Ұлы Жібек жолының негізгі нүктелері

5 
V-VIII ғасырларда Ұлы Жібек жолы өзінің шарықтау шегіне жетті. Осы 
кезде, VI ғасырдың екінші жартысында Алтай халықтарының түркі тілдес 
тайпалары Жетісу және Орта Азия халықтарымен бірігіп, тарихта тұңғыш рет 
бір мемлекетке дерлік біріккен Түрік қағанатын құрады. Еуразия даласының 
бүкіл аумағы, сондай-ақ Ұлы Жібек жолының негізгі нүктелері болған ежелгі 
отырықшы өркениеттердің аудандары – Соғды мен Бұхара. Түріктер соғды 
көпестерінің ықпалынсыз қалмай, Қытайдан Жерорта теңізіне дейін тікелей, 
үзіліссіз сауда жасауда Византияға серіктес болды. Қалалардың өсуі Қытай 
және Иранмен сауданы жандандырды. Тек 627-647 жылдары Қытайға 9 сауда 
елшілігі 
жіберілді. 
Керуендер 
Мерв-Чарджоу-Бұқара-Самарқанд-Чач-
Исфиджаб-Талас-Суяб арқылы одан әрі Шығыс Түркістан оазистеріне қарай 
жүрді.Қытайдан Византияға және кері қарай жібек, барқыт, басқа да әртүрлі 
маталар, шыны бұйымдары, зергерлік бұйымдар, брокард, былғары 
бұйымдарының орасан зор массасы Бұхара, Самарқанд, Ташкент, Мерв, 
Қашқар, Суяб, Куча және Тұрфанға қоныстанды.Соғдылықтар бүкіл жол 
бойында сауда колонияларын ашып, туған жерінен мыңдаған шақырым 
жерде қалалар, сарайлар мен ғибадатханалар тұрғызды, музыка, кескіндеме 
және сәулет өнерінде ағымдар жасап, жаңа діни көзқарастар енгізді.VI-VIII 
ғасырлардағы соғды көпестерінің, қолөнершілері мен егіншілерінің сауда 
орындары мен қоныстары. Орта Азияның солтүстік-шығыс аймақтарына, 
Шыңжаңға, Оңтүстік Сібірге, Моңғолияға, Солтүстік Қытайға, батысында 
Қырымға дейін таралды. 
3.Ұлы Жібек жолы тарихындағы үшінші маңызды кезең
8 ғасырдың соңы – 13ғасырдың басына келеді. Бұл Батыс Азия, Иран, Кавказ, 
Шығыс Еуропаның бір бөлігі, Ауғанстан, Солтүстік Үндістан және Орталық 
Азия халықтарының арабтардың жаулап алулары мен исламдануынан монғол 
шапқыншылығына дейінгі кезең. 

6 
Ұлы Жібек жолы ешқашан жалғыз магистраль болған емес. Оның жүйесіне 
шөлді айналып өтетін тау жоталарындағы әртүрлі асулардан өтетін керуен 
жолдарының бірнеше тармақтары кірді.Алғашында Жібек жолы Қытайдың 
көне астанасы Чаньань қаласынан басталып, солтүстік Тянь-Шань бойымен 
Ұлы Қытай қорғанының шетіндегі Дунхуа қаласына дейін барды. Мұнда 
солтүстік пен оңтүстіктен Такламакан шөлімен шектесетін жалғыз жол 
тармақталған. Солтүстік жағы Тұрфан арқылы Іле өзенінің аңғарына дейін 
барды. Чаочаннан Ыстықкөлдің оңтүстік жағалауына дейінгі орта (Оңтүстік 
жол деп аталады) - Хотан мен Ярканд арқылы Бактрияға (Солтүстік 
Ауғанстан) апарды. Мұнда Оңтүстік бағыт екі басқа бағытқа бөлінді: бірі 
Үндістанға, екіншісі Батысқа және Мервке апарды, сол жерде Солтүстік 
маршрутпен қосылды. Одан әрі Парфия, Иран, Месопотамия астанасы Ниса 
арқылы өтіп, одан әрі Бағдат арқылы Дамаскіге барып, Жерорта теңізіне 
жетеді.Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан арқылы өтетін Жібек жолы 14 ғасырға 
дейін, ішкі қақтығыстар мен соғыстар қалаларды жойғанға дейін қызмет етті. 
Соңғы жаңғыру 13 ғасырдың ортасында, оның бойымен Моңғол 
империясының астанасы Қарақорымға сауда және дипломатиялық елшіліктер 
көшкен кезде болды.Суяб немесе Ақ-Бешім қалашығы – Ұлы Жібек 
жолындағы ең маңызды нүктелердің бірі. Ерте орта ғасырларда Суяб 
Орталық Азиядағы ең маңызды қала, Батыс Түрік қағанатының астанасы 
және сауда керуендерінің қақпасы болып саналды. Шу жолындағы керуендер 
Самарқаннан Ташкентке қарай жүрді. Содан Қырғыз жотасының етегімен 
Шу алқабына келді. Мұнда батыстан шығысқа қарай созылған қалалар тізбегі 
сол арқылы керуендер өткен. Олардың ең ірілері Навакет пен Суяб болды. 
Суяб арқылы Боом шатқалын айналып өтіп, көпестер Қырғызстанның інжу-
маржаны – Ыстықкөлдің жағасына жетіп, одан әрі Қытай мен Қиыр 
Шығысқа қарай жалғасты.Ежелгі Суяб Қырғызстанның толыққанды туризм 
орталығына айналуға дайындалуда. Суябтың бірегей діни ескерткіштерін, 
мысалы, несториан шіркеуінің қирандыларын (Орталық Азиядағы ең көне 

7 
христиан ескерткіші) және ортағасырлық билеушілерден мұраға қалған будда 
храмдарын қалпына келтіру жұмыстары жүргізілуде. 

жүктеу/скачать 261.72 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: