиғи ортаны сақтау мəселесі мемлекет назарында ғана емес, əрбiр адамның жеке назарында болу керек. Халықаралық декларацияларында бекітілген қағидалар жəне табиғатты сақтаудың шарттары əрбір адам, қандай мемлекеттің азаматы болмасын ұстану қажет. Адам бiр қатар экологиялық құқықтарға ие болды, оның ең маңыздысы – қолайлы қоршаған табиғи ортаға ие болу құқығы. Оның орнына адам баласына қоршаған табиғи ортаның сақтауға көмектесуi, өз əсерлерiмен табиғатқа зиян келтiрмеу міндеті жүктелуі керек. Дүние жүзiнiң ғалымдары əрдайым құқыққа сəкес келмейді, себебі құқық адамға табиғаттан берiлген, ал мiндеттi мемлекет жүктеу тиіс
Қазіргі кезде, экологиялық қауіпсіздік жалғыз біздің Республикамыз үшін емес дүниежүзі жұртшылығының назарын аударып отырған ең маңызды мəселелердің бірі болып отыр. Табиғи ортада экологиялық дағдарыстың неғұрлым қауіпті көріністері белең алған: кейбір аймақтарда топырақтың тозуы, су ресурстарының тартылуы, ластануы, техногендік шөлейттену, тірі табиғаттың генетикалық қорының бүлінуі, тіршілікке қатер төндіретін қауіпті ұлы қалдықтардың қолдануы. Еліміздегі осындай экологиялық дағдарысқа химия, мұнай, металлургия, отын өнеркəсіптерінің жедел жəне мөлшерден тыс дамуы үлкен əсерін тигізуде.
Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ететін технологиясы бар мемлекеттің келешегі зор. Қоршаған ортаның терiс ықпалының салдарынан денсаулығына зиян келтiрiлген орнын сот арқылы толтыру азаматтардың құқығы болып саналады. Адам мен азаматтың құқық пен бостандықтарын сот арқылы қорғауы, Қазақстан Республикасы заңымен ескерiлген.
Əрбiр азамат лауазымды жəне қызметтiк тұлғаларының заңсыз шешiмдер əсерлерімен немесе үкіметтің мемлекеттiк құрылымдары, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының əрекетсiздiк келтiрiлген заттық жəне моральдық зиянының орнын толтыруына конституциялық құқығы болады [3].
Мысалы, қоршаған табиғи ортаның терiс ықпалы салдарынан азаматтарының денсаулығына келтiрiлген зиян денсаулықтың толық немесе жартылай жоғалтуы болып саналады, сондықтан өтем дəрi-дəрмектер жасауды, денсаулықты емдеу жəне қалпына келтiруiне шығындарды тағы сол сияқтылар, заттық шығындарының орнын толтыруы өткелге қатысты жаңа тұратын жерi, мезгiлсiз күтуге тағы басқа шығындары зейнет салдарынан мешеулiктi, жоғалтылған кəсiби қызметтiң мүмкiндiктерi, сонымен бiрге жəбiрленушiлердiң моральдық бейнеттерiнде болатын моральдық зиян толтыру қажет.
Қоршаған табиғи ортаға терiс ықпал салдарынан, табиғи баланс бұзылып азаматтарының дүние-мүлкіне келтiрiлген зиян табиғи ортаның өнiмiнiң объектілерiнiң жоғалтуы, ауылшаруашылық өнiм, алынып болмаған пайданың жоғалтуында, дүниенiң қалпына келтiруi, қоршаған ортаның бұзылған күйiн қайта бастауға мəжбүр шығындарында өтеу тиіс. Егер де табиғи апат адам жасаған салдарынан болса, сол адам барлық шығынды өтеуі тиіс. Егер де бұл табиғи болса, онда мемлекет жаппай əлеуметік көмек ретінде өзі белгілеген мерзімде азаматтарға көмек көрсетеді.
Қазақстандағы азаматтар сотқа аз шағымданады. Себебі өз құқықтарын толық білмейді, соттың тиімділігіне жəне əділеттігіне сенбейді. Бұдан басқа, iстердiң бұл дəрежелерi сот төрешілерінің арасында жаңа болып саналады, олардың өзі соттық рөлі бұндай мəселеде шешуші болмау керек деп санайды
Үкіметтік емес ұйымдардың Қазақстандағы экологиялық проблемаларды шешуде жəне азаматтардың экологиялық құқықтарын қорғауда маңызы зор.
Азаматтардың құқығын қорғау əкімшілік жəне сот жүзінде, сондай-ақ экологиялық болып бөлінеді. Азаматтың экологиялық құқықтық статусы конституциялық статусының бір бөлігі ретінде танылып экологиялық саладағы міндеттер мен құқықтардың жүйелік жиынтығы саналады.
Сонымен, азаматтардың экологиялық құқықтары – бұл айналадағы ортаны қорғау, экологиялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жəне табиғи ортаны қолдануға мүмкiндiк беретін заңмен бекiтiлген кепiлдiк жүйесі. Азаматтарды экологиялық құқықтармен қамтамасыз ету мемлекеттiң экологиялық саясатының негiзi жəне оның мақсаты болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |