Ғимараттар мен имараттарды сыртқы сәулеттік жарықтандыру

7.5 Апатты жарықтандыру

1. 
   Апатты жарықтандыру эвакуациялық және резервті болып бөлінеді. Эвакуациялық жарықтандыру: эвакуация жолдарын жарықтандыру, қауіптілігі жоғары аймақтарды жарықтандыру және үлкен алаңдарды эвакуациялық жарықтандыру (дүрбелеңге қарсы жарықтандыру).
   

2. 
   Орынжайларда немесе ғимараттардан тыс жерлердегі жұмыс атқару орындарындағы эвакуация жолдарын жарықтандыруды эвакуация бағыттауыштары бойымен қарастыру керек:
   

• 
  эвакуация бағыты бойындағы дәліздер мен өтпелерде;
  
• 
  еден немесе жабын денгейі өгерген жерлерде;
  

- өтпелер мен дәлісдер қиылысында;

- басқыш марштарында, сонымен қатар әрбір текпішекке жарық түзу түсу керек;

- әрбір эвакуациялық шыға берістің алдында;

- әрбір медициналық көмек көрсету нүктесінің алдында;

- төтенше жағдай туралы хабарлауға арналған шұғыл байланыс құралдырын және басқа құралдарды орналастыру орындарында;

- өрт сөндірудің алғашқы құралдарын орналастыру орындарында;

- эвакуация жоспарын орналастыру орындарында.

3. 
   Ені 2 м дейінгі эвакуация жолдары үшін өтпенің еденінің орталық сызығы бойындағы көлденең жарықтық 1 лк-дан төмен болмау керек, сонымен қатар өтпе енінің 50% кем емес орталық сызыққа симметриялық тұрғыда орналасқан жолақ енінің жарықтығы 0,5лк төмен болмау керек.
   

Ескертпе – Ені үлкендеу өтпелерді екіметрлік жолақтар қосындысы есебінде қарастыруға болады немесе оларға үлкен алаңдарға арналған (дүрбелеңге қарсы жарықтандыру) нормаларды қолдану керек.

Эвакуация жолдарын жарықтандыру ұзақтығы 1сағаттан кем болмау керек.

Эвакуация жолдарын жарықтандыру жұмыстық жарықтандыру істен шыққаннан кейін 5 секундтан кейін мөлшерленетін жарықтықтың 50% қамтамасыз ету керек, ал 10 секундтан кейін мөлшерленетін жарықтықтың 100 %.

4. 
   Қауіптілігі жоғары аймақтарды эвакуациялық жарықтандыру әлеуеті қауіпті үдерістің немесе жағдайдың қауіпсіз аяқталуына дейін қарастырылу керек.
   

Жарықтандырудың минимальды ұзақтығы адамдарға қауіп төніп тұрған уақытпен анықталу керек.

Қауіптілігі жоғары аймақтарды эвакуациялық жарықтандыру жұмыстық жарықтандыруды қуаттау көзі істен шыққан соң 0,5с кейін нормаланатын жарықтандырудың 100 % қамтамасыз ету керек.

5. 
   Үлкен аудандарды эвакуациялық жарықтандыру (дүрбелеңге қарсы жарықтандыру) ауданы 60 м² астам үлкен орынжайларда қарастырылады да дүрбелеңді тоқтатып, эвакуация жолдарына қауіпсіз өту жағдайларын қамтамасыз етуге бағытталған.
   

Үлкен алаңдардың эвакуациялық жарықтандыруының жұмысының минимальды ұзақтығы 1 сағаттан кем болмау керек. Жарықтандыру жұмыстық жарықтандыру істен шыққаннан кейін 5 секундтан кейін мөлшерленетін жарықтықтың 50% қамтамасыз ету керек, ал 10 секундтан кейін мөлшерленетін жарықтықтың 100 %.

6. 
   Егер технологиялық үдерістің немесе жағдайдың шарттары бойынша жұмыстық жарық істен шыққанда жұмыстың бірқалыпты жалғасуын қажет еткен кезде резервтік жарықтандыруды қарастыру керек. Сонымен бірге, осыған байланысты жабдықтарға және механизмдерге қызмет көрсету қалпы бұзылып, мына жағдайларға әкеп соқтыруы мүмкін:
   

- жарылыс, өрт, технологиялық үдерістің ұзақ уақытқа тоқтауы;

- қоршаған ортаға уытты және радиобелсенді заттардың тасталуы;

- электр станциялары, радио, теледидар хабарларын тарату және байланыс тораптары, диспетчерлік пункттер, сумен жабдықтаудың сорғы құрылғылары, канализация және жылу жүйесі нысандарының, жұмыс тоқтауына тыйым салынған өндірістік орынжайларының ауаны желдету және баптау құрылғыларының бұзылуы және т.с.с.

Резервтік жарықтандыру, әдетте, эвакуациялық жарықтандыру мақсаттарына қолданылмау керек. Егер резервтік жарықтандыру эвакуациялық жарықтандыру мақсаттарына қолданылатындай жобаланатын болса, онда о жоғарыда келтірілген эвакуациялық жарықтандыруға белгіленген тиісті талаптарға жауап беру керек.

7. 
   Резервтік жарықтандыру жарықтығы жалпы жұмыстық жарықтандыру үшін мөлшерленетін жарықтың 30 %-нан кем болмау керек. Резервтік жарықтандыруға аса жоғары жарықтықтарды орнату қажеттілігі аталған нысанның қызмет ету жағдайларына байланысты технологтармен белгіленеді.
   

8. 
   Жарықтық бағыттауыштары (қауіпсіздік белгілері) орнатылатын жағдайлар:
   

- эвакуация бағыттарын көрсете отырып, эвакуация жолдарында;

- медициналық көмек постын белгілеу үшін;

- алғашқы өрт сөндіру құралдарының орналасу орындарын белгілеу үшін;

- төтенше жағдай туралы хабарлауға арналған шұғыл байланыс құралдарын

орналастыру орындарын белгілеу үшін.

Жарық белгісінің негізгі жарық қуаты бұзылғандағы тиісті белгінің қауіпсіздік түсті өңірінің кез келген жерінде жарықтығы 10 кд/м² төмен болмау керек немесе 2 кд/м², егер түтін (өрт кезіндегі) қауіптілік факторы болып қарастырылмаса.

9. 
   Апатты жарықтандыру үшін қолданылатындар:
   

б) люминесценттік лампалар – минимальды ауа температурасы 5 ºС төмен емес орынжайларда және барлық режимдерде лампалардың кернеуі номиналды қуаттың 90 % кем болмайтындай жағдайда болу керек;

в) қысқа мерзімді ажыратылғаннан кейінгі ыстық күйіндегі де, салқын күйіндегі де қас қағым сәтте немесе жылдам қайта қосылатындай жағдайдағы жоғары қысымды разрядты лампалар;

г) қызу лампалары – басқа жарық көздерін қолдану мүмкіндігі болмағанда.

10. 
    Апатты жарықтандырудың жарық беру аспаптары тұрақты әрекетті етіп, бір мезгілде жұмыстық жарықтандыру аспаптарымен бірге қосылып тұратын, және тұрақсыз етіп, тиісті аймақта жұмыстық жарықтандырудың қуат беру көзі істен шыққан жағдайда, автоматты түрде қосылатындай етіп қарастыруға рұқсат етіледі. Жұмыстық және апатты жарықтандыру үшін біртипті корпусы бар жарықшамдарды қолданған жағдайда, апатты жарықтандыру жарықшамдары қызыл түсті арнайы «А» әрпімен белгілену керек.
    
11. 
    Жарықтық бағыттауыштары мен апатты жарықтандыру белгілеріне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының «Өндірістік нысандарда сигналдық түстерге, белгілерге және қауіпсіздік таңбаларынақойылатын талаптар» техникалық регламентінің талаптарына сәйкес болу керек